(مسئله 12) آب يا مطلق است يا مضاف. «آب مضاف» آبى است كه آن را از چيزى بگيرند، مثل آب هندوانه و گلاب، يا با چيزى مخلوط باشد، مثل آبى كه بامقدارى گِل و مانند آن مخلوط شود كه ديگر به آن آب نگويند، و غير اينها«آب مطلق» است، و آن بر پنج قسم است:1. آب كر؛ 2. آب قليل؛ 3. آب جارى؛ 4. آب باران؛ 5. آب چاه.

1 . آب كُـر

(مسئله 13) «آب كُر» از جهت مساحت، مقدار آبى است كه اگر در ظرفى كه درازا و پهنا و گودى آن، هر يك، سه وجب و نيم باشد (كه جمعاً 42 وجب و هفت هشتم وجب است) بريزند، آن ظرف را پركند؛ امّا از جهت وزن، از 128 مَن تبريز، بيست مثقال كم است و به حسب كيلوى متعارف، بنا بر اقرب، «419/377» كيلوگرم مى شود.

(مسئله 14) اگر عين نجس، مانند بول و خون به آب كُر برسد، چنانچه به واسطه آن بو يا رنگ يا مزه آب تغيير كند، آب نجس مى شود، و اگر تغيير نكند، نجس نمى شود.

(مسئله 15) اگر بوى آب كُر به واسطه غير نجاست تغيير كند، نجس نمى شود.

(مسئله 16) اگر عين نجس، مانند خون به آبى كه بيشتر از كُر است برسد و بو يا رنگ يا مزه قسمتى از آن را تغيير دهد، چنانچه مقدارى كه تغيير نكرده كمتر از كُر باشد، تمام آب نجس مى شود، و اگر به اندازه كُر يا بيشتر باشد، فقط مقدارى كه بو يا رنگ يا مزه آن تغيير كرده، نجس است.

(مسئله 17) كُر بودن آب از دو راه ثابت مى شود:

اول، آنكه خود انسان يقين كند؛

دوم، آنكه دو نفر مورد اطمينان و راستگو خبر دهند بلكه اگر يك نفر مورد اطمينان و راستگو خبر دهد كافى است .

2 . آب قـليـل

(مسئله 18) «آب قليل» آبى است كه از زمين نجوشد و از كُر كمتر باشد.

(مسئله 19) اگر آب قليل روى چيز نجس بريزد يا چيز نجس به آن برسد، آن آب نجس مى شود؛ ولى اگر آبى از بالا با فشار روى چيز نجس بريزد، مقدارى كه به آن چيز مى رسد، نجس، و هر چه بالاتر از آن است، پاك است؛ همچنين اگر مثل فواره با فشار از پايين به بالا رود، در صورتى كه نجاست به بالا برسد، پايين نجس نمى شود، و اگر نجاست به پايين برسد، بالا نجس مى شود.

(مسئله 20) آب قليلى كه براى برطرف كردن عين نجاست، روى چيز نجس ريخته مى شود و از آن جدا مى گردد، نجس است، ولى آبى كه با آن مخرج بول و غائط را مى شويند، با پنج شرط پاك است:

اول، آنكه بو يا رنگ يا مزه نجاست نگرفته باشد؛

دوم، نجاستى از خارج به آن نرسيده باشد؛

سوم، نجاست ديگرى مثل خون يا بول، با غائط بيرون نيامده باشد؛

چهارم، ذرّه هاى غائط در آب پيدا نباشد؛

پنجم، بيشتر از مقدار معمول، نجاست به اطراف مخرج نرسيده باشد.

3 . آب جــارى

(مسئله 21) «آب جارى» آبى است كه از زمين بجوشد و جريان داشته باشد، مانند آب چشمه و قنات.

(مسئله 22) آب جارى اگرچه كمتر از كُر باشد، چنانچه نجاست به آن برسد، تا وقتى كه بو يا رنگ يا مزه آن به واسطه نجاست تغيير نكرده، پاك است.

4 . آب بـاران

(مسئله 23) اگر به چيز نجسى كه عين نجاست در آن نيست، يك مرتبه باران ببارد، جايى كه باران به آن برسد، پاك مى شود و در فرش و لباس و مانند اينها فشار لازم نيست؛ ولى باريدن دو سه قطره باران اثرى ندارد، بلكه بايد طورى باشد كه بگويند باران مى آيد.

(مسئله 24) زمين نجسى كه باران بر آن ببارد، پاك مى شود؛ و اگر باران بر زمين جارى شود و به جاى نجسى كه زير سقف است برسد، آن را نيز پاك مى كند.

5 . آب چـاه

(مسئله 25) آب چاهى كه از زمين مى جوشد، اگرچه كمتر از كُر باشد، چنانچه نجاست به آن برسد، تا وقتى بو يا رنگ يا مزه آن به واسطه نجاست تغيير نكرده، پاك است؛ ولى بهتر است پس از رسيدن بعضى از نجاست ها، مقدارى كه در كتابهاى مفصّل بيان شده، از آب آن بكشند. امّا آبهاى لوله كشى كه به منابع بزرگى متّصل است كه حدّاقل به اندازه چندين كُر آب دارند، حكم آب جارى را دارند؛ و بايد دانست كه آب لوله كشى ها اگر بر روى عين نجس برسد و از آنجابه لباس يا بدن برگردد، اگر چيزى از عين نجس با آن نباشد، پاك است، برخلاف آب قليل كه همان طور كه بيان شد، به محض برخورد، نجس مى شود.