(س 1512) درصورتى كه از پول مخمّس، باغ يا مِلكى خريدارى شود، چنانچه آن را نفروشند، آيا باز متعلّق خمس است يا خير؟

ج ـ ارتقاى قيمت و سود اضافه بر خريد، جزو ارباح مكاسب است كه اگر مازاد بر مئونه سال باشد، خمس به آن تعلّق مى گيرد. آرى، اگر براى تجارت باشد، قيمت اضافه شده در هر سال، جزو درآمد همان سال است، و اگر براى تجارت نباشد، معيار، زمان فروش است. 14/4/74

(س 1513) عدّه اى زمينى زراعى خريده اند كه زمان خريد، خمس به آن تعلّق نمى گرفته است. آيا فعلا كه فروخته اند، خمس به آن تعلقّ مى گيرد يا اين كه منتظر حول باشند؟

ج ـ اگر از پول هاى درآمد كسبى تهيّه شده، از زمانى كه توان پرداخت خمس آن را پيدا كرده اند، متعلّق خمس شده و با گذشت يك سال از آن وقت، خمس آن را بايد حساب كرد و پرداخت نمود، ليكن نسبت به قيمت بالا رفته و ارتقاى قيمت نيز آنچه بعد از گذشت سال بوده، بايد پرداخت شود و نسبت به مازاد بر آن ها منوط به حول است. 4/2/77

(س 1514) اين جانب در سال 1359 مقدار 3700 متر زمين را احيا كرده ام كه حدوداً از يك چهارم آن براى درختكارى و از بقيّه براى كشت جو و گندم استفاده مى كنم. نه از ابتدا قصد فروش آن را داشتم و نه در حال حاضر. با توجه به (مسئله 1765) رساله توضيح المسائل حضرت عالى، آيا اين زمين متعلّق خمس است؟

ج ـ به قيمت فعلى آن خمس تعلّق مى گيرد؛ ليكن ترقى قيمت در سال هاى بعد خمس ندارد، مگرموقع فروش. 29/12/72

(س 1515) اگر كسى باغى دارد كه هم از ميوه آن براى نيازمندى هاى خود استفاده مى كند و هم با درآمد آن كسب و تجارت مى نمايد، خمس آن را چگونه محاسبه نمايد؟

ج ـ سؤال، ابهام دارد، ولى اگر مورد سؤال، درآمد باغ است كه حكم بقيّه درآمدها را دارد و آخر سال، هرچه از پول ميوه، مازاد بر مئونه اش شده، بايد خمس آن پرداخت گردد، و اگر سؤال از خمس خود باغ است، بايد نسبت سنجى شود. به نسبت مورد احتياج و مئونه اش خمس ندارد و بقيّه، متعلّق خمس است؛ يعنى مثلا دو دانگ باغ براى خودش كافى است و خمس قيمت چهار دانگ بايد پرداخت گردد. 6/9/78

(س 1516) عده اى از كشاورزان پس از پيروزى انقلاب اسلامى، با اجازه سازمان اراضى، زمين هايى را در حومه شهر، آباد كرده اند. با توجه به اينكه آنان در صدد پرداخت وجوهات شرعى هستند و نيز با عنايت به مرغوبيت اراضى كشاورزى، كيفيت پرداخت آن را مرقوم فرماييد؟

ج ـ چون خمس به عين مال تعلّق مى گيرد، لذا اولاً بايد عين آباد شده، قيمت گذارى شود، و بعد مجتهد جامع الشرائط يا نماينده او كه وجوهات را اخذ مى كند، مى تواند يكْ پنجم زمين را با هر قيمت كه صلاح دانست، به مؤدّى خمس بفروشد، بايد توجه داشته باشد كه قيمت يك پنجم مشاع و زمينى كه نمى توان به ديگرى فروخت، كمتر از كل است. 10/2/71

(س 1517) عده اى از كشاورزان مالك زمينى به وسعت چهل جريب يا بيشتر شدند. ليكن درآمد كشاورزى براى آنان به خاطر وجود هزينه، به اندازه مخارج زندگى است. آيا تخميس اين زمين ها واجب است؟

ج ـ همه آنچه كه تأمين معيشت، متكى به درآمد حاصل از آن است، سرمايه است و متعلّق خمس مى باشد. 24/12/74

(س 1518) شخصى كه شغل او معلّمى است، قطعه اى زمين كشاورزى خريده و آن را اجاره داده است. آيا خمس اين زمين واجب است؟

ج ـ خمس آن واجب است. 24/12/74

(س 1519) كشاورزى بذرى كه خمسش را نداده، كشت كرده است. در صورت فرا رسيدن سال خمسى، آيا خمس بذر را بايد بپردازد يا زراعت را؟ اگر خمس بذر را داده باشد، حكم چيست؟

ج ـ بذر، چون از درآمد سال گذشته بوده، خمس دارد؛ ليكن تا حاصل به دست نيايد، درآمد محسوب نمى شود و خمس ندارد. 3/5/75

(س 1520)آيا اين مطلب درست است كه بگوييم خمس و زكات ماليات هاى شرعى هستند؟ و چون بر يك مال، دو ماليات در يك سال تعلق نمى گيرد در نتيجه در صورت دادن زكات گندم و زياد آمدن از مئونه سال، به آن خمس تعلق نمى گيرد.

ج ـ به نظر اين جانب اگر عين گندم يا جو يا... كه متعلّق زكات است و زكات آن پرداخت گرديده و يا پول آن تا سال ديگر بماند در صورتى كه قيمت آن تفاوت نكرده باشد و سودى هم نياورده باشد، اگر چه مازاد بر مئونه باشد خمس به آن تعلق نمى گيرد، چون قدر متيقّن از اخبار و اجماعات بقيّه ارباح مكاسب است و اين گونه ربح را شامل نمى گردد. 8/6/81