(س 76) چيزهايى كه پيدا مى شود، در چه صورتى براى پيدا كردن صاحبش بايد تلاش كرد، و در چه صورتى لازم به اعلام نيست؟ در زمان ما وضعيت چگونه است؟

ج ـ اگر قيمت چيز پيدا شده از يك درهم كمتر باشد (6/12 نخود نقره سكّه دار) تعريف آن لازم نيست و مى تواند تملّك نمايد، كما اينكه مى تواند براى صاحبش صدقه بدهد؛ و امّا اگر قيمت آن از مقدار مذكور بيشتر است و داراى نشانه است، بايد تا يك سال تعريف نمايد و كيفيّت تعريف هم به نحوى باشد كه بگويند يك سال تعريف كرده و در بوته فراموشى سپرده نشده. و يكى از مصاديق تعريف آن است كه از روز يافتن آن تا يك هفته هر روز، و بعد تا يك سال هر هفته يك بار، در محلِ اجتماع مردم اعلان كند و بعد از آن مى تواند تملّك نمايد، و يا براى صاحبش صدقه بدهد، ليكن برداشتن لقطه اى كه اطمينان به پيدا كردن صاحبش را ندارد، مكروه است. 24/6/74

(س 77) با توجّه به تعريف «لقطه»، آيا اعلان و تعريف، به نوشتن در روزنامه و يا زدن اعلاميه به ديوار حاصل مى شود؟ و اگر از اوّل از پيدا كردن صاحبش مأيوس باشيم، چه كار بايد بكنيم؟

ج ـ لقطه به هر شكلى كه اِعلان شود، امّا با رعايت شرايط كه در رساله عمليّه آمده و به اطّلاع مردم محل برسد، ولو در روزنامه و اعلاميه، كفايت مى كند؛ و اگر از اوّل از پيدا شدن صاحب آن مأيوس باشيد، مى توانيد به اذن مجتهد به مستمندى صدقه بدهيد تا ثوابش براى صاحبش باشد و اگر احياناً پيدا شد، صدقه دهنده ضامن است. 9/4/76

(س 78) اگر شخصى چيزى را (غير از پول) پيدا نمايد كه حدود 6/12 نخود نقره ارزش داشته باشد، با توجه به اينكه احتمال مى دهد نتواند آن را به صاحبش برساند، و يا اينكه فرصت كافى براى اعلام شرعى آن ندارد، تكليف چيست؟ آيا مى تواند تمليك نمايد؟

ج ـ نتوانستن يا فرصت كافى نداشتن، احكام لقطه را عوض نمى كند؛ چون برداشتن بر او واجب نبوده و اگر برداشت، بايد حسب آن چه در «رساله توضيح المسائل» احكام لُقَطه، مسئله 2595 درباره «مال پيدا شده» آمده، عمل نمايد. 4/12/74

(س 79) شخصى مبلغى پول خارجى (دلار و پوند) پيدا كرده است و از پيدا شدن صاحب پول، نااميد است و يا طبق موازين شرع، آن را تعريف كرده است و پول پيدا شده، زياد و مورد توجّه است و مى خواهد آن را از طرف صاحب پول به چند نفر، صدقه بدهد. اين پول پيدا شده، دو نوع قيمت و ارزش دارد و قيمت دولتى هر دلار مثلا سيصد تومان است و قيمت آزاد آن چهارصد و پنجاه تومان. آيا اين شخص، شرعاً مجاز است اين پول را براى اين منظور به پول ايرانى تبديل نمايد، و در صورت جواز، قيمت قانونى و دولتى آن را صدقه بدهد يا بايد قيمت آزاد آن را به فقرا پرداخت نمايد؟

ج ـ پول خارجى و مانند آن از اشيايى كه نشانه ندارند، بعد از يأس از پيدا شدن صاحبش، با اجازه از مجتهد بايد براى صاحبش صدقه داد، و چون مال مردم است، لازم است به بالاترين قيمت كه خريدارى مى شود، بفروشند؛ و ناگفته نماند هر زمان كه صاحبش پيدا شد، اگر مطالبه نمود، صدقه دهنده ضامن است و ثواب به خودش بر مى گردد؛ و در كيفيت صدقه دادن بايد توجّه داشت كه صدقه، از مصاديق خير و معروف باشد، نه از مصاديق شر و منكر، مانند صدقه اى كه سبب تنبلى و گداپرورى و كوبيدن شخصيت افراد گردد.[1] 10/9/76

(س 80) همان گونه كه مستحضريد، فروشگاه اتكا، مسئول خدمات رسانى به پرسنل محترم نيروهاى مسلح جمهورى اسلامى ايران و عموم مشتريان محترم است. لذا در مواقع اعلام اجناس سهميه و كوپن شهرى، به علّت ازدحام و شلوغى بيش از حد و مشكل بودن كنترل، مقدارى كوپن ستاد بسيج اقتصادى به صورت سريال پيدا شده و چون بعضاً حدود يك سال از پيدا شدن آن مى گذرد و صاحب آن جهت تحويل به فروشگاه مراجعه ننموده است، با توجّه به اينكه درمواقع اعلام كوپن، زمان مشخّص جهت تحويل گرفتن، تعيين مى شود و بعد از آن، از اعتبار ساقط مى گردد، خواهشمند است حكم شرعى در خصوص استفاده از اين گونه كوپنها جهت افراد بى بضاعت و مستمند، قبل از باطل شدن آنها را بفرماييد.

ج ـ در صورت مأيوس شدن از پيدا شدن صاحب كوپن و ترس از باطل شدن، آن كوپن را بفروشند و پول آن را از طرف صاحب آن صدقه دهند، يا آنكه جنس در نظر گرفته شده براى كوپن را بگيرند و مابه التفاوت قيمت دولتى و رسمى آن را از طرف صاحب كوپن صدقه دهند، و هر كدام از دو راه فوق يا راه ديگر كه سود بهترى دارد، طبق آن عمل بشود. 16/3/78

(س 81) اين جانب راننده كاميون هستم. در بيابان نزديك غروب، گوسفندى را ديدم كه از گلّه جا مانده بود. به خاطر اينكه حيوانى آن را از بين نبرد، آن را گرفتم و چند كيلومتر بعد به يك پاسگاه ژاندارمرى تحويل دادم، آنان گفتند ما گلّه دارها را مى شناسيم. اگر گوسفند به دست صاحبش نرسيده باشد، تكليف بنده چيست؟

ج ـ اگر اطمينان نداريد كه به صاحبش مسترد شده باشد، ضامن هستيد و بايد به قيمت روز، براى صاحبش صدقه بدهيد. 10/2/74

(س 82) راننده اتوبوس هستم كه در خارج از شهر كار مى كنم. گاهى چيزهايى از لوازم مسافران جا مى ماند. صاحبانشان را نمى شناسيم، تكليف چيست؟

ج ـ اگر جايى براى اين گونه لوازم معيّن شده، بايد اشياى پيدا شده را به آنجا سپرد وگرنه با يأس از پيدا شدن صاحب، از طرف او بايد به فقرا و مستمندان صدقه داد. 17/11/71

(س 83) براى تعمير ماشين خود به تعميرگاه مراجعه كردم. بعد از تعمير ماشين و آمدن به خانه، درون ماشين يك آچار پيدا كردم. به همانجا مراجعه كردم صاحب تعميرگاه گفت مال ما نيست. تكليف بنده چيست؟

ج ـ لقطه است و حكم پول را دارد كه هر زمان از پيدا شدن صاحبش مأيوس شديد، براى اوصدقه بدهيد، و مجاز هستيد قيمت كنيد و پولش را برايش صدقه بدهيد. 13/2/75

(س 84) در سال 1356 در يك كارخانه آسفالت سازى مبلغ چهل و دو هزار تومان پيدا كردم. رئيس كارخانه اعلام كرد مبلغ گم شده، مربوط به فلان كارگر افغانى است، ولى من نگفتم كه آن را پيدا كرده ام و پول را خرج نمودم. بعد از انقلاب از كار خود پشيمان شدم، ولى آن كارگر افغانى را پيدا نكردم. اكنون وظيفه بنده چيست؟

ج ـ اگر با آن پول، چيزى مانند منزل و ماشين خريدارى نموده ايد و فعلاً موجود است، به نسبت پولى كه از آن مسلمان افغانى بوده، معامله فضولى است و به اعتبار مصلحت در امر غايب، بايد به همان نسبت برايش صدقه داده شود؛ و اگر چيزى خريده ايد كه مصرف شده، مانند مواد غذايى، باز هم بايد ملاحظه كرد در آن روز با آن پول چه مقدار مواد غذايى مى شد خريد، و الآن به همان مقدار بايد محاسبه و پولش را براى صاحبش صدقه داده شود. و ناگفته نماند كه صدقه را به افراد مستمند بدهيد نه مصارف امور خيريّه ديگر. 1/12/71

(س 85) مقدارى طلا در كمربندى جاده قم ـ اصفهان به ارزش تقريبى پنجاه هزار تومان پيدا شده است، آيا نياز به اعلان دارد، با اينكه محل قابل اعلان و آگاه كردن نيست؟ آيا مى توان آن را به فقير صدقه داد؟

ج ـ براى مدّتى در اماكن نزديك به آن محل، به صورت اعلاميه در حدّ قدرت، اعلام گردد و با اطمينان به پيدا نشدن صاحب آن، كه در اين گونه موارد هم اطمينان سريع حاصل مى شود، مجاز هستيد براى صاحبش به فقير صدقه بدهيد، و يا اينكه پولش را به قيمت روز صدقه دهيد. 13/7/74

(س 86) لقطه اى كه قابل تعريف نيست، مثل يك اسكناس صد يا هزار تومانى كه بدون ظرف و علامت ديگرى است كه بتوان تعريف كرد، حكمش چيست؟

ج ـ احوط، تصدّق است و بعيد نيست تملّك هم جايز باشد.

--------------------------------------------------------------------------------

[1] ـ براى توضيح بيشتر در مورد مسائل صدقه، به مجمع المسائل (ج 1) مراجعه فرماييد.