با اين كه مسأله غنا يكى از فروعات مهمّه فقهى بوده، ولى تا قرن يازدهم؛ يعنى پايان دوره صفويه غالباً تنها به آن، به عنوان يك فرع غير مبتلا و در كنار ساير مباحث فقهى و بصورت غير مستقل؛ مثل بحث خريد و فروش آلات لهو و لعب، جوارى مغنّيه و يا در باب مكاسب محرّمه يا در كتاب الشهادات، كتاب الحدود و كتاب النكاح به آن پرداخته اند.[1] امّا به نظر مى رسد در آن زمان رشد و گسترش فرهنگ صوفى گرى و شيوع و رواج آداب آنان، كه از جمله آنها مسأله سماع و غنا بوده از يك طرف و همچنين نظريه هاى معروف مرحوم فيض كاشانى و مرحوم محقّق سبزوارى در اين باب از طرف ديگر، موجب تدوين و تأليف رساله هاى متعدّد و مستقلى در اين زمينه گرديد.[2]

ديگر فقيهان بزرگ اگر چه مستقلاً به اين موضوع نپرداخته اند، ليكن در كتاب هاى خود، به ديد استقلالى در كنار ساير مباحث، حتى به شرح مبسوط اين قضيه پرداخته اند. از آن جمله مى توان مرحوم نراقى در كتاب مستند الشيعه، مرحوم سيّد جواد عاملى در مفتاح الكرامه، مرحوم سيّد على طباطبايى در رياض المسائل، مرحوم صاحب جواهر در جواهرالكلام و مرحوم شيخ انصارى در مكاسب را نام برد.

با اين همه، در مراجعه به اين همه نوشته، يك معنا و مفهوم روشن و قابل شناسايى از غنا نمى توان بدست آورد، زيرا هيچ يك از علماى لغت و فقها معناى واحد و روشنِ قابلِ اشاره و متّفق النظرى درباره مفهوم غنا ارائه نداده اند و به درستى كه يكى از مصاديق بارز مفاهيم مجمل، همين «مفهوم غنا» مى باشد.

اكنون ما به بررسى بعضى از تعاريف ارائه شده ى اهل لغت و همين طور فقهاى بزرگ پرداخته تا خواننده خود نيز به اين اجمال پى ببرد.

--------------------------------------------------------------------------------

[1] . به عنوان مثال رجوع شود به كتاب مقنع شيخ صدوق، نهايه و خلاف شيخ طوسى، مقنعه شيخ مفيد، غنيه ابن زهره و سرائر ابن إدريس، شرائع محقّق حلّي.

[2] . به طور مثال شيخ حرّعاملى، رساله اى به نام «رسالة فى الغناء» سيد محمد هادى ابن سيد محمد ميرلوحى، رساله اى به نام «اعلام الأحباء» ميرزاى قمى، «رسالة فى تحقيق الغناء موضوعاً و حكماً» سيد مهدى موسوى نجفى كشميرى، «رسالة مسألة الغناء» شريف كاشانى، «ذريعة الاستغناء» شيخ محمد رضا نجفى اصفهانى، «الروضة الغنّاء» را در اين موضوع تحرير كرده اند. شايان ذكر است، رساله هاى فوق الذكر و تعداد زيادى از ديگر رسايل در اين موضوع در مجموعه اى 4 جلدى تحت عنوان ميراث فقهى غنا، موسيقى جمع آورى و چاپ شده است. حضرت امام (سلام اللّه عليه) در كتاب مكاسب محرّمه، جلد 1، صفحه 302 چكيده رساله مرحوم نجفى اصفهانى(رحمه الله) تحت عنوان «الروضة الغنّاء في تحقيق معنى الغناء» را آورده و از آن به عنوان «رسالة لطيفة» تعبير مى كنند و سپس اين گونه مى فرمايند: «وإنّما نقلناه بتفصيل؛ أداءً لبعض حقوقه أحسن ماقيل في الباب وأقرب بإصابة الواقع، وإن كان في بعض ما أفاده مجال المناقشة».