بسم الله الرحمان الرحيم‌

محضر حضرت آيت الله العظمي حاجي شيخ يوسف صانعي دامت بركاته‌

با عرض سلام و تحيت و ارادت به مقام مرجعيت ديني و آرزوي سلامتي و كاميابي بيشتر در كسب رضايت خالق و خدمت به خلق.

درگذشت همسر و همراه و در واقع همرزم شما سركار بانو شفيعي (صانعي) را به‌ ‌شما و فرزندان و بازماندگان و بيت مرجعيت صميمانه تعزيت و تسليت مي گويم و‌ ‌براي تعالي روح آن فقيده و آمرزش و رحمت و مغفرت آن بانو و شكيبايي و‌ ‌استواري بازماندگان و پاداش خير به ويژه براي حضرتعالي به درگاه ذات باري‌ ‌دعا مي كنم.

به تجربه تاريخ مي توان با قاطعيت گفت كه همسر شما، مانند ديگر همسران‌ ‌شخصيت هاي مبارز و مجاهد، در كنار شخصيتي چون شما نقش مهم و مؤثر چندگانه‌ ‌ايفا كرده است. از يك سو به عنوان همسري فداكار و مهربان، از سنخ بانوي‌ ‌بزرگ اسلام خديجه و فاطمه، تيماردار همسر پر تلاش و فرزندان بوده و از سوي‌ ‌ديگر در اشكال مختلف همراه و همدل با همسري مجاهد خود بوده و او را در عرصه‌ ‌هاي مختلف علمي و اجتماعي و سياسي طولاني ياري كرده است. نقش زناني چنين‌ ‌گرچه در تاريخ چندان برجسته و پر آوازه نيست اما در زير پوست تاريخ منجمد و‌ ‌در لابلاي سطور نانوشته كتاب قطور و پر فسانه تاريخ، نقش و عملكرد درخشان زناني آگاه، بيدار، هوشمند، اهل ايثار، دلير، صبور و مشوق پيشتازان بر‌ ‌آگاهان و بيداران و به ويژه بر مورخان پوشيده نيست.

‌بي گمان همسر شما از اين شمار زنان است. حضرتعالي عمري را در مجاهدتهاي‌ ‌مستمر علمي و سياسي و انقلابي گذرانده ايد و در اين دوران پر خطر و خطير‌ ‌همسر شما يار و مددكار شما بوده و در رنجها و مصائب بر آمده از دشمن و دوست‌ ‌غمخوار و همرزم شما بوده است. در اين ميان شايد دوران چند سال اخير براي‌ ‌شما و ايشان از هر زماني دردناك تر و دشوارتر بوده است.

اما حضرت استاد! به رغم اين نامهرباني ها عرض مي كنم كه بزرگاني چون زنده ياد آيه الله العظمي منتظري و حضرتعالي و اندك شماران ديگر، به ميزان‌ ‌بيداري و بيدارگري و حمايت از مطالبات انساني و آزاديخواهانه ملت ايران و‌ ‌دفاع از حقوق به تاراج رفته مظلومان، هم نزد ذات باري و عدل و عادل مطلق و‌ ‌حامي عدالت و انصاف سرفرازيد و هم در نزد تمام عدالت خواهان و مظلومان محترم و معززيد و در نتيجه نام نيك شما در تاريخ‌ ‌ايران و اسلام به يادگار خواهد ماند. شعار "مجتهد واقعي/منتظري، صانعي" سبز‌ ‌پوشان خيابانها و دانشگاههاي ايران گواه اين ماندگاري و در عين حال نشان‌ ‌قدرشناسي مردم است. چنان كه نام نيك عالمان نيك انديش و نيك كردار جنبش‌ ‌مشروطيت ايران پس از بيش از صد سال هنوز برجاست و مورد احترام تمام‌ ‌آزاديخواهان است.

‌اما بايد عرض كنم كه رسالت عالماني چون شما به پايان نرسيده است. هنوز‌ ‌جنبش مدني سبز در نيمه راه و شايد هم در آغاز راه خود قرار دارد و از‌ ‌فقيهاني چون شما دو انتظار اساسي و مهم مطرح است: در مرحله نخست اجتهاد‌ ‌علمي و فقهي زنده و بايسته، حداقل آن گونه كه در برخي مجتهدان بصير و اصولي‌ (‌از جمله محقق اردبيلي كه مورد علاقه و توجه شماست) سنت بوده است، و ديگر،‌ ‌در كنار مردم بودن و حمايت گسترده و مؤثر از مردماني كه دنبال عدالت و‌ ‌آزادي و اجراي قانون حول اصول بنيادين انقلاب اسلامي 57 هستند.

در عين حال بايد تأكيد كنم كه كه در شرايط كنوني ايران و جهان اسلام، ملك و‌ ‌ملت چه اندازه به افكار نو و اجتهادهاي راهگشاي شما و مانند شما نياز‌ ‌دارد. گرچه فضاي نا مساعد حاكم بر حوزه ها و نيز شرايط اختناق آميز امنيتي‌ ‌حكومتي، اجتهاد واقعي و اصيل را بر نمي تابد اما به گمانم مانع بزگ تر در‌ ‌مسير اجتهاد راهگشا و نوانديشانه به طور سنتي "شهرت فتوا" و "اجماعهاي ناموجه" خانه كرده در اذهان فقيهان و گره خورده بر زبان عالمان است كه از‌ ‌دليريهاي اجتهادي و كارآمدي فتوا مي كاهد، از اين رو بايد اذعان كرد كه‌ ‌امروز جز با "شجاعت فتوا"، البته اجتهاد و فتواي مبتني بر قواعد اصيل ديني و‌ ‌قرآني، نمي توان گرهي از گرههاي بيشمار فكري و اجتماعي جامعه ديندار گشود. خوشبختانه حضرتعالي هم به قدر كافي از شجاعت فقهي بهره داريد و هم از‌ ‌بصيرت اجتماعي و دليري سياسي.

از خداوند براي شما صبر صابران و سلامتي و عمري دراز همراه با موفقيت آرزو مي كنم.

حسن يوسفي اشكوري

‌شنبه 8 بهمن 1390