(مسئله 545) مستحبّ است كه نمازهاى واجب، خصوصاً نمازهاى يوميه به جماعت خوانده شود و در نماز صبح و مغرب و عشا، خصوصاً براى همسايه مسجد و كسى كه صداى اذان مسجد را مى شنود، نماز جماعت بيشتر سفارش شده است.

(مسئله 546) در روايتى وارد شده است كه اگر يك نفر به امام جماعت اقتدا كند، هر ركعت از نماز آنان، ثواب صد و پنجاه نماز دارد، و اگر دو نفر اقتدا كنند، هر ركعتى ثواب ششصد نماز دارد، و هر چه بيشتر شوند، ثواب نمازشان بيشتر مى شود تا به ده نفر برسند و عده آنان كه از ده گذشت، اگر تمام آسمانها كاغذ، و درياها مركّب، و درختها قلم، و جنّ و انس و ملائكه نويسنده شوند، نمى توانند ثواب يك ركعت آن را بنويسند.

(مسئله 547) در نماز جماعت بايد بين مأموم و امام، حائلى نباشد و مراد از حائل چيزى است كه آنها را از هم جدا كند خواه مانع ديدن شود مانند پرده يا ديوار و امثال اينها و خواه مانع ديدن نشود مانند شيشه؛ و همچنين است بين انسان و مأموم ديگرى كه انسان به واسطه او به امام متّصل شده است؛ ولى اگر امامْ مرد و مأمومْ زن باشد، چنانچه بين آن زن و امام يا بين آن زن و مأموم ديگرى كه مرد است و زن به واسطه او به امام متّصل شده است، پرده و مانند آن باشد، اشكال ندارد.

(مسئله 548) اگر كسى در ركعت دوم نماز اقتدا كند، بايد قنوت و تشهّد را با امام بخواند و احتياط آن است كه موقع خواندن تشهّد، انگشتان دست و سينه پا را به زمين بگذارد و زانوها را بلند كند، و بايد بعد از تشهّد، با امام برخيزد و حمد و سوره را بخواند، و اگر براى سوره وقت ندارد، حمد را تمام كند و در ركوع يا سجده، خود را به امام برساند، يا نيّت فرادا كند و نمازش صحيح است.

(مسئله 549) اگر موقعى كه امام در ركعت دوم نماز چهار ركعتى است، كسى اقتدا كند، بايد در ركعت دوم نمازش كه ركعت سوم امام است، بعد از دو سجده بنشيند و تشهّد را به مقدار واجب بخواند و برخيزد، و چنانچه وقت دارد بنا بر احتياط مستحب سه مرتبه تسبيحات بگويد، ولى اگر وقت ندارد بايد يك مرتبه بگويد و در ركوع يا سجده، خود را به امام برساند.

(مسئله 550) اگر امام در ركعت سوم يا چهارم باشد و مأموم بداند كه اگر اقتدا كند و حمد را بخواند، به ركوع امام نمى رسد، بنا بر احتياط واجب، بايد صبر كند تا امام تكبير ركوع را بگويد و يا به ركوع برود بعد اقتدا نمايد.

(مسئله 551) اگر كسى در ركعت سوم يا چهارم امام اقتدا كند، بايد حمد و سوره را بخواند و اگر براى سوره وقت ندارد، بايد حمد را تمام كند و در ركوع يا سجده، خود را به امام برساند؛ يا نيت فرادا كند.

(س 552) مسجدى دو طبقه و تازه ساز و در حال تكميل است، به نحوى كه هيچ گونه ارتباطى بين دو طبقه آن نيست و فضايى كه در مساجد ديگر مرسوم است كه افراد پايين از بالا و بالعكس قابل رؤيت هستند، وجود ندارد و قرار است كه خانمها، در طبقه اول و آقايان در طبقه دوم مستقر شوند و جايگاه امام جماعت جهت اقامه نماز، در طبقه دوم است. اولاً در فرض مذكور، نماز خانمها صحيح است يا خير؟ در صورت عدم صحّت، تكليف نمازهاى خوانده شده چيست؟ ثانياً با توجه به عدم وجود روزنه و محلّ ارتباط و اتّصال بين دو طبقه، اشكالى براى نماز جماعت ايجاد مى شود يا خير؟ ثالثاً در صورت پوشيده بودن سقف طبقه اول و بودن امام جماعت در آن كه محلّ استقرار خانمهاست، نماز آقايان چه صورتى دارد؟ رابعاً در صورت ايجاد روزنه و محلّ رؤيت بين دو طبقه، انتقال خانمها به طبقه اول، چه حكمى دارد؟

ج ـ نماز خانمها در طبقه پايين، حكم جماعت را ندارد و جماعتشان هم باطل است، چون امام جماعت، بالاتر از مأمومان است؛ ليكن با جهل به مسئله و اينكه در جماعت شرط است كه امام، بالاتر از مأموم نباشد، نمازشان در حكم فرادا و صحيح است؛ مگر آنكه ركنى كم يا زياد كرده باشند، كه نمازشان باطل است و اعاده و قضا هم دارد و به هرحال، نماز جماعت مردان در طبقه فوقانى، كه امام جماعت هم در همان طبقه بوده، صحيح است، و اگر در طبقه فوقانى كه بدون روزنه است، خانم ها نماز جماعت بخوانند و مأموم باشند، مانعى ندارد، چون وجود حايل بين زنها و مردها، مضرّ به جماعت نيست؛ ولى اقتداى مردان در طبقه فوقانى، به خاطر وجود حايل و نبود رؤيت و ديد، باطل است و خلاصه در نماز جماعت، نبودن حايل براى مردان و بالا نبودن موقف امام جماعت از مأمومين چه مرد باشند و چه زن شرط است. 7/10/74

شرايط امام جماعت

(مسئله 553) امام جماعت بايد عاقل و شيعه دوازده امامى و عادل و حلال زاده و بنا بر احتياط مستحب بالغ باشد و نماز را به طور صحيح بخواند، ولى اقتدا به بچه غير ممّيز صحيح نيست و رعايت بقيه شرايط كه در رساله هاى عمليه آمده، اگرچه شرط نمى باشد هم چون حرّيت و ... ولى مطابق با احتياط است.

(مسئله 554) كسى كه امام جماعتى را عادل مى دانسته، اگر شك كند كه به عدالت خود باقى است يا نه، مى تواند به او اقتدا نمايد.

احكام جماعت

(مسئله 555) موقعى كه مأموم نيّت مى كند، بايد امام را معيّن نمايد؛ ولى دانستن اسم او لازم نيست. مثلا اگر نيّت كند كه: «اقتدا مى كنم به امام حاضر»، نمازش صحيح است.

(مسئله 556) مأموم بايد غير از حمد و سوره، همه چيز نماز را خودش بخواند؛ ولى اگر ركعت اول يا دوم او، ركعت سوم يا چهارم امام باشد، بايد حمد و سوره را بخواند.

(مسئله 557) مأموم نبايد تكبيرة الاحرام را پيش از امام بگويد؛ بلكه احتياط واجب آن است كه تا تكبير امام تمام نشده، تكبير نگويد.

(مسئله 558)اگر مأموم پيش از امام، عمداً هم سلام دهد، نمازش صحيح است.

(مسئله 559) مأموم بايد غير از آنچه در نماز خوانده مى شود، كارهاى ديگر آن، مانند ركوع و سجود را با امام يا كمى بعد از امام به جا آورد و اگر عمداً پيش از امام يا مدتى بعد از امام انجام دهد، معصيت كرده، ولى نمازش صحيح است؛ امّا اگر در دو ركن پشت سر هم از امام جلو يا عقب بيفتد، بنا بر احتياط واجب، بايد نماز را تمام كند و دوباره بخواند، اگرچه بعيد نيست كه نمازش صحيح باشد و فرادا نمايد.

(س 560) اگر زنى با وجود منع شوهر از حضور او در نماز جماعت، در نماز شركت كند، آيا نمازش صحيح است يا خير؟

ج ـ نمازش صحيح است.