(س 221) آيا طلاّبى كه در قم به قصد مدت غير معيّن مى مانند، اگر هفته اى يك مرتبه مسافرت كنند، قصد اقامه آنان به هم مى خورد، يا آنكه اين اشخاص چون قصد ماندن در قم در طىّ مدتى غير معيّن نموده اند، اين شهر وطن آنان محسوب مى شود و نماز آنان تمام است؟

ج ـ هر جايى كه انسان بنا دارد براى مدتى در آن بماند، در حكم وطن است و همه آثار وطن بر او بار مى شود. بنابراين، روحانيون حوزه علميه، دانشجويان، كارمندان و غير آنان، هرگاه بنا باشد مدتى در مكانى براى تحصيل يا مأموريّت بمانند، براى تمام خواندن نماز و گرفتن روزه، نيازى به قصد اقامه ندارند، زيرا مسافرت، مضرّ به آن نيست. 22/10/74

(س 222) زنى اهل شهرى و همسر او اهل شهرى ديگر، و محلِ زندگى آنها شهر سومى است. حكم نماز و روزه اين زن در شهر و وطن همسرش چگونه است؟ آيا رفتن اين زن به شهر ديگر به تبعيّت از همسر، اعراض از وطن خودش محسوب مى شود يا خير؟

ج ـ چون بر حسب جريان عادى، بناست كه با همسرش و در محلِ زندگى او زندگى كند، لذا اگر نسبت به محلِ زندگى شوهر قصد توطّن كند، وطن او محسوب مى شود، و اگر قصد توطّن نكند و بناست بعد از مدتى و يا در آينده اى نامعلوم، به جاى ديگر بروند، چنين محلّى (كه مدتى بنا دارد در آنجا زندگى كند)، براى آنان در حكم وطن است؛ امّا محلِ زندگى قبلى، كه بر حسب طبع براى زندگى به آنجا برنمى گردد، هرچند علاقه و حبّ به برگشتن داشته باشد، از وطنيّت خارج است و دوست داشتن مراجعت، غير از برنامه ريزى براى مراجعه است؛ امّا در وطن اصلى همسرش، نمازش شكسته است. 8/2/76