(س 104) اگر فردى (يعنى مرد) قبل از رسيدن به سنّ تكليف چيزى را غصب كند و حالا بعد از رسيدن به سن تكليف، آن شىء غصبى موجود باشد، تكليف چيست؟

ج ـ در صورتى كه دسترسى به مالك آن داشته باشد، بايد به او برگردانده شود و در صورتى كه مالك از دنيا رفته باشد، بايد به ورثه او پرداخت شود، و در صورتى كه دسترسى به مالك و يا ورثه او نباشد، مجازيد از طرف مالك به فقيرى كه خود مى شناسيد صدقه بدهيد. 13/11/80

(س 105) فردى در شركت ها و ارگان هاى مختلف مشغول به كار بوده و متأسفانه طى اين سال ها وسايل و اثاثيه هاى مختلفى را از محل كار خود سرقت كرده، حالا وسايل متعددى از اموال مذكور در خانه اش موجود مى باشد و بعضى از آنها هم معلوم نيست كه از اموال كدام شركت يا ارگان است. وظيفه او در قبال اثاثيه هاى مسروقه چيست؟ اگر خود به وظيفه شرعى خود عمل نكرد، وظيفه ورّاث او چيست؟

ج ـ آنچه كه صاحبان آنها معلوم مى باشد، بايد حتماً به آن مراكز برگردانده شود و تصرّف در آنها هم حرام است، و آنچه كه صاحبانش نامعلوم است و منحصر در جاهايى كه بتوان صاحبانش را راضى كرد نمى باشد، بايد عين مال يا قيمت فعلى آن، و در صورت تلف شدن، قيمت زمان تلف را براى صاحبانش صدقه دهد، مگر آنكه از مال التجارة باشد كه بايد بالاترين قيمت آن اجناس را از زمانى كه نزد او بوده تا به حال، صدقه بدهد، و تا قبل از تعيين تكليف اموال، به ردّ كردن و يا تحصيل رضايت صاحبان و يا صدقه دادن، تصرف در آنها حرام مى باشد؛ و ناگفته نماند كه در مواردى كه عين آنها موجود است و بناست صدقه داده شود، رعايت اصلحيت و انفعيت به حال فقرا در صدقه به عين يا به قيمت، مطلوب و مرغوب است. 8/2/78

(س 106) در جوانى بدون اجازه پدرم، چيزى از مال او مى فروختم و بدون اينكه بفهمد، پولش را براى خودم بر مى داشتم و اكنون متوجّه خطاى خود شده ام. تكليف من چيست؟

ج ـ احتياطاً مقدارى برايش صدقه بدهيد كه ثواب صدقه را پدر ببرد و صدقه را به خانواده هاى مستمند اقوام و اقارب بدهيد و چه نيكو، بلكه لازم است كه آن مقدار از پولى كه يقينى است تخلّف شده، به ورثه پدر بدهيد. 12/9/79

(س 107) اگر از نوجوانى كه به سنّ تكليف نرسيده، خطايى سر زده باشد و مثلا از مغازه اى يا جايى ديگر، چيزى را برداشته باشد و به صاحب آن نرسانده باشد و صاحب آن را بشناسد و در موردى ديگر آن را نشناسد، چه كار بايد بكند. همچنين مثلا 25 سال پيش، ارزش آن دو ريال بوده است. الآن چه مقدار بايد به جاى آن بپردازم؟

ج ـ به قدر قدرت خريد همان دو ريال در آن سال بدهكاريد و صاحبش اگر شناخته شده است، بايد ولو هم نفهمد، به او برگردانيد، وگرنه براى صاحبش بايد صدقه داد. 5/7/77

(س 108) اگر كسى چوبى را غصب كند و با آن در يا ديوار بسازد و يا در بدنه كشتى به كار برد و مالك، همان چوب را طلب كند، چه بايد كرد؟

ج ـ همان عين را رد كند، اگر چه موجب ضرر كلّى بر غاصب شود.

(س 109) شخصى حدود هفتاد سال قبل در يك سرقت شركت مى كند و حدود شصت تومان سهم وى مى شود، حال فرزند ذكور آن مرحوم قصد دارد پدر خود را برىءالذمّه نمايد، چگونه بايد عمل كند؟ قابل توجه اينكه فرزند او مبلغ دو هزار و چهارصد تومان به نام ردّ مظالم به همين منظور پرداخت كرده است.

ج ـ در صورتى كه صاحب مال را مى شناسيد، بايد مال را با قيمت فعلى آن به او يا وارثش بپردازيد؛ وگرنه به مقدار قيمت روز، براى صاحب مال صدقه بدهيد، و ناگفته نماند كه شما قيمت آنچه را سهم او شده بايد بپردازيد. 13/9/72

(س 110) شخصى انگشترى را كه غصبى بوده است به كسى هديه داده است. مدتهاست كه آن انگشتر دايماً در دست شخص اهدا شده مى باشد. اكنون اهداكننده از اين كارش پشيمان شده و قدرت در آوردن انگشتر از دست او را ندارد. اگر صاحب انگشتر را بشناسد، آيا لازم است كه پول را به خود او بدهد؟ مثلاً اگر از لحاظ اجتماعى و ترس از آبرو نتواند اين كار را بكند، آيا مى تواند پولش را به فقير برساند؟

ج ـ چون مالك انگشتر معلوم است، بايد به خود او برگردانده شود يا رضايتش جلب شود. 2/9/75

(س 111) شخصى به كسى وكالت داده كه اموال او را بفروشد و برايش بفرستد. وكيل، اموال را فروخته و در پول او تصرّف عدوانى كرده است. در موقع مصرف، دينار عراقى صد تومان بوده، ولى اكنون دينار عراقى پنج ريال ارزش دارد، اين تصرّف عدوانى چه حكمى دارد؟

ج ـ ذمّه او به قدرت خريد پول در زمان فروش، كه تقريباً در مفروض سؤال، همان يكصد تومان مى باشد، مشغول است. 28/2/76

(س 112) اين جانب در سال 1375 تصادف كردم و مقصّر هم بودم و خسارت زيادى به خودم و خسارت كمى هم به طرف مقابل وارد شد كه خسارت طرف مقابل را با بيمه خود حل كردم؛ ولى متأسفانه با جريانى كه پيش آمده بود و دستم خالى بود، بنا به پيشنهاد دوستى مجبور شدم با صحنه سازى مبلغى در حدود 27 هزار تومان از بيمه دريافت كنم. با توّجه به اينكه اصلا راضى نبودم، ولى متأسفانه اين كار صورت گرفت و از همان موقع در فكر برگرداندن اين مبلغ بودم؛ چرا كه در خودم احساس دَين بزرگى مى كردم. بفرماييد كه اكنون همان مبلغ را بايد برگردانم يا به اين مبلغ چيزى هم اضافه مى شود؟

ج ـ همان مبلغ بدون تأخير به اداره بيمه مسترد شود و يا در موقعى كه مخارجى را از بيمه طلبكار هستيد، به جاى آن حساب نماييد و از بيمه نگيريد. 30/11/77