دليل دوم قايلان حرمت، اين است كه يكى از مصاديق و موارد قمار، همين گونه مسابقات است و عنوان قمار هم بر اين بازى ها صدق مى كند. مستدل به اين دليل هم مرحوم سيد على طباطبايى(رحمه الله) در رياض[1] و به دنبال ايشان مرحوم آقاى خويى(رحمه الله) در مصباح الفقاهه است:

صدق مفهوم القمار عليه بغير عناية و علاقة، فقد عرفت ان الظاهر من اهل العرف و اللغة ان القمار هو الرهن على اللعب بأى شىء كان;[2]

مفهوم قمار بر اين بازى ها بدون مشكل و احتياج به قرينه صدق مى كند و همان طور كه قبلا گفته شد، ظاهر كلمات اهل لغت و عرف بر اين بود كه قمار عبارت است از بازى و مسابقه با گروگذارى با هر چيزى.

اولاً، بر هر متتبعى روشن است كه حتى اگر بر فرض، قمار بر بازى با آلات قمار بدون عوض صدق كند; قطعاً بر اين موارد صدق نمى كند. اما از جهت لغوى ـ كه از بعض لغوى ها نقل شد ـ قمار فقط به بازى هاى با آلات قمار با عوض گفته مى شود[3] و بعضى ديگر هم بدون عوض را، از آن شمرده اند. و شمول آن بر اين موارد بسيار مشكل است. و اما از جهت عرفى، ما سراغ نداريم كه به مسابقاتى مثل دويدن، كشتى، خطاطى و حفظ و قرائت قرآن، كسى لفظ قمار بازى را اطلاق كرده باشد.

ثانياً، اگر از اشكالات اول صرف نظر كنيم و حرمت مسابقه با عوض و گروگذارى با هر چيز و شيئى را بپذيريم، اين اشكال مطرح مى شود كه مسابقاتى چون دويدن، فوتبال و كشتى فعل و عمل است، و ليكن آن تعريفى كه ارائه شد، مسابقه با شىء و آلت را مشكل مى دانست; شايد «حتى الكعاب و الجوز»[4] اشاره به همين دارد. شاهد بر اين مطلب كه اينها از موارد قمار نيست، عبارتى است كه در ادامه ايشان مى فرمايد:

و اذا صدق عليه مفهوم القمار شملته المطلقات الدالة على حرمة القمار و الميسر و الازلام، و حرمة ما اصيب به من الاموال غاية الامر ان الموارد المنصوصة فى باب السبق و الرماية قد خرجت عن هذه المطلقات;[5]

وقتى اين بازى ها از مصاديق قمار به شمار آيند، مشمول ادله مطلق حرمت قمار شده، در نتيجه، اموال حاصل از آن نيز حرام خواهد بود. و مواردى كه در باب سَبْق و رمايه هست، از اين ادلّه با ادلّه ديگرى ـ كه همان روايات است ـ خارج شده اند.

محل شهادت اين است كه لسان ادلّه حرمت قمار، آبىّ از تخصيص است و آن شدّت و حدّت در حرمت، تخصيص بردار نيست. همان طور كه گفتيم آيه:

(إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالاَْنصَابُ وَالاَْزْلَـمُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّيْطَـنِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ );[6]

شراب و قمار و بت ها و ازلام (نوعى بخت آزمايى)، پليد و از عمل شيطان است، از آنها دورى كنيد تا رستگار شويد!

به وجوه مختلف دلالت بر حرمت مى كرد و شايد كمتر آيه اى در بيان حرمت با اين شدّت و عظمت و منفوريت آمده است. آيا اين لسان و اين شدت لحن قابل تخصيص است، كه بگوييم قمار بازى به شدت حرام، اما قمار بازى در سه مورد اشكال ندارد؟

--------------------------------------------------------------------------------

[1]. رياض المسائل، ج 10، ص 239.

[2]. مصباح الفقاهة، ج 1، ص 375.

[3]. مجمع البحرين، ج 3، ص 463.

[4]. الكافى، ج 5، ص 122.

[5]. مصباح الفقاهة، ج 1، ص 375.

[6] . سوره مائده، آيه 90.