(س 462) كارگاهى اجناسى توليد مى كند و براى اينكه بازار فروش خوبى داشته باشند، روى آنها مارك معروف خارجى، حك مى نمايند و از طرف ديگر، جعبه هايى مقوايى هم، مشابه خارجى چاپ مى كنند و در داخل آن مى گذارند كه مشترى متوجه نمى شود اين كالا، ايرانى است و به نيّت خارجى بودن خريدارى مى نمايد.

1. آيا درآمد حاصل از اين كارگاه توليدى، حرام است يا خير؟

2. درآمد چاپخانه اى كه جعبه ها را با مارك خارجى چاپ مى كند و اطّلاع دارد كه اين سفارش براى كالاهاى داخلى است، چه حكمى دارد؟

3. درآمد عمده فروشانى كه اطّلاع كامل از نوع جنس دارند و از توليدكنندگان يادشده خريدارى و توزيع مى نمايند، چه حكمى دارد؟

ج ـ غشّ در معامله و حرام و باطل است، چون بين حرمت نفسى معامله مثل حرمت غش در معامله و بطلان، ملازمه عقلائيه است، بلكه به نظر اين جانب، ادلّه و اطلاق عقود و معاملات از حرام آنها منصرف است؛ چون قانونگذار از قانون شكن حمايت نمى كند و حمايتش غير مناسب با قانونگذارى است، بلكه خلاف حكمت مى باشد و از اينجا پاسخ سؤال «يك» معلوم مى گردد و جواب سؤال دوم آن است كه هر عملى كه حرام باشد، اجرت و ثمنش هم حرام است «ان الله اذا حرّم شيئاً حرّم ثمنه» وجواب سوم، حكم اصل مسئله را دارد. 5/6/83