(مسئله 874) در طلاق رجعى، مرد به دو قِسم مى تواند به زنِ خود رجوع كند:

1. حرفى بزند كه معنايش اين باشد كه او را دوباره زن خود قرار داده است؛

2. به قصد رجوع كارى كند كه از آن بفهمند كه رجوع كرده است، بلكه اگر قصد عدم رجوع هم داشته باشد و با او نزديكى كند رجوع محقق مى شود.

(مسئله 875) براى رجوع كردن لازم نيست كه مرد شاهد بگيرد، يا به زن خبر دهد؛ بلكه اگر بدون اينكه كسى بفهمد، بگويد كه به زنم رجوع كردم، صحيح است. در صورتى كه زن قبل از تمام شدن عده مطلع گردد؛ ولى اگر بعد از تمام شدن عده مرد بگويد كه در عده رجوع نموده ام فايده اى ندارد مخصوصاً در صورتى كه زن شوهر كرده باشد.

(مسئله 876) مردى كه زن خود را طلاق رجعى داده، اگر مالى از او بگيرد و با او صلح كند كه ديگر به او رجوع نكند، حقّ رجوع از بين نمى رود.

(مسئله 877) اگر مردى زنى را دوبار طلاق دهد و به او رجوع كند، يا دوبار او را طلاق دهد و بعد از هر طلاق، عقدش كند، بعد از طلاق سوم، آن زن بر او حرام است؛ ولى اگر بعد از طلاق سوم با شخص ديگرى ازدواج كند، با چهار شرط به شوهر اول حلال مى شود، يعنى مى تواند آن زن را دوباره عقد نمايد:

1. عقد شوهر دوم، هميشگى باشد، و اگر مثلا يك ماهه يا يك ساله او را صيغه كند، بعد از آنكه از او جدا شد، شوهر اول نمى تواند او را عقد كند؛

2. شوهر دوم، بالغ باشد و با او نزديكى و دخول كند، و بنا بر احتياط واجب بايد انزال شود؛

3. شوهر دوم طلاقش دهد يا بميرد؛

4. عده طلاق يا عده وفات شوهر دوم تمام شود.

(س 878) مردى كه به طور قانونى زنش را طلاق داده و بعد از طلاق رجوع كرده، آيا بعد از رجوع، آن زن مى تواند با استناد به اينكه در محضر رسمى طلاق گرفته است، با مرد ديگرى ازدواج كند؟ اگر با مرد ديگرى ازدواج كرده باشد، حكمش چيست؟

ج ـ زن به همسرى مرد نخستْ باقى است، هرچند طلاق در محاضر رسمى ثبت شده باشد؛ و شوهر كردن چنين زنى، مثل ازدواج زن شوهردار است كه ازدواجش باطل است و به همسرى مرد اول، باقى است و فرقى بين اين زن و زنان شوهردار ديگر نيست. 11/3/75

(س 879) رفتار زن مطلّقه به طلاق رجعى در برابر همسرى كه وى را طلاق داده، چگونه بايد باشد؟ آيا زن و مرد مى توانند با هم مصاحبت داشته، برابر هم بدون حجاب باشند يا با هم بخوابند؟ و اصولاً چه چيزى موجب باطل شدن طلاق مى گردد؟

ج ـ در زمان عده، اگر زن كارهايى كه موجب جلب شوهر است، انجام دهد، نه تنها ممنوع نيست؛ بلكه مطلوب و مرغوب است تا ان شاءالله، رجوع محقّق گردد و كانون گرم خانواده، استمرار يابد؛ و هر لفظى كه دلالت بر رجوع نمايد و يا هر عملى مانند بوسيدن و لمس كردن بدن محقّق شود، در رجوع كافى است و مطلّقه در زمان عده رجعيّه، به حكم زوجه است و نگاه به او مانند زوجه، جايز است. 30/8/71