عن إبراهيم بن محمّد، عن محمّد بن عبدالرحمان الهمداني كتب إلى أبي الحسن الثالث 7 يسأله عن الوضوء للصلاة في غسل الجمعة؟ فكتب 7: «لا وضوء للصلاة في غسل يوم الجمعة، ولا غيره؛[1]

محمد بن عبدالرحمان به امام هادى 7 نامه نوشت و از وى درباره وضو براى نماز بعد از غسل جمعه پرسيد. امام 7 در پاسخ نوشت: در غسل جمعه و غير آن، براى نماز وضويى نيست.

در سند اين روايت، از دو جهت اشكال وجود دارد : يكى از جهت توثيق سلسله سند، و ديگرى از حيث اشكال در اين كه آيا مكاتبه حجت است يا خير؟

اما از جهت اول به كلام علامه حلى اشاره مى‌كنيم

كه مى‌فرمايد :

حسن بن عليّ بن إبراهيم بن محمّد، عن جدّه إبراهيم، ولا يحضرني ألآن حالهما، ومحمّد بن عبدالرحمان الهمداني لاأعرف حاله؛[2]

وضعيت حسن بن على بن ابراهيم بن محمد و جدّش ابراهيم براى من روشن نيست و محمد بن عبدالرحمان كسى است كه من او را نمى‌شناسم.

با توجه به كلام علامه، اين روايت دچار ضعف در سند است. يا به عبارت ديگر، مجهول مى‌باشد، ولى ضعف سند ضررى به متن نمى‌زند؛ چرا كه با روايات ديگر تأييد شده است.

اما از جهت اشكال در مكاتبه بودن، بايد توجه داشت آنچه كه به خبر واحد حجيت مى‌دهد، بناى عقلاست، كه اين بنا در خبر مشافهه و خبر مكاتبه فرقى ندارد. به تعبير ديگر، تفاوتى ميان خبرى كه به وسيله نامه نقل مى‌شود و خبرى كه از طريق استماع مى‌رسد، نيست. همان‌گونه كه عرف به خبر رسيده توسط سمع و شنيدار عمل مى‌كند، به حديثى كه با نامه و به‌صورت مكتوب مى‌رسد نيز عمل مى‌كند.

ممكن است اشكال شود به اين كه منظور امام از اين كه با غسل جمعه نيازى به وضو نمى‌باشد، قبل از وارد شدن وقت نماز است. به عبارت ديگر، جواب امام 7 مقيّد به قبل از زمان فرا رسيدن نماز مى‌باشد، كه در جواب گفته مى‌شود اين تقييد اولاً : خلاف ظاهر از كلام امام 7 است؛ چرا كه هيچ دليلى بر اين تقييد وجود ندارد، بلكه دليل بر خلاف اين تقييد، موجود است؛ ثانياً: امام 7 عدم نياز به وضو را فقط منحصر در غسل جمعه ندانسته است، بلكه با عبارت «ولا غيره» عموميت عدم نياز به وضو در ساير اغسال را نيز بيان فرموده است.

--------------------------------------------------------------------------------

[1] . التهذيب، ج1، ص141، ح 397؛ وسائل الشيعة، ج2، ح244،أبواب الجنابة، باب 33، ح 2.

[2] . منتهى المطلب، ج2، ح242.