|
الف) هشتصد درهم
بیشتر روایات شیعه، دیه کتاب یا اهل ذمه را که در خود روایات به یهودیان، مسیحیان و مجوسیان تفسیر شده است، هشتصد درهم دانستهاند. «صاحب وسائل»، در باب 13 از ابواب دیات النفس (حر عاملی، 1412ق، ج29، ص220ـ217)، 12 روایت آورده است که روایات 2، 3، 5، 6، 7، 8، 9 و10 آن، به صراحت دلالت دارند که دیه یهودی، مسیحی و مجوسی هشتصد درهم میباشد. در روایت اوّل هم، «ابان بن تغلب» از امام صادق (ع) میپرسد که ابراهیم گمان میکند که دیه یهودی، نصرانی و مجوسی برابرند و امام (ع) پاسخ میدهند که بله، حرف او درست است. در روایت چهارم نیز راوی از امام صادق (ع) میپرسد مسلمانی، یک چشم فردی نصرانی را کور کرده است، امام پاسخ میدهند، دیه یک چشم نصرانی چهارصد درهم است. این روایت نیز دلالت دارد که پس دیه کامل نصرانی هشتصد درهم و نصف آن که دیه یک چشم باشد، چهارصد درهم است. تنها در روایت یازدهم باب، سؤال از دیه نیست، بلکه پرسش درباره حد مجوسی است که امام (ع) در پاسخ آنان را از اهل کتاب و در ردیف یهود و نصارا میشمارد و میگوید: حدود و دیات همه آنها برابر است. روایت چهارم باب چهاردهم نیز دیه مجوسی را هشتصد درهم دانسته است (همان، ص222). افزون بر موارد فوق، «شیخ صدوق» روایتی نقل میکند که پیامبر اکرم (ص) «خالد بن ولید» را به سوی «بحرین» فرستاد و در برخوردی که پیش آمد، خالد تعدادی از یهود و نصارا و مجوس را کشت و به پیامبر (ص) نامه نوشت که من در برخوردی که با گروهی از یهود و نصارا داشتم و خون آنان را ریختم، هر کدام را هشتصد درهم دیه دادم و گروهی از مجوس را نیز به قتل رساندم، ولی در مورد آنان عهد و پیمانی نداشتم [و بنابراین، دیهای نپرداختهام]. پیامبر (ص) در پاسخ نامه نوشت: دیه مجوس نیز مانند دیه یهود و نصارا میباشد و فرمود: آنان اهل کتابند (صدوق، 1405ق ـ 1985م، ج4، ص90).
|