(س 439) قولنامه اى در مورد فروش يك باب مغازه تجارى منعقد گرديد. در همان لحظات تنظيم قولنامه منصرف شدم و اعلام انصراف نمودم كه معامله در شرايط عادى نبوده و اين جانب تسلّط به اعصاب نداشته ام. مكرّر به خريدار مراجعه كرده ام تا مختصر بيعانه اى كه از نصف ثَمَن معامله كم تر است و خسارات وارد شده به او را بپردازم، امّا مورد قبول خريدار قرار نگرفته است. تكليف چيست؟

ج ـ اگر در هنگام تنظيم قولنامه قبل از تفرق از مجلس پشيمان شويد، آن قولنامه بر فرض ابتناء بر عقد بيع و تحقّقش، چون بدون امضا است، ارزش ندارد و عقد بيع و معامله هم بر فرض تحقّق، به وسيله فسخ در مجلس، از بين مى رود «البيعان بالخيار ما لم يفترقا»؛ و امّا ادعاى عدم توجه و نبود سلطه بر اعصاب، اگر به غفلت برگردد كه باعث بطلان معامله باشد و يا نحوه جنون بر فرض اثبات، موجب خيار و بطلان است؛ ليكن اثبات اين گونه امور، مشكل، بلكه عادتاً محال است، مضافاً به اينكه در دادگاه بايد ثابت شود. 10/7/70