مجموعه دوم استفتائات قضايى كه پيش روى داريد به احكام مدنى اختصاص يافته است. در اين مجموعه نيز كه همانند بخش نخست در مسائل و مناسبات اجتماعى و حقوقى از اهميت خاصى برخوردار است، طى سى و يك كتاب با فتاوا و ديدگاه هاى فقهى حقوقى فقيه والا مقام حضرت آية الله العظمى حاج شيخ يوسف صانعى (دام ظله) آشنا مى شويم. «مالكيت و احكام و آثار آن»، مسائل حقوقى «غصب»، «وقف»، «وصيت»، «ارث» و «حجر» از جمله اين كتاب هاست. مباحث مبسوط كه به مسائل حقوقى و گسترده خريد و فروش مى پردازد و همچنين احكام و حقوق خانواده، شامل نكاح و فسخ و طلاق، با توجه به گستره نياز جامعه و مجامع حقوقى و قانونگذارى به آن، در اين جلد داراى جايگاه ويژه اى مى باشد. اين نكته آن گاه اهميت مى يابد كه ملاحظه كنيم در اين مجموعه، هم طيف وسيعى از پرسش هاى شرعى و پاسخ هاى فقهى روز كه شرايط اجتماعى جديد و مناسبات حقوقى كنونى پيش آورده منعكس شده، و هم نگاه اجتهادى جامع و روش بين حضرت آية الله صانعى با بهره جستن از راهگشايى ها و ظرفيت هاى تفقه شيعى و اجتهاد صاحب جواهرى و با الهام از روش فقهى و شيوه اجتهادى فقهاى بزرگى چون محقق اردبيلى و امام خمينى (سلام الله عليهما) بر ارزش فقهى و راهگشايى و واقع بينى و عمق آن افزوده است؛ بويژه كه معظم له به روش مألوف بزرگانى چون فقيه فرزانه ميرزاى قمى(قدس سره)، به اقتضاى مسائل مطرح شده و فضاى محدود بحث، حتى الامكان به ارائه اجمالى مبانى و ادله فتاوا نيز پرداخته اند.

يكى از بخش هايى كه به خوبى مى تواند گوياى نگاه كلى ايشان در مسائل عمومى و اجتماعى باشد، بخش پايانى كتاب است كه از جمله به حقوق و آزادى عمومى و وظايف مردم در نظام اسلامى و مسئله مقررات بين الملل پرداخته است. اين علاوه بر ده ها مسئله اى است كه در سراسر كتاب، براى علاقه مندان به دقت هاى فقهى و نوآورى هاى مبتنى بر موازين اجتهادى، چشم نوازى مى كند.

تنها مرورى بر فهرست مسائل مطرح شده در دو جلد استفتائات حقوق كيفرى و مدنى كه طى سال ها فراهم آمده با دو ويژگى يادشده، يعنى توجه به نيازهاى روز و جامعيت و روش بينى، نشان مى دهد، مجموعه اى از اين دست كه براى نخستين بار توسط مؤسسه فرهنگى فقه الثقلين با تلاش چند نفر از فاضلان حوزه درس حضرت آية الله صانعى و با اشراف معظم له تقديم مقلدان و علاقه مندان به مسائل شرعى از يك سو، و فرهيختگان و صاحب نظران حوزوى و دانشگاهى و آشنايان به مسائل و مبانى حقوق از سوى ديگر، مى شود، چقدر مى تواند مفيد و در موارد متعددى راهگشا باشد.

در اينجا ضمن آرزوى سلامتى و طول عمر براى مرجع عالى مقام آية الله العظمى آقاى صانعى، و با سپاسگزارى از كليه فاضلان و برادرانى كه در كار دشوار آماده سازى مجموعه دو جلدى استفتائات قضايى شركت جستند، از خداى تبارك و تعالى درخواست مى كنيم به ما توفيق دهد ديگر آثار گسترده فقهى اصول معظم له را تقديم فرزانگان حوزوى و دانشگاهى و ديگر علاقه مندان به علوم اسلامى كنيم.

مؤسسه فرهنگى فقه الثقلين

مرداد 1384 ـ رجب المرجب 1426