(س 394) در صورت جواز در سؤال 393 چنان كه اكثر فقها آن را جايز قرار داده اند، آيا خريد و فروش امتياز دوم؛ يعنى فقط شركت در قرعه كشى كه عرفاً يك امتياز و حق محسوب مى گردد، جايز است يا نه؟ توضيح اينكه پول صاحب برگه براى خودش محفوظ است و او فقط شماره برگه را به كسى واگذار مى كند و در صورت در آمدن آن شماره در قرعه كشى، جايزه آن را به خريدار امتياز دوم مى پردازد، و در صورت در نيامدن اسم در قرعه كشى هيچ حقّى بر فروشنده امتياز ندارد؟

ج ـ خريد و فروش حقّ امتياز به خاطر حقيقتش و ارزشش، جايز است. 29/6/77

(س 395) كسى كه مبلغى را به مدّت معيّنى در بانك گذاشته و امتياز وامى را به دست آورده، آيا فروختن آن امتياز به ديگرى جايز است؟

ج ـ مانعى ندارد، مانند حقّ التحجير و... است كه قابل معامله است. 9/5/78

(س 396) آيا مى توان ورقه هاى وام را به عنوان اوراق بهادار به فروش رساند ]تا جايگزين كارمزد گردد[؟

ج ـ مانعى ندارد؛ چون برگشت اين گونه فروش ها به گران فروختن كاغذ مى باشد، يعنى كاغذ را گران مى فروشند. 11/4/76

(س 397) آيا حقوق، مثل حقّ سرقفلى، حقّ التأليف، حقّ اختصاص و... و امتيازاتى مثل امتيازات آب، برق، تلفن و... را مى توان به عنوان مبيع قرار داد؟

ج ـ آرى، قابل بيع و مبادله است؛ چون آنچه در مبيع و بيع شرط است، ماليّت مثمن و داراى ارزش بودن آن است؛ چه عين باشد و چه حق و چه دَين، و چه غير آنها از امورى كه ماليّت دارند. وقتى كه معامله روى چيزى، عقلايى باشد، لابد داراى ماليت و ارزش است؛ وگرنه عقلايى نيست. 12/10/79

(س 398) شركت مخابرات امتياز تلفن همراه را پيش فروش مى كند كه پس از مدّتى آن را تحويل دهد. در اين موقع قيمت آن مثلا دو برابر است. آيا با توجّه به فرمايش حضرت امام خمينى(قدس سره) كه ربا آن است كه پول به جاى انسان كار كند، مى توان چندين امتياز تلفن همراه را براى استفاده مالى خريدارى كرد؟ و با توجّه به اينكه از امام صادق(عليه السلام)نقل شده كه سود تجارت پيشكار خود را ـ كه با فروش گندم به دو برابر قيمت در شهرى كه محتاج آن بودند، به دست آمده بود ـ به دور افكند و فرمود: «ما به اين گونه پول ها نيازى نداريم»، آيا عمل فوق، صحيح است؟ همچنين مقصود از مال حلالِ طيّب چيست؟ آيا اين عمل، سود طيّب خواهد داشت؟

ج ـ خريد و فروش حقّ امتياز، به خاطر حقيقتش و ارزشش، جايز است و مسئله انصاف و رعايت آن، كه در سؤال آمده، امر ديگرى است كه با توجّه به مقرّرات خريد و فروش امتيازها و با توجّه به اينكه كار براى فرار از حرام است، امثال كار ذكر شده در سؤال، مشمول آن نيست. از اين جهت و يا به جهتى كه در آخر سؤال در مورد سود حلال آمده، وسوسه به خود راه ندهيد و كار را براى خود و عائله مشكل نسازيد كه اسلام، دين سهل و آسانى است و توسعه در معيشت، امرى مطلوب و مرغوب است. 12/3/79