(( يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلِيکُمْ نَاراً وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجَارَةُ )) (سوره تحريم، آيه6)

بخش دوم موضوع ويژه ي اين شماره صفير حيات، خانواده، اصالت ها و آسيب هاست. خانواده از جهت بنياد و ريشه ي ساختار جامعه انساني، و جهت ديگر آفت ها و آسيب هايي که در مقطع کنوني متوجه اين کانون اصيل و پُر اهميت است.

اصالت خانواده از نگاه جامعه

خانواده بنيادي ترين نهاد در اجتماعات بشري است. ساختار اوليه جامعه، با فرهنگ، آداب و رسوم اعضاي خانواده شکل مي يابد و اعضاي آن هر آنچه از درون کانون خانواده آموخته باشند به جمع اجتماعات انساني وارد مي کنند و گَرد اخلاق، رفتار و عادات خود را در بين افراد جامعه مي افشانند. در اهميت اصالت و جايگاه خانواده همين بس که براي زوال فرهنگي و اخلاقي يک ملّت، بنياد خانواده متزلزل و معيارهاي تربيت، اخلاق و آموزش در آن تباه گردد. نمي شود به استحکام و هويت اصيل در خانواده اميد بست و از همّت و تلاش در باروري هويت انساني و اسلامي در خانواده غفلت ورزيد. چندان به دور نيست روزي را که خداي نخواسته بيايد و انسان نسبت به خانواده و آنچه را که باعث تعالي آن است از دست بدهد و بجاي فضايل و کمالات اصيل، بذر جهل، خرافه، خشونت و نفرت را در نهاد خانواده بکارد و بر وارونگي فضيلت و ارزش هاي هويتي خانواده همت گمارد. چنانکه امروزه بخش اعظمي از پيکره ي جهان اسلام به درد آموزش تکفير و خشونت در بين خانواده و تشکيل هويت جديد خانواده کذايي گرفتار آمده است.

دل خوش کردن به تشکيل خانواده و داشتن فرزند يا فرزندان و توهّم خوشبختي با وجود آنان و در عين حال نداشتن برنامه تنظيم و ترتيب آداب، اخلاق و تربيت در خانواده ، سرابي است که علاوه بر تباه شدن کانون خانواده ، هويت آن ملت نيز دچار تباهي و اضمحلال خواهد شد و صلح و امنيت و آرامش و اخلاق از آن جامعه رخت برخواهد بست.

بنابراين جوامعي که افراد آن از کانون گرم خانواده اصيل بر نخواسته و دست محبت پدر و آغوش مهر مادر را درک نکرده باشند و تحت تربيت و آموزش صحيح انساني و اسلامي قرار نگرفته باشند، آثار گسيختگي و بي هويتي فرهنگي و اخلاقي به همان نسبت در آن جامعه آشکار خواهد بود.

اصالت خانواده از نگاه اسلام

خانواده نخستين کانون رشد، تعالي و سکون و آرامش است. قرآن کريم به تشکيل خانواده براي رسيدن به آرامش اشاره دارد و مي فرمايد :

((وَ مِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْوَاجاً لِتَسْکُنُوا إِلَيْهَا)) (سوره روم، آيه21)

همچنين قرآن کريم و روايات ائمه معصومين (عليهم السلام) براي کانون خانواده اهميت ويژه اي قائل شده اند و براي رشد و بالندگي آن، احکام و آداب فراواني را بيان نموده اند.

به عنوان نمونه، حضرت امام رضا (عليه السلام) مردي را که در طلب رزق حلال و تأمين اقتصاد خود و خانواده تلاش نمايد و آنرا در بين خانواده هزينه نمايد، همانند مجاهد در راه خدا مي داند. (1)

تلاش اقتصادي و ايجاد رفاه براي خانواده از نگاه هشتمين اختر آسماني، بهترين فضيلت و نيکي به خانواده شمرده شده ؛ چرا که تأمين رفاه و برآوردن نيازهاي مادي خانواده مقدمه آرامش و رشد و نشاط معنوي است.

در بُعد تربيتي خانواده نيز، قرآن مجيد کلام نوراني و ويژه اي دارد که در مطلع اين مقال آمده است:

((يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلِيکُمْ نَاراً ...)) ؛

اي کسانيکه ايمان آورده ايد، خود و خانواده خويش را از آتشي که هيزم آن

انسانها و سنگ هاست، نگه داريد.

اين بيان نوراني آنچنان که پيداست ناظر به سعادت و شقاوت سرپرست خانواده و نهاد وابسته به آن است. اين کلام نشان مي دهد که خداوند متعال اهميت زيادي براي تربيت و معنويت خانواه قائل است و کوتاهي در امر آن، نتيجه اي جز بدبختي و شقاوت اخروي نخواهد داشت. البته اهميت اين موضوع تنها در حدود و حصار خانواده مطرح نيست بلکه ساختار موفّق يک خانواده، آغازي براي ساختن و تعالي جامعه و اجتماعات بشري است و خداوند اين نهاد را بخاطر تأثير ژرف آن در تکامل جامعه، اين چنين مورد توجّه و عنايت خويش قرار داده است و بر غفلت در معنويت گرايي آن، وعده عذاب سخت داده است.

در دعاي حضرت خليل الرحمان ابراهيم (عليه و علي آله عليه السلام) وقتي که به فرمان خدا همسر و فرزند خود را به مکه آورد، چنين آمده است:

(( رَبَّنَا إِنِّي أَسْکَنْتُ مِنْ ذُرِّيَّتِي بِوَادٍ غَيْرِ ذِي زَرْعٍ عِنْدَ بَيْتِکَ الْمُحَرَّمِ رَبَّنَا لِيُقِيمُوا الصَّلاَةَ فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِنَ النَّاسِ تَهْوِي إِلَيْهِمْ وَ ارْزُقْهُمْ مِنَ الثَّمَرَاتِ لَعَلَّهُمْ يَشْکُرُونَ)) ؛(سوره ابراهيم، آيه 37)

پروردگارا! من بعضي از فرزندانم را در سرزمين بي کشت و زرع، در کنار خانه اي که حرم توست، سکونت دادم؛ پروردگارا! تا نماز را برپا دارند، پس دل هاي گروهي از مردم را بسوي آنان متوجّه ساز و آنان از ميوه ها و محصولات روزي ده، باشد که شکر و سپاسگزاري تو را بجا آورند.

وادي اي که زندگي در آن دشوار است و حضرت ابراهيم سکونت خانواده اش را در آنجا از بقيّه مکان ها ترجيح مي دهد، براي اقامه نماز و عبوديت و بندگي خداست. نمازي که بهترين وسيله و نماد رشد و تعالي خُلق و خوي انساني و اسلامي است . با اقدام و اقامه نماز، تمام خوبي ها و تربيت ها در فرد و خانواده متبلور مي شود و نهاد چنين خانواده اي با بندگي در سايه نماز، مسير موفّق حضور خود را در جامعه به نيکوترين وضع طي مي کند و بسا خود واحدي همانند امت مي نمايد.

بدان اميد که اصالت اصيل که به طور خلاصه از آن سخن به ميان آمد ، در بين خانواده ها قوام و دوام يابد تا کانون خانواده از گزند آفات و آسيب هاي زمانه در امان باشند. ان شالله.

نکته :

نشريه صفير حيات با اعتقاد به ضرورت مسئوليت پذيري جوانان در عرصه هاي مختلف اجتماعي، بر خود لازم ميداند که به اشتياق آنان درنگارش مقالات و ارسال آن به اين نشريه احترام بگذاردتا اين عرصه هم، گامي براي حضور و نقش آفريني آنان در جمع اهالي قلم باشد. لذا برخي از مقالات چاپ شده در اين نشريه در همين راستا قرار دارد.