(س 310) تأثير تغيير اوضاع و احوال در لزوم قرارداد چيست؟ توضيح اينكه در صورتى كه حوادث پيش بينى نشده، اجراى يك قرارداد را سخت و مشكل نمايد به طورى كه متعهد را با مشقّت زياد روبه رو نمايد؛ ولى به حدّ قوه قاهره نمى رسد، آيا بروز اين حوادث در عدم اجراى تعهد تأثير دارد يا خير؟ براى مثال اگر كسى خانه اى را ماهيانه به مبلغ ده هزار تومان و براى ده سال اجاره كند و در ضمن عقد، شرط شود كه هزينه سوخت موتورخانه به عهده صاحب ملك باشد و هزينه آن در يك ماه دو هزار تومان باشد، اما بعد از دو سال مواد سوختى بقدرى گران شود كه هزينه سوخت موتورخانه به ماهى پانزده هزار تومان برسد، آيا اين تغيير قيمت مى تواند دليل بر عدم اجراى قرارداد باشد؟

ج ـ به نظر مى رسد اين گونه شرط ها غررى است و نه تنها خودش فاسد و باطل است؛ بلكه چون غرر در اين گونه شرط ها به غرر در اجاره و اجرت هم بر مى گردد، موجب بطلان اجاره نيز مى باشد و غرر در مثل بيع و اجاره موجب بطلان است و «نهى النبى عن الغرر او الغرر فى البيع». بعلاوه كه قراردادهاى با جهل و خطر و ضرر از نظر ماليت نزد عقلا معتبر نمى باشد. آرى، اگر مقدار هزينه سوخت، مقدار معيّنى از نظر متعارف دارد كه شرط محوّل به آن گردد، به نسبت همان مقدار، شرط، صحيح و لازم الاتباع است. 5/5/76