* محمد تقي فاضل ميبدي

ريشه يابي پاره اي از احكام امضايي اسلام كه در جاهليت وجود داشته است، هر پژوهشگري را كمك مي كند تا شرايط زماني و مكاني تشريع احكام را بداند. از مسايل مهم شريعت اسلام قانون ديه مي­باشد. مي­دانيم كه اين قانون از احكام امضايي است كه در جاهليت به دست بزرگان عرب وضع شده بود. و یکی از قوانین مهمی که در دوران پیشا اسلام در جزیرة العرب مطرح و مورد عمل قرار می گرفته، ديه عاقله مي­باشد از پرسش هايي كه در اين عصر مطرح است اينكه آيا سلسله احکامی که در ديه مطرح مي­باشد از قبيل: نابرابري ديه زن و مرد، تفاوت ديه مسلمان و غير مسلمان و يا تفاضل ديه در ماه­هاي حرام كه در فقه آمده در شرايط امروز قابل اجرا است؟ اين مقاله بيشتر به تبار شناسی و تاريخ تشريع و پيشينه قانون ديه پرداخته تا از اين رهگذر دريابد (حکم دیه از احکام تاسیسی اسلام نیست، و از جاهلیت وارد اسلام شده است).