(مسئله 584) نُه چيز روزه را باطل مى كند:

1. خوردن و آشاميدن؛ 2. جماع؛ 3. استمنا؛ 4. دروغ بستن به خدا و پيامبر اكرم و جانشينان ايشان(عليهم السلام)؛ 5. رساندن غبار غليظ به حلق؛ 6. فروبردن تمام سر در آب؛ 7. باقى ماندن بر جنابت و حيض و نفاس تا اذان صبح؛ 8. اماله كردن با چيزهاى روان؛ 9. قى كردن.

1. خوردن و آشاميدن

(مسئله 585) اگر روزه دار، عمداً چيزى بخورد يا بياشامد، روزه او باطل مى شود؛ چه خوردن و آشاميدن چيزِ معمول باشد، مثل نان و آب، و چه معمول نباشد، مثل خاك و شيره درخت، و چه كم باشد يا زياد. حتّى اگر مسواك را از دهان بيرون آورد و دوباره به دهان ببرد و رطوبت آن را فرو برد، روزه او باطل مى شود؛ مگر آنكه رطوبت مسواك در آب دهان، طورى از بين برود كه رطوبت خارج به آن گفته نشود.

(مسئله 586) اگر كسى موقعى كه مشغول سحرى خوردن است، بفهمد كه صبح شده، بايد لقمه را از دهان بيرون آورد و چنانچه عمداً فرو برد، روزه اش باطل است و به دستورى كه بعداً بيان خواهد شد، كفّاره هم بر او واجب مى شود.

(مسئله 587) احتياط مستحب آن است كه روزه دار، از استعمال آمپول تقويتى خوددارى كند؛ ولى تزريق آمپولى كه عضو را بى حس مى كند يا به جاى دارو استعمال مى شود، اشكال ندارد؛ ليكن بنا بر احتياط واجب، بايد از سرمى كه به جاى غذا استعمال مى شود اجتناب نمايد.

(مسئله 588) اگر روزه دار چيزى را كه لاى دندان مانده است، عمداً فرو ببرد، روزه اش باطل مى شود.

(مسئله 589) جويدن غذا براى بچه يا پرنده و چشيدن غذا و مانند اينها كه معمولا به حلق نمى رسد، اگرچه اتّفاقاً به حلق برسد، روزه را باطل نمى كند؛ ولى اگر انسان از اول بداند كه به حلق مى رسد، چنانچه فرو رود، روزه اش باطل مى شود و بايد قضاى آن را بگيرد و كفّاره هم بر او واجب است.

(س 590) آيا استفاده بيماران تنفّسى و ريوى از اسپرى ها، مضرّ به روزه يشان است؟

ج ـ ظاهراً مبطل نيست و خوردن و آشاميدن محسوب نمى شود.

(س 591) آيا مى توان به علّت ضعفى كه در اثر روزه گرفتن به انسان دست مى دهد، روزه نگرفت؟

ج ـ روزه گرفتن، موجب ضعف است، و اگر ضعفِ انسان كه ناشى از روزه است، قابل تحمّل و متعارف باشد، باعث خوردن روزه نمى شود. 7/11/68

2 . جِماع

(مسئله 592) «جماع» در صورتى كه عرفاً صدق دخول كند روزه را باطل مى كند، اگرچه كمتر از مقدار ختنه گاه داخل شود و منى هم بيرون نيايد.

(س 593) آيا معاينه زنِ حامله در حال روزه توسّط ماما يا دكتر زنان، در صورتى كه به ناچار بايد دست را داخل فَرْج بيمار كنند، روزه را باطل مى كند يا خير؟

ج ـ آنچه كه مبطل روزه است، جماع است، نه داخل كردن مثل دست در فَرْج زن. 4/11/71

3 . استمنا

اگر روزه دار استمنا كند يعنى با خود كارى كند كه منى از او بيرون آيد، روزه اش باطل مى شود.

4 . دروغ بستن به خدا و پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله)

(مسئله 594) اگر روزه دار با گفتن يا با نوشتن يا با اشاره و مانند اينها به خدا و پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) و جانشينان آن حضرت، عمداً نسبت دروغ بدهد، اگرچه فوراً بگويد دروغ گفتم يا توبه كند، روزه او باطل است، و بنا بر احتياط واجب، حضرت زهرا(عليها السلام) و ساير پيامبران و جانشينان آنان هم در اين حكم، فرقى ندارند.

(مسئله 595) اگر كسى بخواهد خبرى را كه نمى داند راست است يا دروغ نقل كند، بنا بر احتياط واجب، بايد از كسى كه آن خبر را گفته، يا از كتابى كه آن خبر در آن نوشته شده، نقل نمايد؛ ليكن اگر خودش هم خبر بدهد، روزه اش باطل نمى شود.

(مسئله 596) اگر روزه دار چيزى را به اعتقاد اينكه راست است، از قول خدا يا پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) نقل كند و بعد بفهمد كه دروغ بوده، روزه اش باطل نمى شود.

5 . رساندن غبار غليظ به حلق

(مسئله 597) رساندن غبار غليظ به حلق، روزه را باطل مى كند؛ چه غبارِ چيزى باشد كه خوردن آن حلال است، مثل آرد، و چه غبارِ چيزى باشد كه خوردن آن حرام است.

(مسئله 598) اگر روزه دار مواظبت نكند و غبار يا بخار يا دود و مانند اينها داخل حلقش شود، چنانچه گمان داشته كه به حلق نمى رسد، روزه اش صحيح است.

(س 599) در ماه رمضان براى تميز كردن ظروف از وايتكس استفاده مى كردم كه ناگاه تهِ حلقم تلخ شد و آب از چشمانم جارى شد. آيا روزه ام باطل است؟ اگر در وقت رَنده كردن پياز يا خُرد كردن سبزى، تهِ حلق سوزش پيدا كند، چطور؟ همچنين اگر در وقت شكستن قند، تهِ حلق شيرين شود، آيا روزه باطل است يا نه؟

ج ـ در فرض سؤالات، روزه باطل نيست؛ چون علاوه بر آنكه به عمد نبوده، خوردن و آشاميدن هم محسوب نمى شود. 6/3/70

6 . فروبردن سر درآب

(مسئله 600) اگر روزه دار، عمداً تمام سر را در آب فرو برد، اگرچه باقى بدن او از آب بيرون باشد، بايد قضاى آن روزه را بگيرد؛ ولى اگر تمام بدنش را آب بگيرد و مقدارى از سرش بيرون باشد، روزه او باطل نمى شود.

(مسئله 601) اگر روزه دار، نصف سر را يك دفعه و نصف ديگر آن را دفعه ديگر در آب فرو برد، روزه اش باطل نمى شود.

7 . باقى ماندن بر جنابت و حيض و نفاس تا اذان صبح

(مسئله 602) اگر جُنُب عمداً تا اذان صبح غسل نكند، يا اگر وظيفه او تيمّم است، عمداً تيمّم ننمايد، روزه اش باطل است.

(مسئله 603) اگر كسى عمداً، در غير از روزه ماه رمضان و قضاى آن ـ از اقسام روزه هاى واجب و مستحب ـ تا اذان صبح غسل نكند و تيمّم هم ننمايد، روزه اش صحيح است.

(مسئله 604) اگر جُنُب در شب ماه رمضان بخوابد و بيدار شود و بداند يا احتمال دهد كه اگر دوباره بخوابد، پيش از اذان صبح بيدار مى شود و تصميم هم داشته باشد كه بعد از بيدارشدن غسل كند، چنانچه دوباره بخوابد و تا اذان بيدار نشود، بايد روزه آن روز را قضا كند؛ همچنين است اگر از خواب دوم بيدار شود و براى مرتبه سوم بخوابد، و احتياط مستحب در هر دو صورت، به دادن كفّاره است.

(مسئله 605) كسى كه جُنُب است و مى خواهد روزه واجبى بگيرد كه مثل روزه رمضانْ وقت آن معيّن است، چنانچه عمداً غسل نكند تا وقت تنگ شود، مى تواند با تيمّم روزه بگيرد و روزه اش صحيح است.

(مسئله 606) كسى كه در شب ماه رمضان براى هيچ كدام از غسل و تيمّم وقت ندارد، اگر خود را جُنُب كند، روزه اش باطل است و قضا و كفّاره بر او واجب مى شود؛ ولى اگر براى تيمّم وقت دارد، چنانچه خود را جُنُب كند، با تيمّم روزه او صحيح است، ولى گناهكار است.

(مسئله 607) اگر گمان كند كه به اندازه غسل وقت دارد و خود را جُنُب كند و بعد بفهمد وقت تنگ بوده، چنانچه تيمّم كند، روزه اش صحيح است.

(مسئله 608) كسى كه در شب ماه رمضان جُنُب است و مى داند كه اگر بخوابد تا اذان صبح براى غسل بيدار نمى شود، بايد غسل كند؛ و چنانچه بدون غسل بخوابد و تا اذان صبح بيدار نشود، روزه اش باطل است و قضا و كفّاره بر او واجب مى شود.

(مسئله 609) اگر زن پيش از اذان صبح از حيض يا نفاس پاك شود و عمداً غسل نكند، يا اگر وظيفه او تيمّم است، عمداً تيمّم نكند، روزه اش باطل است.

(مسئله 610) اگر زن پيش از اذان صبح از حيض يا نفاس پاك شود و براى غسل وقت نداشته باشد، چنانچه روزه او روزه ماه رمضان باشد، بايد تيمّم نمايد و روزه اش صحيح است؛ و اگر روزه او روزه مستحب يا روزه واجب، مثل روزه كفّاره و روزه قضاى ماه رمضان و روزه نذرى باشد، اگرچه بدون تيمّم هم باشد روزه اش صحيح است، ولى احتياط مستحب آن است كه تيمّم كند.

(مسئله 611) اگر زن نزديك اذان صبح از حيض يا نفاس پاك شود و براى هيچ كدام از غسل و تيمّم وقت نداشته باشد، يا بعد از اذان بفهمد كه پيش از اذان پاك شده، روزه او صحيح است.

(مسئله 612) اگر زن بعد از اذان صبح از خون حيض يا نفاس پاك شود، يا در بين روز، خون حيض يا نفاس ببيند، اگرچه نزديك مغرب باشد، روزه او باطل است.

(مسئله 613) اگر زن پيش از اذان صبح در ماه رمضان از حيض يا نفاس پاك شود و در انجام غسل كردن كوتاهى كند و تا اذان غسل نكند و در تنگى وقت تيمّم هم نكند، روزه اش باطل است؛ ولى چنانچه كوتاهى نكند، مثلا منتظر باشد كه حمّامْ زنانه شود و بخوابد، اگرچه سه مرتبه بخوابد و تا اذان غسل يا تيمم نكند، روزه او صحيح است.

(مسئله 614) اگر زنى كه در حال استحاضه است، غسلهاى خود را به تفصيلى كه در احكام استحاضه آمده به جا آورد، روزه او صحيح است.

(س 615) شخصى كه جُنُب شده، اگر به خاطر دور بودن حمّام يا باز نبودن آن، قبل از اذان تيمّم كند و بعداً غسل كند، آيا روزه اش صحيح است يا خير؟

ج ـ چنانچه در ضيق وقت تيمّم كند و با تيمّم وارد صبح شود، روزه اش صحيح است. 4/10/75

(س 616) اگر زن براى اينكه روزه هاى ماه رمضان را بگيرد، قرص بخورد تا عادت نشود، آيا روزه اش درست است؟

ج ـ اين كار جايز و روزه اش صحيح است.

8 . امـاله كردن

(مسئله 617) اماله كردن با چيز روان ـ اگرچه از روى ناچارى و براى معالجه باشد ـ روزه را باطل مى كند؛ ولى استعمال شيافهايى كه براى معالجه است، اشكال ندارد، و احتياط واجب آن است كه از استعمال شيافهايى كه براى كيف كردن است مثل شياف ترياك و شيافهايى كه براى تغذيه از اين مجراست، خوددارى شود.

9 . قـى كردن

(مسئله 618) هرگاه روزه دار عمداً قى كند ـ اگرچه به واسطه بيمارى و مانند آن ناچار باشد ـ روزه اش باطل مى شود؛ ولى اگر سهواً يا بى اختيار باشد، اشكال ندارد.

(مسئله 619) اگر كسى در شب چيزى بخورد كه مى داند به واسطه خوردن آن، در روز، بى اختيار قى مى كند، احتياط واجب آن است كه روزه آن روز را قضا نمايد.

(مسئله 620) اگر روزه دار بتواند از قى كردن خوددارى كند، چنانچه براى او ضرر و مشقّت نداشته باشد، بايد خوددارى نمايد.