(مسئله 311) كسى كه به واسطه پيرى نمى تواند روزه بگيرد، يا براى او مشقّت دارد، روزه بر او واجب نيست؛ ولى در صورت دوم، بايد براى هر روز يك مُدّ (تقريباً ده سير است) طعام، يعنى گندم يا جو و مانند اينها به فقير بدهد.

(مسئله 312) اگر انسان بيمارى اى دارد كه زياد تشنه مى شود و نمى تواند تشنگى را تحمّل كند، يا براى او مشقّت دارد، روزه بر او واجب نيست؛ ولى در صورت دوم، بايد براى هر روز يك مُدّ طعام، يعنى گندم يا جو و مانند اينها به فقير بدهد؛ و احتياط واجب آن است كه بيشتر از مقدارى كه ناچار است، آب نياشامد و چنانچه بعد بتواند روزه بگيرد، واجب نيست روزه هايى را كه نگرفته قضا نمايد.

(مسئله 313) زنِ حامله اى كه زاييدن او نزديك است و روزه براى خود او يا بچه اش ضرر دارد، روزه بر او واجب نيست و اگر ضرر براى بچه بوده نه خود او، بايد براى هر روز، يك مُدّ طعام، يعنى گندم يا جو و مانند اينها به فقير بدهد؛ و همچنين اگر ضرر براى خود او بوده نه براى بچه، بنابر احتياط واجب بايد براى هر روز يك مُد طعام به فقير بدهد. و در هر دو صورت، روزه هايى را كه نگرفته بايد قضا نمايد.

(س 314) زنى كه به بچه شير مى دهد، و شير او كم است و دايه اى هم نيست تا براى اين طفل بگيرد، و خودش هم اگر روزه بگيرد، براى طفلش ضرر دارد، آيا بايد روزه بگيرد يا نه؟

ج ـ روزه بر او واجب نيست؛ ولى براى هر روز بايد يك مُدّ طعام (750 گرم گندم، جو و مانند اينها) به فقير بدهد و بعداً قضاى آن را هم تا سال ديگر بگيرد، و اگر تا سال آينده نگرفت، بايد براى تأخير قضاى روزه هم براى هر روز، يك مُدّ طعام، از باب كفّاره تأخير به فقير بدهد و همين حكم، نسبت به زن حامله كه در مسئله قبل گفته شد، جارى است. 19/12/75

(س 315) دخترى كه به حدّ بلوغ رسيده است و به واسطه ضعف بنيه نمى تواند در ماه مبارك رمضان روزه بگيرد و بعد از ماه رمضان تا سال ديگر نيز نمى تواند قضا كند، حكمش چيست؟

ج ـ دخترى كه بالغه شده تكليفش مانند بقيّه مكلّفان است. لذا اگر از ماه رمضان تا رمضان ديگر نتوانست به سبب ضعف مفرطِ بُنيه، روزه اش را قضا كند، قضا از او ساقط است؛ ليكن براى هر روز بايد يك مُدّ طعام (750 گرم گندم و يا نان و برنج و ماكارونى و مانند اينها) به فقير بدهد. 14/1/75