سعيد منتظرالمهدي (معاونت اجتماعي نيروي انتظامي)

اخيراَ رسانه هاي کشورمان و نيز برخي رسانه هاي برون مرزي، نتايج نظرسنجي يک موسسه آمريکايي ( گالوپ) را گزارش کرده اند که در آن ادعا شده است ايرانيان از حيث پارامتر شادابي در انتهاي ليست چند کشور جهان قرار گرفته اند، به تعبير روشن تر، در اين گزارش ادعا شده که مردم ايران شاد نيستند. اين ادعا بلافاصله چند سوال اساسي را پيش روي ما قرار مي دهد. برخي از اين سوالات به اين شرح اند:

1- داده هاي حاصل از نظرسنجي مورد استفاده چه ميزان از اتقان علمي برخودارند؟

2- آيا واقعاَ مردم ايران ناشادند؟

3- چگونه مي توان شادي را به صورت مستمر فزوني بخشيد؟

در سطوري که در پي مي آيد تلاش مي شود تا به هر يک از اين سه سوال به اختصار پاسخ داده شود.

1. نقد نظرسنجي گالوپ

به اذعان بسياري از کساني که تحقيق پيرامون مفهوم ” شادي “ ( نشاط ) را انجام داده اند، اين سازه نظري و ويژگي خلقي، داراي چند شاخصه اساسي است که تنها با مطمح نظر قرار دادن آنها مي توان به صورت عيني ( Objective) به سنجش آن پرداخت. برخي از آن شاخص ها عبارتند از : احساس رضايت، احساس کنترل بر زندگي، اميد به آينده، خوش بيني، ظرفيت خنديدن و شوخي کردن، احساس انسجام دروني و خشنودي کلي. نيازي به حجت نيست که سنجش اين شاخص ها تنها با بهره گيري از مقياس هاي داراي پايايي ( reliability) و روايي (Validity) بسنده و مکفي ميسور مي گردد. اما، آن گونه که در گزارش هاي منتشره ذکر شده است گالوپ براي سنجش شادي تنها از يکي دو سوال کلي بهره گرفته است که نه تنها شادي و نشاط را نمي سنجد بلکه تنها نوعي ” نگرش“ ( attitude) شهروندان را نسبت به برخي مسائل بازگو مي کند؛ بنابراين، بر اساس داده هاي منتسب به گالوپ نه تنها نمي توان شادي مردم ايران را پايين تلقي نمود بلکه اساسا نمي توان به داوري پيرامون آن پرداخت.

2. ميزان نشاط و شادابي مردم ايران

در چند تحقيق معتبر جهاني برخي محققان با بهره گيري از مقياس 29 ماده اي نشاط آکسفورد، که از روايي بالايي برخوردار است، نشاط مردم چند کشور، از جمله گروهي از مردم ايران را مورد سنجش قرار داده اند. آنان گزارش کرده اند که نشاط مردم ايران از بين 150 کشور دنيا در ميانه قرار دارد؛ يعني نشاط مردم ايران نه به اندازه شهروندان هلندي، سوئدي و فرانسوي بالاست و نه در حد مردم بلاروس، عراق، زامبيا و کره شمالي پايين است، بلکه در سطح کشورهاي همچون انگلستان، ترکيه، آفريقاي جنوبي و اتريش است. پژوهش هاي داخلي نيز شواهدي به دست داده اند که نشان مي دهد مردم ايران، حتي در شرايط سخت و دشوار، نه تنها روحيه خود را نمي بازند، بلکه فرصتي براي شادکردن و شاداب زيستن براي خود مي يابند. به عنوان مثال، چند پژوهش نشان داده است که شادابي ايرانيان از حدود 60 ( در شرايط سخت و دشوار ) تا 90 ( در شرايط خوب و مساعد ) در نوسان بوده است. پيشينه تار يخي ملت ايران نيز بيانگر آن است که ايرانيان اساساَ مردمي ” شادخو“ و ” طنزپرداز“ هستند و لاجرم حتي در دشواري ها نيز نمي گذارند خنده از لبان آنان رخت بر بندد. آنان بر اين باورند که «نيک و بد هر دو ز يزدان بود//.لب مرد بايد که خندان بود.»

3. روش هاي افزايش شادابي

چند عامل، تاثير نيرومندي بر نشاط دارند که آن عوامل عبارتند از:

1- عبادت و نيايش پروردگار.
2- فراغت و تفريح.
3- روابط اجتماعي و صله رحم
4- خوش بيني و اميد به بهبود روزافزون شرايط.
5- ورزش و تحرک جسماني.
6- مسافرت و گردش در طبيعت (جهت اطلاعات عزيزان، آمار مسافرت ها در داخل کشور در نوروز 93 حدوداَ 51 ميليون نفر و مسافرت هاي خارج کشور 425 هزار و 350 بوده است).

[صفير حيات: ما تنها در پي انعکاس نظرات اين مقام انتظامي در باره افزايش شادي و شاخص هاي آن در جامعه ايران نيستيم بلکه از خوانندگان دعوت مي کنيم تا اگر نظراتي در باره افزايش يا کاستي شادي و نشاط در جامعه و پارامتر هاي آن مد نظر دارند، به نشريه ارسال تا در شماره آينده منعکس نماييم.]