توجه و دقت به فقه پويا و جواهرى كه در سخنان گران مايه امام خمينى (سلام الله عليه) نيز به آن پرداخته شده ، به دو اصل اساسى در اجتهاد و فقاهت اشاره دارد. اصل اوّل آن است كه فقه و اجتهاد، نبايد از حد و مرزهاى متداول در حوزه هاى علميه ـ كه همان تكيه بر قرآن و سنّت است ـ خارج گردد. نبايد برداشت هاى برون فقهى را بر استنباط و اجتهاد تحميل كرد، بلكه بايد موازين مسلّم و رايج در فهم قرآن و سنّت را مبنا قرار داد و ذرّه اى از آن عدول نكرد، و اين، همان فقه جواهرى است. از سوى ديگر، نبايد به ورطه اخباريگرى و جمود در فهم و استنباط افتاد; زيرا فقه برنامه كامل براى انسان و زندگى در همه عصرها و نسل ها دارد.

تأكيد بر اين نكته كه فقه توانمندى آن را دارد كه در متن زندگى قرار گيرد، به اين دليل است كه به سود آن نيست كه با برداشت هايى از فقه، قرون وسطايى انديشيد و آن را غير قابل اجرا و مخالف تمدّن و فن آورى معرّفى كرد. پس بايد باب اجتهاد به معناى حقيقى اش باز باشد و فقيه در زمان و مكان حضور داشته باشد تا بتواند حضور فقه را در متن زندگى تضمين كند و اين، معناى پويايى فقه است.

بر همين اساس، موسسه فقه الثقلين با همت و تلاش محققان وپژوهشگران، طرحى را به مورد اجرا گذاشت تا بر پايه اين اصول و اصولى ديگر از اين دست به مباحثى در حوزه «فقه و زندگى» بپردازد كه امروزه، مورد پرسش جدّى قرار گرفته و يا از پديده هاى نوين در زندگى امروزى به شمار مى رود.

مجموعه «فقه و زندگى» حاصل تلاش محققانى است كه اراده كرده اند با تلاش وافر، آنچه را در خور تحقيق و تعمق است به رشته تحرير در آورند تا اندكى از دين خود را به فقه و فقاهت، به ويژه مرجع نوانديش حضرت آية اللّه العظمى صانعى (مدظله) ادا نموده باشند. هرچند بر خوانندگان گرامى پوشيده نيست كه نظريات مطرح شده و استدلالات صورت گرفته در تمام اين مجموعه، از نوآورى هاى معظم له مى باشد كه در ايام مختلف در دروس خارج فقه بيان شده است.

اين سلسله از مباحث تئوريك، در ده عنوان تدوين گشته كه در هر قسمت يكى از موضوعات فقهى به بحث گذاشته مى شود و به سَبك اجتهادى بدان پرداخته مى شود.