|
دیدگاههای مختلف، دلایل و نقد آنها
همانگونه که در روایات و دیدگاههای فقهای شیعه ملاحظه شد، حداقل چهار دیدگاه در باره دیه غیر مسلمانان وجود دارد: الف) قول مشهور که هشتصد درهم میباشد. ب) چهار هزار درهم؛ که دیدگاه شیخ صدوق در مورد دیه اهل ذمّهای که به شرایط ذمّه عمل کنند. ج) دیه برابر با مسلمانان؛ که نظر شیخ صدوق در مورد اهل ذمّهای که امام و حاکم مسلمانان آنان را در عهد و پیمان یا ذمّه خود قرار داده باشد و نیز دیدگاه برخی از آیات عظام معاصر است. د) نداشتن دیه؛ در مورد کافران حربی و اهل ذمّهای که به شرایط ذمّه عمل نکنند. افزون بر موارد فوق، دیدگاههای دیگری نیز در بین فقهای اهل سنت وجود دارد؛ مانند نصفبودن دیه غیر مسلمان که دیدگاه «مالکیان» و «حنبلیان» در باره دیه یهود و نصارای معاهد و مستأمن میباشد. البته بررسی دلایل همه این دیدگاهها و نقد آنها، در گنجایش این مقاله نیست. در نتیجه، بهنظر میرسد دو دیدگاه اصلی که باید دلایل آنها بررسی شوند، عبارتند از: 1. قول مشهور که دیه اهل ذمّه (یهود، نصارا و مجوس) را هشتصد درهم میدانند. 2. قول به برابری دیه مسلمان و غیر مسلمان که در کلمات شیخ صدوق با شرایطی آمده بود و برخی از آیات عظام معاصر هم بدان فتوا دادهاند و سرانجام در قوانین جزایی جمهوری اسلامی ایران آمده و تصویب شده است.
|