(س 1605) شخصى براى عمره مفرده ثبت نام كرده (در حالى كه رفتن او به عمره قطعى است و براى رفتن نيز به ناچار بايد مقدارى پول به حساب واريز كند، ولى نوبت او به سال بعد موكول شده) آيا سرِ سال خمسى، به اين پولى كه به حساب سازمان حج و زيارت واريز شده، خمس تعلّق مى گيرد يا نه؟

ج ـ مخارج سفر عمره و غير آن از سفرهاى زيارتى كه به طور متعارف انجام مى گيرد، متعلّق خمس نيست و جزو مئونه حساب مى شود. 25/7/78

(س 1606) اين جانب جهت زيارت مرقد مطهّر حضرت زينب ـ سلام الله عليهاـ ثبت نام كرده ام، و پس از هفت سال نوبت به بنده مى رسد. آيا خمس اين پول بايد داده شود؟

ج ـ پولى كه براى ثبت نام سفرهاى زيارتى مانند سوريه پرداخت مى شود، چون مئونه است، متعلّق خمس نيست. 5/5/78

(س 1607) كسى كه جهت پرداخت خمس، داراى سال مالى است، آيا جهت مشرّف شدن به حج بايد هنگام عزيمت نيز جهت پرداخت خمس، دارايى خود را محاسبه نمايد و يا همان موعد سال مالى اش كافى است؟

ج ـ به نظر اين جانب، پولى كه انسان براى سفرهاى زيارتى مثل حج، كنار مى گذارند، خمس ندارد و در فرض سؤال، درآمد كسب پس از اين كه سال بر آن گذشت، متعلّق خمس است و كسى كه در بين سال خمسى به حج مشرّف مى شود، محاسبه كردن موقع تشرّف لازم نيست؛ گرچه احتياط درمراجعه است تا لباس احرام و پول هَدْيش (قربانى) مورد شبهه قرار نگيرد و مرجعى كه به او مراجعه شده نيز رعايت احتياط را بنمايد. 26/5/79

(س 1608) خانمى در سال 1363 براى رفتن به حج تمتّع، نام نويسى كرده است كه پول آن را كه 27 هزار تومان بوده شوهرش به او داده است و مطمئن نيست كه شوهرش خمس اين پولى كه به او بخشيده، داده يا نه؟ شوهر اين خانم در حال حاضر، در قيد حيات نيست و فرزندى هم ندارد. در سال جارى، نام اين خانم براى رفتن به حج درآمده است؛ ولى به علّت پيرى و عدم توانايى، فيش خود را به اين جانب هديه كرد و در قبال اين امر خير، اين جانب مبلغ سيصد هزار تومان قرض كردم و به يكى از طلاّب دادم كه در سال جارى به نيابت آن خانم، اعمال حج را براى او به جا آورد. حال سؤال اين است كه آيا به 27 هزار تومان آن خانم كه شوهرش به او داده، خمس تعلّق مى گيرد يا نه؟ اگر خمس تعلّق مى گيرد خمسش به گردن بنده است يا آن خانم؟ آيا بايد خمس ارزش سند هديه شده به اين جانب را كه 27 هزار تومان است هنگامى كه به حج جهت انجام دادن حج تمتّع مشرّف مى شوم، بدهم يا خمس، شامل سند حج اين جانب نمى شود؟ و آيا به مبلغ سيصد هزار تومانى كه قرض كرده ام، خمس هم تعلّق مى گيرد يا خير؟ اگر شامل خمس مى شود، من بايد بدهم يا شخصى كه به نيابت مى رود و اين پول را گرفته است؟

ج ـ هديه و بخشش، خمس ندارد، كما اين كه به هِبِه كننده هم خمس تعلّق نمى گيرد، چون مئونه است. آرى، اگر انسان بداند كه چيز هبه شده، نزد واهب، عيناً متعلّق خمس شده و او نپرداخته، بايد خمسش پرداخت شود و نبايد به شك اعتنا نمود و فرق نمى كند كه واهب بپردازد يا متّهب، و نيز قرضى هم كه خرج زندگى شده، خمس به آن تعلّق نمى گيرد و بنا بر آنچه مرقوم شد، هيچ يك از موارد سؤال، متعلّق خمس نيستند. 5/10/76