(س 1111) آيا از نظر اسلام بردگى به طور مطلق رد شده است؟ اگر جواب مثبت است، آياتى از قرآن كريم كه اشاره به كنيز و غلام نموده است، به چه معناست؟ فرضاً در آياتى به مرد اجازه داده شده است كه مى تواند علاوه بر همسر شرعى خود با كنيزان ملكى خود نيز همبستر شود، اصولاً كنيز يا غلام ملكى به چه معناست؟ همين طور اسيران جنگى؟

ج ـ برده دارى قبل از ظهور اسلام، در سرزمين حجاز و غير آن رايج بوده، و با ظهور اسلام به دليل رواج آن و عدم امكان محو سريع آن و لزوم مقابله به مثل در جنگها، احكام و قوانينى از جانب خداوند متعال به مردم ارسال شد كه در نهايت به آزادى بردگان مى انجاميد؛ از جمله ثواب زياد براى آزاد كردن برده و قرار دادن آزادى برده به عنوان يكى از كفارات، و... ؛ و تمام دستورات دينى در باره بردگان و كينزان؛ مربوط به همان زمانهايى است كه رواج داشته و مقابله به مثل بوده است؛ و امّا در اين زمان و حتى زمانهاى بسيار قبل، كه به كلّى از فرهنگ و زندگى مردم خارج گشته و هيچ فرد حر و آزادى را نمى توان به بردگى و كنيزى گرفت، بناءً على هذا، اصل برده دارى در اسلام، يك حكم مشروط به مقابله به مثل و فرهنگ زمان و افراد است كه با آن خصوصيات، لازم مى باشد نه يك حكم مطلق و غيرمشروط و براى هميشه؛ به علاوه در همان شرايط هم اسلام راه هاى فراوان براى آزادى آنها قرار داده كه خود گوياى اين است كه برده دارى در اسلام حكم و قانون مقطعى و تابع جبر تاريخ و فرهنگ است و اساساً در قرآن به حكومتها اختيار لغو آن عملاً داده شد. (فامامناً بعد و امّا فداءً حتى تضع الحرب) (سوره محمد، آيه 4). 25/4/81