(س 49) كتاب هايى كه در فرودگاه جدّه طىّ سال گذشته توسط مأموران سعودى از زائران خانه خدا اخذ و ضبط گرديده، اكنون به سازمان حج و زيارت، عودت داده شده است، در حالى كه اكثر كتاب ها مشابه اند و صاحبان آنها در بين هفتاد هزار زائر سال گذشته، نامشخّص است و تشخيص كتاب ها حتّى از سوى صاحبان آنها هم كارى دشوار است و گاهى غير ممكن و مراجعه صاحبان آنها به سازمان براى دريافت كتب، موجب عُسر و حَرَج است. حكم شرعى در مورد اين كتاب ها چيست؟

ج ـ نسبت به امثال مفاتيح و مناسك و غير آنها از كتبى كه نُسخ زياد و مشابه دارد و شاهد حال و رضايت و طيب نفْس، در دادن آنها به كتاب خانه ها و يا هِبه به افرادى كه مورد مطالعه قرار مى دهند، وجود دارد، تصرّف در آنها به اين نحو جايز است، و امّا نسبت به معدود كتبى كه به اين نحو نيستند، احتياط به اعلام، ولو در يك روزنامه كثيرالانتشار و قرار دادن مدّتى كه توانِ مراجعه براى صاحبان آنها باشد، مطلوب، بلكه شايد لازم باشد و با عدم مراجعه به حكم مجهول المالك بودن، مجاز در صدقه دادن براى صاحبانش هستيد. 1/4/76

(س 50) تكليف وسايل به جامانده از دانش آموزان در مدرسه، مثل كُت، كاپشن، چتر و قلم چيست؟ اگر اعلام شود و صاحب آنها نيايد، چه بايد كرد؟

ج ـ با يأس از پيدا شدن صاحب آنها، مجازيد براى آنها صدقه بدهيد. 21/5/76

(س 51) اين جانب با كسى نزاع داشتم و به دليل همين اختلاف، وى موتور بنده را به اداره آگاهى تحويل داده است. بعد از چندى سند ارائه دادم، ولى موتور بنده نبود، آنان گفتند مى توانيم يكى از موتورهايى كه در انبار است را به شما تحويل بدهيم. بنده يقين دارم كه اين موتور، مجهول المالك است، آيا شرعاً حقّ گرفتن آن را دارم؟

ج ـ اگر مطمئن باشيد كه موتور از آن خودتان نيست، تصرّف در مال غير است و جايز نيست؛ مگر آنكه مجهول المالك باشد و با مجوّز شرعى به شما فروخته شود و يا آنكه مطمئن باشيد موتور از كسى است كه موتور شما را برده است. 1/8/74

(س 52) آيا شخص فقير مى تواند ردّ مظالم خود را به زوجه يا اولاد خود بدهد؟

ج ـ به شرط اينكه زوجه و يا اولاد، فقير باشند، مى تواند به آنها بدهد و آنها مالك مى شوند و مى توانند دوباره به آن مرد ببخشند، و او اگر بخواهد باز ردّ مظالم بدهد تا دينش ادا شود، مانعى ندارد. 2/9/72

(س 53) آيا غير سيّد مى تواند ردّ مظالم را به سيّد بدهد؟

ج ـ در صدقات مندوبه و واجبه همچون مظالم و كفارات و غير آنها، بين سيد و غير سيد فرقى نيست، و تنها عدم جواز صدقه غير سيد به سيد، مختص به زكات واجب است. 14/5/70