(س 1590) اگر شخصى زمينى بخرد تا در آينده در آن خانه اى بسازد، چنانچه فعلاً نتواند ساختمان را بسازد و چند سال بگذرد. آيا آن زمين متعلّق خمس است يا خير؟

ج ـ خمس ندارد. 7/3/74

(س 1591) قطعه زمينى از سوى زمين شهرى به حقير واگذار شده است كه با حقوق كارمندى و وامى كه از بانك مسكن گرفته ام، آن را ساخته ام. آيا به اقساط بازپرداخت وام، خمس تعلّق مى گيرد يا خير؟ با توجّه به اين كه فعلاً در منزل سازمانى ديگرى در شهر ديگرى سكونت دارم، آيا به منزل شخصى ساخته شده فوق كه در آينده به آن احتياج دارم، خمس تعلّق مى گيرد يا خير؟ و اگر منزل شخصى ياد شده را بفروشم و تبديل به منزل ديگر در محلّ مناسب ترى بنمايم، آيا به منزل جديد يا قديم، خمس تعلّق مى گيرد يا خير؟

ج ـ اقساط و خود منزل، متعلّق خمس نيستند. 19/10/77

(س 1592) اين جانب كارمند هستم و فعلاً در خانه پدرم كه قسمتى از آن را به من داده است، زندگى مى كنم، و از طرف اداره مربوط هم زمين گرفته و با استفاده از وام بانكى، آن را ساخته ام. با توجه به اينكه در حال حاضر، بابت اين خانه، به بانك مقروض هستم، آيا به اين خانه خمس تعلّق مى گيرد؟

ج ـ با توجه به اينكه ساكن قسمتى از خانه پدرى هستيد كه مالكِ آن مى باشيد، چنانچه احتياج شما به مسكن، با آن بر طرف مى شود، خانه اى كه آن را ساخته ايد مازاد بر مئونه است؛ و آن مقدارى كه براى خانه هزينه كرده ايد و اقساطى كه پرداخت شده، خمس دارد. 6/4/71

(س 1593) اين جانب براى ساختن خانه، چند ماشين آجر خريدم، ولى در حين ساختن خانه به خاطر قرض و مشكلات ديگر نتوانستم خانه را تكميل كنم. آيا اين مصالح مشمول خمس مى شود يا خير؟

ج ـ مصالح تهيّه شده براى خانه مسكونى، خمس ندارد، هر چند چندين سال هم مصرف نشود. 16/2/72

(س 1594) بنده معلّم هستم و مقدارى از حقوق خود را به منظور تهيّه خانه و لوازم مورد نياز زندگى، پس انداز مى كنم. آيا به اين پول، خمس تعلّق مى گيرد؟ اجناسى كه براى ازدواج تهيّه مى كنم و در طول سال مورد استفاده نيست، چطور؟

ج ـ اين گونه پول ها كه براى تهيّه خانه و لوازم آن، به طور جبر و الزام كنار گذاشته مى شود، ظاهراً متعلّق خمس نيست و در حكم مئونه است. 23/2/74

(س 1595) مبلغ يك ميليون تومان پولِ پيش به عنوان قرض الحسنه در اختيار صاحبخانه ام گذاشته ام تا ماهيانه اجاره كمترى براى خانه پرداخت كنم، آيا اين پول خمس دارد يا خير؟

ج ـ پولى كه به عنوان قرض الحسنه به صاحبخانه داده شده، و صاحبخانه هم آن را گرفته تا اجاره كمترى بگيرد، پولِ داده شده چون مئونه مستأجر است، خمس ندارد، مگر زمانى كه از مئونه و مورد احتياج بودن خارج شود و مازاد بر مئونه سال باشد كه در اين فرض به آن، خمس تعلّق مى گيرد. 15/4/74

(س 1596) اگر قيمت خانه مسكونى از زمان خريد بالا برود، آيا به زيادى قيمت، خمس تعلّق مى گيرد يا خير؟

ج ـ قبل از فروش، جزو درآمد و متعلّقِ خمس نيست، ليكن بعد از فروش، اگر براى مئونه مصرف نشود، يا مورد احتياج براى مئونه نباشد، جزو ارباح مكاسب و مورد تعلّق خمس است. 15/4/74

(س 1597) كسى كه چند ماه از سال در شهر و چند ماه ديگر نيز در روستا زندگى مى كند، اگر يك خانه در شهر و خانه اى ديگر در روستا بخرد، آيا به آن ها خمس تعلّق مى گيرد؟

ج ـ اگر در شأن و مورد نياز او باشد، به گونه اى كه با خانه رهنى و اجاره اى نمى تواند زندگى كند، خمس ندارد. 20/3/76

(س 1598) اگر خانه ام را بفروشم و از پول آن دو باب مغازه خريدارى كنم تا آن ها را اجاره داده و با پول اجاره آن ها، منزلى را جهت سكونت اجاره نمايم و مابقى درآمد حاصل از اجاره مغازه ها را صرف تأمين زندگى نمايم. آيا اين مغازه ها سرمايه كسب محسوب مى شود و مشمول خمس است؟

ج ـ اگر خانه مسكونى باشد، به پول آنْ كه براى خريد مغازه و سرمايه مصرف مى شود، به نظر اين جانب، خمس تعلّق نمى گيرد، مگر بعد از صاحب خانه شدن؛ و اگر خانه اضافه باشد، به پولش به عنوان مازاد بر مئونه و سرمايه، خمس تعلّق مى گيرد. 12/4/76

(س 1599) خانه اى كه با پول مخمّس يا پولى كه مشمول خمس نشده خريدارى شده، آيا پس از فروش بايد خمس پول آن خانه پرداخت شود؟

ج ـ در صورتى كه براى مئونه مصرف شود، خمس ندارد و اگر براى غير مئونه مصرف مى شود، جزو درآمد سال فروش است كه اگر تا سال خمسى مصرف نگردد، بايد خمس اضافى آن را در صورت اوّل، و خمس كلّ آن را در صورت دوم بدهد. 18/7/76

(س 1600) مرسوم است كه هنگام بناى ساختمان در شهرك ها مهندسان، نقشه ساختمان را يك طبقه با پيلوت كه در واقع دو طبقه محسوب مى شود يا اساساً در دو طبقه نقشه مى دهند؛ ولى با توجّه به اين كه معمولاً يك طبقه برايشان مورد نياز است، آيا ساخت طبقه دوم، پس از بناى آن متعلّق خمس هست يا خير؟ و اگر براى آينده بچّه ها دو طبقه بنا شود، چه؟

ج ـ در صورتى كه مازاد بر نياز و شأن فرد باشد، خمس دارد و در صورتى هم كه براى فرار از خمس باشد، متعلّق خمس است. 25/7/79

(س 1601) اگر قطعه زمينى را از محلّ فروش طلاى همسرم خريدارى نموده باشم و مجدّداً آن را فروخته و استفاده كرده ام و بعداً از محلّ اخذ وام و پس انداز و پول زمين فروخته شده، مجدّداً زمين ديگرى خريدارى نمودم و استفاده كردم و به تناسب آن، زمين هاى ديگرى خريدم و استفاده كردم، آيا با توجّه به اين كه كارمند هستم، و خانه هم ندارم و زمين را به نيّت ساخت خانه خريدم، ليكن توان ساخت آن را نداشتم و فروختم. لطفاً بفرماييد كه خمس به آن تعلّق مى گيرد يا خير؟

ج ـ در فرض سؤال خمس بدهكار نيستيد. 24/11/76

(س 1602) بنده خود خانه اى دارم، ولى قصد دارم با توجّه به مسائلى كه معمولاً هنگام تقسيم ارث پيش مى آيد، خانه اى براى همسرم تهيّه كنم و به نام او بنمايم و در حقيقت، به او ببخشم و صلح نمايم. تاكنون هم مبلغى بدين منظور جهت دريافت خانه، به حساب تعاونى مسكن واريز نموده ام. حال اگر اين خانه را تحويل دهند و من آن را به همسرم بدهم، آيا خمس به آن تعلّق مى گيرد؟

ج ـ بايد خمس همه پولى كه پرداخت مى شود، داده شود؛ چون اگر با اين نحو از حِيَل بتوان از خمس فرار نمود، كسى خمس بدهكار نمى شود. خلاصه آن كه امثال تهيّه خانه براى همسر، نه مئونه است، و نه در حكم مئونه، و متعلّق خمس است.

13/8/77

(س 1603) اگر مقدارى از مصالح ساختمانى كه براى ساخت يا تكميل خانه خريدارى شده اضافه بيايد، مشمول خمس مى شود يا خير؟ و اگر در سال هاى بعد، آن مصالح در ساختمان ديگرى مصرف شود، چه حكمى دارد؟

ج ـ اگر مورد نياز نباشد، متعلّق خمس است. 15/8/78

(س 1604) اگر كسى از بانك وام بگيرد تا با آن، زمين يا خانه بخرد، آيا به آن مِلك، خمس تعلّق مى گيرد؟

ج ـ اگر براى صرف در مئونه زندگى باشد، به اقساط پرداخته شده آن، چه رسد به اقساط باقى مانده كه قرض و وام است نه درآمد، خمس تعلّق نمى گيرد؛ امّا اگر براى سرمايه باشد، اقساط پرداخت شده به عنوان مازاد بر مئونه و سرمايه، متعلّق خمس است. 20/9/79