|
الف: حاکم بودن قاعدة عدالت و نفى ظلم
بسيارى از قواعد عام، برگرفته از کتاب و سنّت، بر ادله ديگر، حتى ادله احکام اوليه حاکماند. قاعده عدالت نيز از قواعدى است که بر ادله ديگر و حتى بر پارهاى از قواعد ديگر حکومت دارد. ما در آيات قرآن و روايات هم، حاکم بودن اين قاعده را مشاهده مىکنيم. آية الله صانعى در اين رابطه مىگويد: عنوان ظلم در قرآن و سنّت قطعیه، مثل عنوان «ضرر» و «حرج» است که مورد نفی قرار گرفته و لسانشان حاکم بر ادله احکام است... معیار، تشخیص فقیه است، و معیار هم همان زمانی است که مورد روایت [مثلاً] مصداق ظلم است. لذا فقیهی که چنین تشخیص داده، روایت به نظر او حجت نیست. حال ممکن است فقیه دیگری مدلول روایت را مخالف کتاب نداند؛ چون موردش را ظلم نمیداند و حکم مدلول آن روایت را ظالمانه نمیداند. و خلاصه باب انفتاح اجتهاد مقتضای اختلاف در انظار و دقتهاست.[1] -------------------------------------------------------------------------------- [1]ـ قاعده عدالت در فقه اماميه، مصاحبه مکتوب، آية الله صانعى، ص 256 و 257، مجموعه کامل اين مصاحبه در آخر همين کتاب پيوست مىباشد.
|