(س 1062) ديدن عكس نامحرم بدون ريبه و با وجود آن، چه صورتى دارد؟ و آيا فرقى بين آشنا و ناشناس وجود دارد يا خير؟

ج ـ هر چند ديدن فيلم و عكس نامحرم، حكم بدن را ندارد و ادلّه حرمت نظر شامل آن نيست؛ ليكن اگر نگاه براى نگاه كننده، منشأ گرفتارى و حرام جنسى شدن باشد يا منشأ فساد در خانواده و اطرافيان و يا جامعه گردد، به حكم عقل، تركش لازم و واجب عقلى است. 25/4/79

(س 1063) ديدن عكس زن مسلمان كه حجاب ندارد، با توجه به اينكه او را مى شناسد و بدون قصد لذت و ريبه، چه حكمى دارد؟

ج ـ نبايد نگاه كرد، بلكه منشأ فساد مى باشد و حرام است. 8/1/76

(س 1064) آيا نگاه كردن به عكس زن مسلمان، نامحرم و غير محجّبه كه انسان او را مى شناسد، جايز است؟ و آيا شناختى كه از طريق راديو، تلويزيون، سينما و وسايل ارتباط جمعى حاصل مى شود نيز حكم همان شناخت مورد سؤال را دارد؟

ج ـ جايز نيست و منشأ فتنه است؛ امّا در مورد رسانه هاى گروهى و جمعى، ظاهراً مانعى ندارد، چون شناخت فى حدّ نفسه، موجب فتنه نيست. 28/3/78

(س 1065) اگر نامحرمى عكس زن محجّبه را ببيند، آيا اين زن مرتكب گناه شده يا خير؟ همچنين فتواى جناب عالى در مورد زنان هنرمندى كه در راديو و تلويزيون كار مى كنند، چيست؟ آنها چون در معرض ديد نامحرم قرار مى گيرند، مرتكب گناه مى شوند يا خير؟

ج ـ اگر كسى بداند كه عكسش به دست اجنبى مى افتد و منشأ فساد مى گردد، جايز نيست كه عكس بگيرد؛ ولى اگر نمى دانسته يا نمى داند كه منشأ فساد است، مانعى ندارد؛ و كار كردن زنان در راديو و تلويزيون با رعايت حجاب و پايبند بودن به موازين شرعى، مانعى ندارد. 4/11/79

(س 1066) در رساله توضيح المسائل جناب عالى آمده است كه اگر كسى زن نامحرمى را بشناسد، در صورتى كه آن زن متهتّك نباشد، نبايد به عكس او نگاه كند. منظور از زن متهتّك كيست؟

ج ـ متهتّك، يعنى زنى كه احترام خود را نگه نمى دارد و براى حجاب و حياى خود، ارزشى قائل نيست. 25/2/78

(س 1067) عكس گرفتن از زن نامحرم (چه با حجاب و چه بدون حجاب) در عكاسى، چه حكمى دارد؟

ج ـ اگر عكس گيرنده زن باشد و گرفتن عكس به نحوى نباشد كه زمينه تهمت به بدحجابى و يا بى حجابى فرد را فراهم كند، و يا آنكه عكس در دست اجنبى و بيگانه افتاده و منشأ فساد گردد، مانعى ندارد؛ و عكس گرفتن مرد از زن، اگر عكس مورد نياز باشد و عكاس زن هم نباشد، با حجاب كامل و بدون آرايش، مانعى ندارد. 8/2/69

(س 1068) اگر در مراسم ازدواج، عروس با حجاب كامل باشد و تنها صورت ايشان بيرون باشد، عكس و فيلمبردارى به وسيله برادرشوهر و يا نامحرم ديگر از نظر شرعى چه حكمى دارد؟ در ضمن، اگر عكس زن بدون حجاب را شخص مَحرمى بردارد، آيا دادن فيلم آن به عكاس نامحرم جهت ظهور و چاپ، اشكال دارد؟

ج ـ در مراسم ازدواج، اگر عروس آرايش كرده باشد ـ كه معمولاً هم چنين است ـ ، عكسبردارى و فيلمبردارى به وسيله نامحرم، خلاف است و نبايد انجام گيرد؛ و عكسى كه به وسيله مَحرم گرفته مى شود، ظاهر كردن آن به وسيله نامحرم، اگر باعث فساد و آبرو ريزى نباشد، مانعى ندارد. 2/3/71

(س 1069) ديدن فيلم يا عكس زوج يا زوجه اى كه مرده به قصد لذت چگونه است؟

ج ـ اگر تا هنگام مرگ زن و شوهرى آن دو باقى بوده باشد، مانعى ندارد. 30/6/75

(س 1070) ديدن فيلم هايى كه در آن، زن ها نيمه عريان ظاهر مى شوند، در صورتى كه انسان يقين داشته باشد كه به گناه نمى افتد، چه حكمى دارد؟

ج ـ نگاه كردن به فيلم هاى خارجى كه زنان در آن نيمه عريان اند، اگر داراى مفسده باشد، حرام مى باشد و انسان بايد خود را به اين گونه حرام ها و ملاهى آلوده نسازد. 2/7/79

(س 1071) نگاه كردن به فيلمهايى كه زنهاى بى حجاب و آرايش كرده در آن بازى مى كنند و از تلويزيون پخش مى شود، چه حكمى دارد؟

ج ـ نگاه كردن به فيلمهايى كه باعث آلوده شدن انسان به گناه و يا زمينه ساز فساد و انحراف در انسان و يا در جامعه شود، حرام است. 16/6/74

(س 1072) در برخى از شهرها در مراسم ازدواج، بعد از اجراى عقد، داماد به مجلس زنانه مى رود و در معرض ديد حاضران كه دختران و زنان جوان هستند، در كنار عروس در حالى كه آرايش كرده مى نشيند و روى او را باز مى كند و طلا به دست و گردن ايشان مى آويزند و هر يك شيرينى در دهان يكديگر مى گذارند و گاهى از آن دو فيلم گرفته مى شود و احتمالاً خيلى از افراد حاضر ممكن است به گناه دچار شوند. آيا حضور در اين گونه مجالس اشكال دارد يا نه؟

ج ـ به طور كلّى، بودن زنان و مردان نامحرم در يك مكان، چه مجلس عقد و عروسى باشد چه مجلس ديگر، اگر منشأ فساد باشد و حدود و ثغور عفّتها و حجبها شكسته مى شود، حرام است و حاضر شدن در اين گونه محافل، به خاطر جهات ذكر شده در سؤال، گناه و معصيت است؛ و دادن فيلمهاى ذكر شده در سؤال به افراد غيرمطمئن و يا كسانى كه عزب هستند و هنوز ازدواج نكرده اند، ظاهراً به حكم منشأ فساد بودن، حرام است و حضور زن آرايش شده در بين زنان و مردان در بين خودشان، اگر همراه با موسيقى هاى حرام و مبتذل و ترويج فرهنگ غرب نباشد و در مجلس عروسى باشد، ظاهراً مانعى ندارد. 13/2/86

(س 1073) نگاه كردن به فيلم زنان بى حجاب چه حكمى دارد؟ آيا در اين مسئله بين مسلمان و كافر، و بين مستقيم و غير مستقيم تفاوتى هست؟

ج ـ نگاه كردن به فيلمهايى كه باعث آلوده شدن انسان به گناه و يا زمينه ساز فساد و انحراف در انسان و يا در جامعه شود، حرام است و نگاه كردن به فيلم و عكس زن مسلمان هم اگر او را مى شناسد، حرام است و در حكم مسئله، تفاوتى بين مستقيم و غير مستقيم نمى باشد. 1/8/80

(س 1074) فيلم ها و تصاويرى كه احياناً اهانت به مقدّسات اسلامى به شمار مى آيد، ولو در آن، تصويرسازى معصومان(عليهم السلام) نباشد، چه حكمى دارد؟ و اساساً تشخيص آن بر چه اساسى خواهد بود؟ آيا حكم مذكور در مورد اهانت به حضرت ابا الفضل العباس(عليه السلام)و حضرت زينب(عليها السلام) و... نيز جارى است؟

ج ـ هر تصوير و عملى كه بى احترامى و هتك نسبت به معصومان(عليهم السلام) و اولياى گرامى اسلام محسوب شود، حرام و معصيت است، كما اين كه با احتمال هتك هم بايد احتياط نمود و اجتناب كرد، و معيار تشخيص هم قضاوت توده مردم است؛ يعنى قضاوت مردم، حجّت بر آن است. 12/4/77

(س 1075) در صورتى كه نمايش زندگى و چهره معصومين(عليهم السلام) در فيلم، مستلزم هيچ گونه اهانتى به ساحت مقدس آن حضرات نباشد و مردم را به تأسّى و الگو پذيرى از روش ها، منش ها و اخلاقيات آن بزرگواران ترغيب نمايد :

1. بازى هنر پيشگان در نقش معصومين(عليهم السلام) چه حكمى دارد؟

2. نشان دادن چهره هنرپيشه به جاى معصوم و نمايش حركات و سكنات معصوم(عليهم السلام)مثل راه رفتن، نشستن، برخاستن، غذا خوردن و خوابيدن چه حكمى دارد؟

3. آيا مى توان به منظور آب و تاب دادن و جذّابيت بخشيدن به داستان، سخنانى را كه از معصومى صادر شده از زبان معصوم ديگرى بيان كرد؟

4. آيا مى توان براى به تصوير كشيدن مواضع فكرى معصوم، واقعه اى را به تصوير كشيد كه اتفاق نيفتاده؛ مثلاً مى دانيم كه همه معصومين(عليهم السلام) در مقابل ستمگران محكم و استوار بوده اند، حال اگر فرض كنيم در زندگى يكى از معصومين(عليهم السلام) اتفاقى نيفتاده است كه حضرت معصوم در مقابل ستمگرى ايستادگى كند يا تاريخ آن را براى ما نقل نكرده باشد، آيا مى توان داستانى را ساخت و تصوير كرد تا روحيّه ظلم ستيزى معصوم نمايش داده شود؟

ج 1 ـ تشبيه و ايفاى نقش كه در سؤال آمده اگر همانند آنچه باشد كه در تعزيه داريهاى سنتى انجام مى گرفته كه فرهنگ اسلامى در آن با غرض عقلايى ملحوظ مى شده و برداشت كوچك نشان دادن معصومين(عليهم السلام) از آن نمى شده، بلكه برداشت عظمت و عزّت مى شده، نه تنها مانعى ندارد بلكه مشمول اطلاقات احياى امر و اخلاق و فضايل و بزرگوارى و اسوه قرار دادن آنها مى باشد. آرى، بايد دقت شود كه مسائل با حجت و مدرك معتبر بوده و برخلاف عقل نباشد.

ج 2ـ از جواب يك روشن مى باشد و با رعايت جهات ذكر شده در جواب، جايز است و مانعى ندارد.

جواب 3ـ جايز نمى باشد؛ چون علاوه برخلاف بودن عمل، نفس عمل، زمينه ساز تحريف مى باشد و حرام است.

جواب 4ـ نمى توانيم و نبايد انجام گيرد؛ چون آن معصومان از جهت وظايفشان در برخورد با ظالمين متفاوت بوده اند و لذا تا فيلم و فيلم سازى مستند به نقل معتبر نباشد، بايد از آن پرهيز نمود بلكه پرهيز، واجب و خلافش حرام است و بايد توجه داشت تقيّه كه خود شيوه مبارزه است مختلف بوده و يك قسم تقيّه، تقيّه مداراتى است. 1/8/80

(س 1076) به منظور تنبه و توجه تماشاچى به اعمال آيا مى توان صحنه هاى روز قيامت را به تصوير كشيد، و از آنجا كه نمايش اين صحنه مستلزم نمايش چهره فرشتگان عذاب و رحمت است، بازى هنر پيشگان در نقش فرشتگان چه حكمى دارد؟

ج ـ چون با غرض عقلايى و براى تنبّه تماشاگران است، نمى توان گفت حرام است؛ ليكن نبايد خداى ناخواسته موجب هتك و بى احترامى و يا كم احترامى به مقام شامخ آن مقرّبان درگاه الهى بشود. 1/8/80

(س 1077) خلاف واقع نمايى در فيلم هاى سينمايى چه حكمى دارد؟

ج ـ خلاف واقع نمايى همانند شعبده بازى ها كه همه مى دانند خلاف واقع و شعبده و يك نوع تَردستى است، حرام نيست. 27/2/78

(س 1078) نمايش دادن كارهايى كه اصل آنها حرام است، مثل شرابخوارى، مصرف مواد مخدّر، بيرون گذاشتن موى سر خانم ها، اداى كلمات ركيك و فحش، تجمل گرايى و... در فيلم هاى سينمايى چه حكمى دارد؟

ج ـ اين گونه فيلم ها اگر براى جلوگيرى و نهى از منكر و دفع و رفع اين گونه اعمال و پاك ساختن جامعه از اين مفاسد باشد، منعى ندارد. آرى، آنچه از خود اين اعمال حرام يا باطل است زمينه سازى فيلم، مجوّز آن نيست؛ چون نمى توان به مثل و مشابه آن كه حلال باشد، متوسّل شد؛ مانند آن كه به جاى شراب، مايع ديگرى، و به جاى موى جلو سر خانم ها، موى مصنوعى و امثال آن به كار برده شود. آرى، اگر نهى از منكر و جلوگيرى از فساد، موقوف بر آنها باشد، يعنى بتوان جامعه اى را با ساختن يك فيلم كه ساختنش مستلزم نگاه حرام به موى سر يك زن (كه حرام است) باشد و چاره اى نباشد، چون باب، باب تزاحم است، نمى توان گفت حرام است؛ چون دفع گناهان بزرگ و جلوگيرى از فساد در جامعه، با يك مرتبه انجام دادن يك معصيت كوچك، مثل نگاه كردن اجنبى به موى يك زن، آن هم بدون ريبه و با قصد اصلاح جامعه و فرض ضرورت و نبودِ محرم، نمى توان گفت كه حرام است. آرى، بعضى از آنها مانند كلمات ركيك و تجمل گرايى، جزء امور باطل است، كما اين كه شرب خَمر هم از قاعده تزاحم در مفروض سؤال، خارج است و جايز نمى گردد، چون معصيتى بزرگ و كبيره و موجب حدّ است.

27/2/78

(س 1079) به تصوير كشيدن تخيلات و داستانهايى كه دستمايه آنها تخيل و اوهام مى باشد، چه حكمى دارد ؟

ج ـ اگر بد آموزى در خارج و جامعه نداشته باشد و موجب انحراف فكرى و فرهنگى و اخلاقى در جامعه نگردد، مانعى ندارد. 1/8/80

(س 1080) آيا غيبت كردن، دروغ گفتن و... در فيلم به حسب نقش، جايز است؟

ج ـ چون غيبت و دروغ، حقيقى نيست و براى جلوگيرى جامعه از ارتكاب آنها و يا اهداف عالى اسلامى است، جايز است؟ 7/5/76

(س 1081) نمايش محرمات، بدون اينكه در واقع حرامى انجام شود (مثل نمايش شرب خمر به وسيله آب يا نمايش قمار بدون شرط بندى و قصد بازى)، چه حكمى دارد؟

ج ـ چون تظاهر به شرب خمر و مستى و قمار است نه خود شرب خمر و مستى و قمار، اگر براى هدف عالى و جلوگيرى از گناه و معصيت است، جايز مى باشد.

1/8/80

(س 1082) ساخت فيلم هاى ترسناك براى سرگرمى چه حكمى دارد؟

ج ـ هر فيلمى كه غرض عقلايى در آن منظور شده باشد، ساخت و نمايش آن مانعى ندارد. 1/8/80

(س 1083) لازمه شغل كارگردانى، ديدن فيلم هاى مختلف است. لذا اگر فيلمى صحنه بدى داشته باشد، ديگر برايم عادى شده و هيچ نگاه شهوت انگيزى به آنها نمى اندازم. حكم شرعى اين مسئله چيست؟

ج ـ نگاه كردن به آنچه در سؤال آمده كه نگاه به حقيقت جسم نيست، بلكه نگاه به عكس و فيلم و امثال آن است، حرمتش دائر مدار مفسده داشتن براى نگاه كننده و يا ترويج فساد است كه اگر هر يك از دو مفسده شخصى و يا اجتماعى در نگاه باشد، حرام است؛ وگرنه با فرض صلاح، جايز است و مانند بقيّه ابزار و ادواتى است كه داراى منفعت محرّمه و محلّله است كه جواز استفاده و عدم جواز، تابع كيفيت استفاده است؛ و ناگفته نماند كه با شكّ در ترتّب مفسده اجتماعى هم استفاده، غير جايز و حرام است. 13/6/77

(س 1084) فيلمهايى كه از رخدادها يا گزارش كه به طور مستقيم پخش مى گردد، آيا نگاه به آن در حكم عكس است يا در حكم شخص حاضر؟

ج ـ در حكم عكس است. 23/7/75

(س 1085) آرايش كردن هنرپيشگان زن در صحنه هاى فيلم با توجّه به حضور عوامل فيلمبردارى، و همچنين مشاهده مردم به وسيله تلويزيون و سينما، چگونه است؟

ج ـ صورت و دست، محلّ زينت محسوب نمى گردد؛ ولى آرايش نمودن و خود را در ديد مردان بيگانه قرار دادن كه موجب فساد در جامعه گردد، حرام است.

20/12/77

(س 1086) آيا در آغوش گرفتن دختر يا پسر مميّز توسط نامحرم، در صورتى كه فرد نقش محارم (مثل مادر يا پدر) را ايفا مى كند، جايز است؟

ج ـ جايز است، مگر آن كه مميّز غير بالغ در حدّى از رشد بدنى و يا داراى جهات ديگرى باشد كه اثر منفى داشته باشد، كه در اين صورت بايد ترك شود. 7/5/76

(س 1087) آيا زن و مرد محرم - مثل زن و شوهر ـ مى توانند در فيلم، همديگر را لمس كنند، ببوسند يا در آغوش بگيرند؟ آيا حكم اين مسئله در صورتى كه زن و مرد محرم، نقش دو محرم يا دو نامحرم را بازى كنند متفاوت است؟ ديدن اين گونه روابط براى بيننده فيلم چه حكمى دارد ؟

ج ـ در نقش دو محرم كه موجب فساد و بد آموزى نيست، مانعى ندارد؛ امّا در نقش نامحرم چون منشأ فساد و بد آموزى مى باشد، حرام است، مگر اينكه تمام تماشاگران از محرم بودن آنها مطلع باشند به طورى كه منشأ بد آموزى براى آنها نباشد. 1/8/80

(س 1088) بازيگرانى كه نقش زن و شوهر و يا مادر و فرزند و... را در فيلم هاى عاطفى و خانوادگى بازى مى كنند، از الفاظ محبّت آميز و ابراز احساسات عاطفى، مانند نگاه كردن عميق و خنديدن و... استفاده مى كنند. ابراز اين گونه حالات و كلمات، خصوصاً اگر آثار منفى در بيننده داشته باشد، چه حكمى دارد؟ حكم مسئله فوق در صورتى كه كلمات محبّت آميز و... بعداً روى فيلم صداگذارى شود، چيست؟

ج ـ اگر آثار منفى در بيننده و شنونده نداشته باشد كه در عفّت و حياى جامعه تأثير بگذارد، مانعى ندارد. 7/5/76

(س 1089) لمس كردن دختران نابالغى كه در نقش زنان بالغ بازى مى كنند، براى مردان نامحرم، و لمس پسران نابالغى كه در نقش مردان بالغ بازى مى كنند براى زنان نامحرم چه حكمى دارد؟

ج ـ لمس و نشاندن دختران بالاى پنج سال روى زانو ـ ولو بدون قصد و ريبه ـ ، جايز نيست و همين طور لمس پسران مميّز براى خانم ها و لمس غير مميز و كمتر از چهار سال اگر بدون قصد لذّت و ريبه باشد و مفسده اى هم بر او مترتب نباشد، مانعى ندارد. 1/8/80

(س 1090) نمايش زنان بى حجاب با هنرپيشه هاى مصنوعى (نقاشى متحرك و تصاوير كامپيوترى) چه حكمى دارد ؟

ج ـ اگر بدآموزى در جامعه نداشته باشد، مانعى ندارد. 1/8/80

(س 1091) مونتاژ بدن برهنه زنان كافر با چهره هنرپيشه هاى مسلمان به وسيله كامپيوتر به طورى كه خيال شود همان زن است كه برهنه شده، چه حكمى دارد؟ و اگر به جاى بدن زن كافر به تصوير كامپيوترى مونتاژ شود، چه حكمى دارد؟

ج ـ هر چيزى كه نمايانگر چهره زن مسلمان در چهره بى حجابى يا بدحجابى و باعث سست شدن عقايد مسلمانان گردد، حرام و غير جايز مى باشد. 1/8/80

(س 1092) در مورد شركت زنان در نمايش، سؤالات زير مطرح است. لطفاً بفرماييد:

1. نمايش زنانى كه حدّ پوشش شرعى را رعايت نمى كنند و نقش آنان هم ضرورت چنين حالتى را ندارد، چه حكمى دارد؟

2. در صورتى كه ضرورت نقش، چنين حالتى را ايجاب كند، حكمش چيست؟

3. فرض ذكر شده، در صورتى كه بازيگر از اقليّت هاى مذهبى باشد، چه حكمى دارد؟

ج 1 ـ اگر مردها ببينند، جايز نيست.

ج 2 ـ چون اين گونه ضرورت ها ضرورت هايى است كه خود به وجود آورده و با تغيير نقش از بين مى رود، مجوّز حرام نيست.

ج 3 ـ حرام نيست، مگر آن كه باعث فساد باشد و يا بتوان حرمت عدم رعايت پوشش را به آنها با تربيت به اسلام تفهيم نمود؛ ليكن معمولاً اگر نگوييم، كلاًّ و تماماً، غير مقدور است. 7/5/76

(س 1093) حريم از ديدگاه اسلام منزلتى خاص دارد، به گونه اى كه آيات صريح قرآن، دلالت بر حريم هاى شخصى، خانوادگى، اجتماعى و امّت اسلام دارد و براى هر يك نيز حيطه و محدوده اى بيان شده است. بر اين اساس، آيا نوع مدل مو براى پسران و آرايش آن به شكل هاى گوناگون، جزء حريم شخصى است يا اجتماعى؟ و آيا نوع پوشش پسران و دختران (از حيث رنگ و مدل و نه حدود شرعى حجاب) جزء حريم شخصى افراد است يا جزء حريم اجتماعى جامعه؟ و آيا استفاده از نوع حجاب براى دختران (مانتو و مقنعه و چادر و...) جزء حريم شخصى است يا اجتماعى؟

ج ـ هيچ يك از موارد مرقوم شده در سؤال، جزء محرّمات شرعى نيست و مباح و جايز است، كما اين كه انتخاب هر يك از انواع ذكر شده، چه در مورد مو، و چه در مورد رنگ و كيفيّت پوشش و يا نوع حجاب، با خود اشخاص است و محدود نمودن شرعى آن، فى حدّ نفسه، غير جايز و افتراء على الله است، كما اين كه اجبار بر يك نوع از آنها هم تصرّف در حدود سلطه افراد و اشخاص است و آن هم غير جايز است. آرى، حكومت اسلامى با تصويب ممنوعيّت در مورد خاصّ، به خاطر مفاسد اجتماعى و يا امور سياسى و يا... از راه تشخيص و تصويب نمايندگان منتخب مردم، به صورت يك قانون مى تواند آن را اجرا نمايد و جلوگيرى كند؛ و خلاصه آن كه مباح هاى شرعى را نمى توان حرام دانست و نمى توان نسبت به قِسم خاص آن جلوگيرى كرد و هر دو نوع از نسبت و اجرا، حرام است. آرى، مصالح جامعه و مفاسد آن مى تواند سبب محدوديت گردد كه آن هم در نظام جمهورى اسلامى، تابع تشخيص و تصويب شورا، يعنى نمايندگان محترم و منتخب مردم در مجلس شوراى اسلامى به صورت قانون است. 23/6/78

(س 1094) رعايت حجاب بر دختران نابالغ در فيلم و غير فيلم تا چه حد لازم است؟

ج ـ بر غير بالغ و غير مكلّف، رعايت حجاب واجب نيست، گرچه مطلوب است، مگر آن كه بى حجابى آنها مفسده برانگيز باشد؛ ولى كسى كه نگاه مى كند، نبايد به قصد لذت و ريبه نگاه كند و يا آنها را لمس نمايد يا ببوسد و يا روى زانو بنشاند اگر مميّز باشند. 1/5/80

(س 1095) آيا زن مى تواند با كلاه گيس ـ به طورى كه موهاى خودش كاملاً پوشيده باشد ـ نقش زنان بى حجاب را بازى كند، آيا در اين مسئله بين موى انسان، موى حيوان و موى مصنوعى تفاوتى هست؟

ج ـ در صورتى كه تماشاگران بدانند كه با كلاه گيس است، و موهاى خودش كاملاً پوشيده شود و طورى باشد كه منشأ فساد و تبليغ فرهنگ بى حجابى در جامعه نشود، نمى توان گفت حرام است. 1/8/80

(س 1096) در صورتى كه زنان غير مسلمان بدون مراعات حجاب اسلامى به ايفاى نقش بپردازند.

1. نگاه كردن عوامل توليد به اين زنان چه حكمى دارد ؟

2. نگاه كردن تماشاچيان به فيلم آنها چه حكمى دارد ؟

3. درصورت جواز تا چه حدّى از بدن ايشان را مى توان نمايش داد، آيا جواز منحصر به موى سر است يا شامل ساير اعضاى بدن مثل پا و دست و بازو نيز مى شود و در صورت دوم آيا عورتين را نيز شامل مى شود يا خير؟

ج ـ نگاه به آنها، چه براى توليد كنندگان و چه براى تماشاگران، اگر باعث آلوده شدن به گناه و يا زمينه ساز فساد و انحراف در انسان و يا جامعه شود، حرام مى باشد؛ و از جهت مقدار نيز حرمت، تابع همين شرط است. خلاصه آنكه وقتى زنان غيرمسلمان خود حاضر به حجاب و پوشش نباشند، نگاه ديگران به آنها فى حدّ نفسه اگر همراه با لذت بردن و يا زمينه ساز فساد فردى و يا فرهنگى نباشد، حرام نبوده و منعى ندارد. 1/8/80

(س 1097) در نمايشهايى كه در مدارس داده مى شود، اگر دختران لباس مردانه بپوشند يا به وسيله گريم، خود را به شكل مرد در آورند، آيا جايز است؟

ج ـ در فيلمها و نمايشها كه موقت است و داراى غرض عقلايى باشد، مانعى ندارد.

27/7/75

(س 1098) بازى كردن مرد در نقش زن و زن در نقش مرد چه حكمى دارد ؟

ج ـ بازى كردن و پوشيدن مرد، لباس زنانه را و بالعكس ـ كه مقطعى و براى غرض عقلايى مانند نمايش و تعزيه و ... از اغراض عقلائيه مشروعه است ـ با رعايت شرعى امور جنبى آن، يعنى نگاه نكردن نامحرم به بدن نامحرم يا موى او ،جايز است و مشمول ادلّه حرمت تزىّ و تشبه نخواهد بود و به حكم اصل برائت و حلّيت، جايز است. 1/8/80

(س 1099) از خواهران دانشجوى مركز تربيت معلم هستيم و يك واحد درسى به نام «هنرهاى نمايشى» داريم. با توجّه به اين كه هدف كلّى ما هدايت و ارشاد نسل جوان به سوى آرمان ها و ارزش هاى اسلامى است، لطفاً نظر خويش را در مورد امور ذيل كه بدون حضور نامحرم انجام مى گيرد، مرقوم بفرماييد: 1. بازيگرى در نقش مردان، مانند بازيگرى زن در نقش يك پدر؛ 2. پوشيدن لباس مخصوص مردان؛ 3. تقليد صداى مردانه؛ 4. گريم مخصوص مردان، مانند گذاشتن محاسن.

در صورت جايز نبودن امور مذكور، آيا طبق نظر حضرت عالى، راهى شرعى براى اجراى اسلامى اين نمايش ها در جهت تبليغ اسلام براى ما خواهران مسلمان وجود دارد؟

ج ـ همه اعمال مذكور در مفروض سؤال، با توجّه به هدف ذكر شده در سؤال، مانعى ندارد. بنابراين، بازيگرى زنان در نقش مردان يا مردان در نقش زنان كه داراى غرض عقلايى مشروع باشد، با فرض رعايت شرعى امور جنبى آن يعنى نگاه نكردن نامحرم به بدن نامحرم و يا موى او مانعى ندارد؛ چون آنچه حرام است، تزىّ مرد بزىّ زن و يا تزىّ زن بزىّ مرد است؛ يعنى زن، خود را در جامعه مرد نشان بدهد و بالعكس، و روشن است كه تزىّ، به نمايش هاى متعارف ارتباطى ندارد تا سبب حرمت آن گردد. 19/2/79

(س 1100) تهيّه و ساختن و نيز تماشاى فيلم هاى وحشتناك چه حكمى دارد؟

ج ـ تابع مصالح و مفاسد و منافع و مضارّ آنهاست، مگر آن كه وحشت و ترس باعث ضرر و زيان معتدٌّبه گردد كه در اين صورت، حرمت و حليّتش تابع باب تزاحم است. 27/2/78

(س 1101) اختلاط زن و مرد در زمان ساخت فيلم هاى سينمايى چه حكمى دارد؟

ج ـ اختلاط زن و مرد تابع غرض و برداشت و قضاوت مردم از آن فيلم است. بنابراين، اگر غرض، ترويج بى عفّتى و بى بند و بارى باشد، حرام است؛ وگرنه براى تهيّه فيلم در يك مكان بودن منعى ندارد و جايز است. 27/2/78

(س 1102) صرف وقت جهت ديدن برنامه هاى سرگرم كننده تلويزيونى، مانند فيلم هاى خانوادگى، سريال هاى خارجى و ايرانى، برنامه هاى تفريحى و شاد، و همچنين شنيدن برنامه هاى راديويى كه جهت سرگرمى است و عموماً شامل نمايش هاى كُمِدى، لطيفه گويى، خواندن اشعار هجو و... است، چه صورتى دارد؟ آيا مصداق لغو و عبث است يا خير؟

ج ـ موارد فوق را كه فساد اخلاقى نمى آفرينند، نمى توان گفت كه حرام است و دليلى بر حرمت هر لهو و عبثى هم نداريم؛ بلكه بعضى از اقسام لهو و كار بى فايده را سيره بر جواز هم داريم. 20/12/77

(س 1103) استفاده از برنامه هاى ماهواره چه حكمى دارد؟

ج ـ اگر استفاده از برنامه هاى ماهواره باعث آلوده شدن انسان به گناه و انحراف شود، حرام است؛ ولى استفاده صحيح براى كارهاى علمى و اطّلاعات، منع شرعى ندارد.

2/7/79