يکي از صاحبان فروض شش‌گانه در باب ارث که در قرآن ذکر گرديده است، سهام زوج و زوجه مي‌باشد.

در قرآن سهم شوهر از اموال همسرش در صورتي که فرزندي در بين نباشد یک دوم ﴿وَلَكُمْ نِصْفُ مَا تَرَكَ أَزْوَاجُكُمْ﴾[3] و چنانچه فرزندي وجود داشته باشد یک چهارم ﴿فَلَكُمُ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَكْنَ﴾[4] مي‌باشد، و سهم همسر از اموال شوهر در صورت نبود فرزند یک چهارم و در صورت وجود فرزند یک هشتم مي‌باشد: ﴿وَلَهُنَّ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَكْتُمْ إِن لَّمْ يَكُن لَّكُمْ وَلَدٌ فَإِن كَانَ لَكُمْ وَلَدٌ فَلَهُنَّ الثُّمُنُ مِمَّا تَرَكْتُم﴾[5]

و آنچه که مورد اختلاف بين خاصه و عامه گرديده‌، آن است که شيعه (مشهور فقها) قايل به توريث همسر (زوجه) از تمامی اموال شوهر (زوج) نمي‌باشند و مستند خود را روايات وارده از ائمه معصومين: قرار داده‌اند. در مقابل، عامه (اهل سنت) با توجه به آيات ذکر شده، قایل به ارث بردن زوجه از عین جميع اموال زوج مي‌باشند.

به عبارت ديگر، عامه معتقدند: زوجه از مطلق ماترک زوج؛ چه اموال منقول و چه غيرمنقول، ارث مي‌برد، اما امامیه معتقد است که: زوجه از اموال غيرمنقول ـ في الجمله ـ ارث نمي‌برد. لیکن در میان آنان، در کيفيت محرومیّت همسر (زوجه) از اموال غیر منقول، اختلاف نظر وجود دارد و همین امر سبب شده است تا شش قول در بین علمای شیعه پدیدار شود که در ادامه به آن خواهيم پرداخت.

بنابراين، موضوع اين دفتر به چگونگی ارث‌بری زوجه از اموالِ غيرمنقول زوج اختصاص دارد. با توجه به این که اختلاف اقوال در بين علمای شيعه ناشي از اختلاف ظاهر روايات با يکديگر مي‌باشد، در اين نوشتار هم به طور مفصّل به بررسي اين روايات و کيفيت استدلال به آنها و نیز اشکالاتی که بر اين استدلال‌ها وارد است، خواهيم پرداخت.

------------------------------
[3]. نساء‌، آية 12.
[4]. نساء‌، آية 12.
[5]. نساء‌، آية 12.