(س 1473) خمس از ضروريات مذهب شيعه است يا از ضروريات دين اسلام يا هيچ كدام؟ و منكر آن چه حكم دارد؟

ج ـ خمس از ضروريات دين اسلام است و از واجباتى است كه خداوند آن را براى پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) و ذريه آن حضرت در عوض زكات قرار داده است و انكار آن اگر به تكذيب نبى(صلى الله عليه وآله) برگردد، موجب كفر است. 2/5/80

(س 1474) ماهو الفرق بين الخمس والزكاة من مختلف الاوجه ولماذا يتم تركيز الخطباء وبعض العلماء على الخمس أكثر من الزكاة واللّه يحفظكم ويرعاكم ودمتم سالمين؟

ج ـ الفرق بينهما هو أنّ الزكاة تتعلّق بالزراعة وتربية الأغنام والأبقار والابال والخمس متعلّق بأرباح المكاسب، والظاهر ان التركيز المذكور في السؤال يكون من جهة انّ مافي البلاد غالباً ماهو المتعلّق للخمس وهو أرباح المكاسب. 15/7/82

(س 1475) مدّتى است كه مى خواهم خمس مال خود را حساب نمايم؛ امّا مطلبى مرا از آن باز داشته است. اين جانب در سال، به دولت اسلامى تحت نظر ولىّ فقيه و مراجع، ماليات پرداخت مى نمايم و اگر اشتباه نكرده باشم، امام خمينى(قدس سره)در رساله اقتصادى خود (رساله نوين)، ماليات را همان خمس بيست درصد مى داند. معتقدم هزينه انجام شده در شرايط فعلى توسط دولت و ولىّ فقيه، به مقدار زياد، مساوى و موازى است با نحوه هزينه خمس توسط مرجع تقليد و اين جانب، تنها بايد مبلغ مانده احتمالى مابه التفاوت بين پرداخت ماليات و بيست درصد درآمد را به مرجع تقليد خود تقديم نمايم؛ و در طول تاريخ اسلام، همواره حاكمان ظالم و ستمكار از مردم ماليات مى گرفتند و مخارج دربار خود را تأمين مى كردند و نيز در زمان شاه معدوم، مردم هر چند از دادن ماليات فرار مى كردند و يا كم مى دادند، ولى خمس خود را پرداخت مى نمودند؛ امّا در نظام اسلامى، اگر هر دو عمل (پرداخت ماليات و خمس) را انجام دهم، بايد جمعاً سى و پنج الى چهل درصدِ درآمدم را تقسيم نمايم، چون ماليات هم بعد از كسر كلّيه هزينه ها بر درآمد، اخذ مى شود و خمس هم همين طور. لطفاً در اين زمينه مرا راهنمايى فرماييد.

ج ـ ماليات، جزء مئونه است و خمس، بر مازاد آن و بقيّه مخارج سالانه تعلّق مى گيرد و پرداخت ماليات در هر كشورى وجود دارد و به خاطر تأمين مخارج مملكت، امنيت، بهداشت و اقتصاد مردم است و اختصاص به مملكت اسلامى و غير آن ندارد، يعنى در حقيقت، ماليات دهنده براى اين كه بتواند درآمدى داشته باشد، چاره اى جز پرداخت ماليات ندارد؛ وگرنه اگر امنيت و بهداشت و اقتصاد و ساير شرايط لازمه مملكت نباشد، بديهى است كه راهى براى درآمد، وجود ندارد. پس پرداخت ماليات، در حقيقتْ مثل كرايه ماشين و كشتى است، بلكه بالاتر از آن هاست و نبايد فكر كنيم كه از درآمد ما گرفته شده؛ بلكه خرجى است براى درآمد، و ناگفته نماند كه بحث، مربوط به مالياتى است كه وضع و خرجش روى حساب و عدل باشد. امّا مسئله: اوّلاً خمس يك امر عبادى است و قصد قربت، در آن معتبر است و براى رضايت خداوند و اطاعت او پرداخت مى شود؛ ثانياً به كسى تعلّق مى گيرد كه چيزى اضافه بر مئونه سال داشته باشد؛ يعنى خانه و لوازم خانه در حدّ متعارف و نياز، دارد و با كسب و تجارتش مقدارى سود و استفاده مى برد و بعد از آن كه مخارج سالش را تأمين نمود، فرض كنيم مبلغ ده هزار تومان اضافه دارد كه جهت زندگى يك ساله به آن نياز ندارد. در اين جاست كه يكْ پنجم از مازاد درآمد زندگى را به عنوان خمس به مرجع تقليدش مى پردازد تا خرج اسلام و بيان حقايق اسلامى و فرهنگ غنى اسلام بشود و در حقيقت، يكْ پنجم را براى تأمين سعادت خود و فرزندان جامعه اش مى پردازد و چهار پنجم، براى خودش مى ماند و اين نحو از احكام اسلامى، مانند بقيّه احكام آن، هم عدل است از طرف خداوند و هم احسان. 8/4/78

(س 1476) آيا به پولى كه كارمندان و كارگران از طريق كاركردن در قسمت هاى مختلف ادارات و مؤسّسات دولتى كنار گذاشته اند و پس انداز نموده اند، خمس تعلّق مى گيرد؟

ج ـ در صورتى كه براى تهيّه لوازم زندگى كنار گذاشته نشده باشد، خمس دارد و خمس بر درآمد كه مازاد بر مئونه سال است، بر همه مكلّفين واجب است و اختصاص به كاسب و بازارى ندارد و كارمندان هم مثل بقيّه مكلّفين، مشمول تكليف هستند. 29/11/76

(س 1477) چند برادر با هم كار مى كنند و از منفعت آن، يك ميليون روپيه به دست مى آورند، و با آنكه خانه هم داشته اند، براى سود بيشتر خانه ديگرى ساخته اند، آيا به اين خانه كه مازاد بر احتياج است، خمس تعلّق مى گيرد؟

ج ـ به منافعى كه انسان از راه كسب به دست مى آورد، و مازاد بر هزينه زندگى است، خمس تعلّق مى گيرد، اگر چه خانه باشد، بنابراين، خمس خانه مذكور را بايد بپردازند. 25/9/70

(س 1478) برادرم از ژاپن پول هايى فرستاده است، آيا تنها همان پول هايى كه در بانك مانده و نزديك به سال شده را بايد حساب كرد و خمس آن را پرداخت، يا بايد صبر كرد تا وقتى كه خودش بيايد، سرمايه اى براى مغازه اش بر دارد و باقى مانده را حساب كند؟

ج ـ درآمد كسب، پس از اين كه سال بر آن گذشت، متعلّق خمس است.

(س 1479) اين جانب در خارج از كشور به تحصيل اشتغال دارم و هر شش ماه، از طرف وزارت علوم، مبلغى به عنوان مقرّرى ارزى به حسابم واريز مى شود. اين مقرّرى در مقابل تعهدى است كه به وزارتخانه مربوط داده ام تا پس از فراغت از تحصيل، دو برابر مدت تحصيل در اختيار آن ها باشم. آيا مبلغ اضافى اين پول، متعلّق خمس است؟

ج ـ آنچه كه به عنوان ارز به حساب شما واريز مى شود، اگر به عنوان وام تحصيلى باشد، فعلاً خمس ندارد؛ ولى اگر به عنوان بورسيه باشد، مازاد بر مئونه خمس دارد. 3/12/70

(س 1480)اين جانب از دانشجويان دانشكده علوم قضايى و بورسيه دادگسترى هستم. اين دانشكده، ماهيانه مبلغى را به عنوان كمك هزينه به دانشجويان خود مى پردازد. حال اگر از اين پول مقدارى پس انداز نمايم، آيا خمس دارد يا نه؟

ج ـ اگر درآمد كسبى نيست، و يا كمك بلا عوض است، مطلقاً خمس ندارد و اگر بناست كه بعد از تمام شدن تحصيل در مقابل آن ها كار كند، فعلا متعلّق خمس نيست. آرى، بعد از تمام شدن تعهّد در فرض اخير، در حكم درآمد كسبى همان سال است. 25/12/77

(س 1481) اين جانب مجرد هستم و تاكنون از طريق كارگرى در تابستان، مقدارى پول پس انداز نموده و يك فرش نيز خريده ام. آيا بايد خمس آن و نيز پولى را كه پس انداز كرده ام بپردازم؟ ضمناً پدرم مقدارى پول به بنده كمك كرده است. آيا تخميس آن هم لازم است؟

ج ـ فرش خريدارى شده، خمس ندارد، و پول موجودى شما، آنچه كه از كاركرد خودتان است و براى لوازم زندگى كنار گذاشته ايد، خمس ندارد؛ همچنين پولى را كه پدرتان كمك كرده است، خمس ندارد. 18/12/73

(س 1482) پولى را كه شوهر بابت مخارج خانه، در اختيار زن قرار مى دهد، و اجازه دخل و تصرّف كامل را به او واگذار مى كند، چنانچه زن مقدارى از آن پول را پس انداز كند و بعد از مدتى مقدارى پول كه به عنوان قرعه كشى برنده شده به آن پول بيفزايد و مجموعاً دوازده هزار تومان شود، در صورتى كه اين پول را براى مخارج برگشت از سفر حج پس انداز كند، آيا به آن پول خمس تعلّق مى گيرد؟

ج ـ پول شوهر كه زن آن را پس انداز مى كند، به اصل آن خمس تعلّق مى گيرد، چون شوهر خمس آن را نداده است، و بايد خمس جايزه را هم اگر سال بر آن بگذرد و مازاد بر مئونه باشد، بپردازد. 15/1/72

(س 1483) اين جانب سال قبل در استخدام دولت بودم. لذا مقدارى مابه التفاوت حقوق طلب دارم كه امسال پرداخت خواهد شد، و از طرفى امسال بيكارم و نياز مالى دارم. خواهشمند است، بفرماييد آيا پرداخت خمس اين پولى كه دريافت خواهم كرد، بر من واجب است يا خير؟

ج ـ اين پول جزو درآمد سال وصول است. پس اگر تا آخر سال به مصرف زندگى و هزينه هاى آن نرسد و مازاد بر مئونه باشد، خمس دارد. 21/6/71

(س 1484) در رساله توضيح المسائل جناب عالى در بحث خمس آمده است كه: «اگر به واسطه قناعت كردن و سخت گرفتن، چيزى از مخارج سال انسان زياد بيايد، اداى خمس آن واجب نيست». مراد از قناعت و حدّ آن چيست؟ بنده مبلغ يكصد هزار تومان وام گرفتم و با قناعت، اقساط آن را پرداخت نمودم و پولش را صرف درختكارى كردم. آيا به اين مبلغ خمس تعلّق مى گيرد يا خير؟

ج ـ مراد از قناعت، سختگيرى در زندگى و مخارج است و اين امر را هر كس به فراخور حال خودش مى تواند تشخيص دهد. راجع به مبلغ مرقوم نيز، اگر اقساطش از راه قناعت پرداخت شده (يعنى اگر با صرفه جويى در هزينه هاى متعارف زندگى باشد)، خمس تعلّق نمى گيرد. 29/5/75

(س 1485) با قناعت و آينده نگرى، طىّ چندين سال، از درآمد حاصله چندين قطعه زمين خريدم، آيا به اين زمين ها خمس تعلّق مى گيرد؟ به قيمت خريد يا قيمت فعلى؟

ج ـ متعلّق خمس است، چون مازاد بر مئونه سال است، و با تعيين قيمت فعلى و قبلى، خمس آن بايد با مصالحه معلوم شود. 11/9/75

(س 1486) شخصى كه شغل اصلى او كاسبى نيست ولى گاهى منفعت كسب دارد. آيا مى تواند درآمدهاى مختلفى را كه به دست مى آورد، جداگانه محاسبه كند و اگر مازاد بر مئونه سال بود، خمسش را بپردازد يا اينكه حتماً بايد سال خمسى داشته باشد؟

ج ـ اگر درآمدها بر حسب نوع، مختلف باشد، مى تواند براى هر كدام، سال خمسى معيّنى قرار دهد. 7/8/74

(س 1487) براى ساختن منزل مسكونى، مقدارى از سرمايه مغازه را هزينه كردم، ولى بعداً به علت كمى سرمايه نتوانستم مغازه را باز كنم، لذا اجناسش را فروختم و مقدارى از آن را براى منزل و بقيّه را براى مايحتاج زندگى هزينه كردم و قسمتى از اجناس مغازه نيز موجود است؛ به علاوه چند سال قبل از تعطيل مغازه، حساب سال داشتم و بعد به علت ندانستن مسئله و تصوّر اينكه فرد بدهكار، خمس ندارد، حساب مغازه را نكردم، حال تكليف چيست؟

ج ـ آنچه از سرمايه كه خمس آن را پرداخت كرده ايد، ديگر خمس ندارد، و در باقى چون اگر خمس آن را مى داديد، نمى توانستيد كاسبى كنيد، آن هم خمس ندارد؛ ليكن اگر مقدار مخمّس و غير مخمّس مشكوك باشد، چه بهتر كه به مرجع تقليد يا نماينده او مراجعه و با مصالحه مشكوك، قضيه را حل كنيد.

19/7/71

(س 1488) دستمزدى كه شخص مسلمان از افراد غير مسلمان (مسيحى، زرتشتى و...)، يا مسلمانى كه خمس نمى پردازد، مى گيرد، چه حكمى دارد؟

ج ـ براى گيرنده حلال و تصرّف در آن، جايز است، ليكن اگر پرداخت كننده دستمزد، مسلمان باشد، و گيرنده بداند كه عين اين مال متعلّق خمس است، ولى خمسش را نپرداخته، بايد گيرنده خمسش را بپردازد. 28/8/74

(س 1489) ورّاث و مورّث هر دو كافر هستند. مورّث مالى را از مسلمان خريده است، آيا وارث او بابت اين مقدار از سهم الارثش مكلّف به پرداخت خمس است يا خير؟ اگر وارث مسلمان و مورّث كافر باشد و مورّث مالى را از مسلمان خريده باشد كه به مسلمان به ارث رسيده، چطور؟ ضمناً خمس را به چه كسى بايد بپردازد؟

ج ـ خمس زمينى كه كافر ذِمّى (يعنى اهل كتاب) از مسلمان خريدارى كرده است، بايد پرداخت شود، و اگر خود خريدار نپرداخت، وارث او چه مسلم باشد و چه كافر، بايد به مجتهد جامع الشرائط بپردازد. 1/2/73

(س 1490) به پولى كه يك بار خمس آن داده شده و تا سال خمسى بعد مجدداً استفاده نشود، آيا دوباره خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

ج ـ پولى كه خمس آن داده شده، مجدداً متعلّق خمس نمى باشد. 27/9/82

(س 1491) پول حاصل از كار دانشجويى دانشجو مشمول حكم خمس مى باشد يا خير؟

ج ـ هر درآمدى كه مازاد بر مئونه سال باشد، متعلّق خمس مى باشد. 27/9/82

(س 1492) به سود بانكى در صورتى كه اصل پول، فاقد خمس باشد خمس تعلق مى گيرد يا خير؟ در صورتى كه اصل پول خمس داشته باشد چه ؟

ج ـ در صورتى كه سود، مازاد بر مئونه سال باشد خمس تعلق مى گيرد و اصل پول هم اگر خمس آن داده نشده؛ متعلّق خمس مى باشد. 27/9/82

(س 1493) آيا به دختر مجرّدى كه تحت تكفل پدر مى باشد و به مدّت كمتر از ده ماه جهت گذراندن دوره طرح بعد از تحصيل، حقوق ماهيانه دريافت مى كند و آن پول را به قصد خريدن موبايل يا ماشين در آينده در بانك پس انداز مى كند، خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

ج ـ پولى كه براى تهيّه ماشين كنارگذاشته مى شود، در صورت نياز، متعلّق خمس نمى باشد و همچنين دارنده موبايل اگر تشخيص دهد كه از نظر مردم جزء لوازم زندگى اوست، خمس ندارد والاّ متعلّق خمس است. 5/2/85

(س 1494)اين جانب تعدادى سهام در يكى از شركت هاى خصوصى مرغدارى (شركت سهامى خاص) دارم كه مديرعامل آن پدرم است. شركت مزبور در آخر سال 76 مبلغ دو ميليون و پانصد هزار ريال به عنوان سود سهام به اين جانب پرداخت كرد كه ده ميليون ريال باقى مانده را در همان شركت باقى گذاشتم تا با آن پول، كار كنند. پدر اين جانب اعلام داشته كه كلّيه وجوهات شرعى مترتّب بر مبالغ سرمايه گذارى شده تا سال 1372 پرداخت شده و از آن زمان به بعد، اگر تعلّق گرفته، پرداخت نشده است. با توجّه به اين كه درآمد اين جانب ماهيانه هشتاد هزار تومان است و اصل سهام هم هديه پدرم است، آيا خمسى به درآمدم تعلّق مى گيرد يا خير؟ و در صورت تعلّق گرفتن بخشى از سود سهام كه صرف هزينه هاى ضرورى زندگى شده، خمس دارد يا خير؟

ج ـ اصل سرمايه، از آن جهت كه هِبِه است و خمس آن از طرف پدرتان پرداخت گرديده، متعلّق خمس نيست؛ امّا درآمدهاى حاصل از سهام، متعلّق خمس است و آنچه كه خرج هزينه زندگى شده است، جزو مئونه زندگى است و متعلّق خمس نيست. 27/2/77

(س 1495) اداره ما از سرمايه خود، مبلغى را براى پرسنل خود سرمايه گذارى نموده و با آن پول در كارهاى بازرگانى كار مى كند و هر چند ماه يك بار، سودى را به پرسنل مى دهد. آيا با توجّه به اين كه پرسنل، از خودسرمايه اى را نگذاشته اند و اين سود، حالت بخشش يا هديه را دارد، آيا باز هم به آن در آخر سال، خمس تعلّق مى گيرد يا خير؟

ج ـ آرى، خمس بدان تعلّق مى گيرد. 19/10/77

(س 1496) در اوايل سال جارى، مقدارى كندوى زنبور عسل خريدم. مقدارى از عسل توليد شده تا پايان سال خمسى به فروش نرسيده. آيا خمس مقدار باقى مانده را بايد در سال خمسى بپردازم، يا اگر در سال بعد به فروش رفت، جزو درآمد آن سال به حساب بياورم؟

ج ـ جزو درآمد سال خمسى است؛ ليكن مجاز در تأخير اداى خمس آن تا زمان فروش هستيد. 4/12/76

(س 1497)سرمايه اى در بانك به عنوان سپرده هست و سود حاصل از آن در موارد خيريه صرف مى گردد. آيا اصل سرمايه و سود، خمس دارد؟

ج ـ صرف پول در امور خيريه در وسط سال خمسى، جزو مئونه است و خمس ندارد؛ و امّا اصل سرمايه و سود آن كه صرف در امور خيريه نشده، مانند بقيّه سرمايه ها و سودهاست. 1/9/77

(س 1498) طبق فتواى حضرت امام(قدس سره) حقوق بازنشستگى براى بازنشسته، مشمول خمس است. آيا به نظر حضرت عالى نيز حقوق بازنشستگى مشمول خمس است؟

ج ـ حقوق بازنشستگى، مانند بقيّه درآمدهاست كه اگر مازاد بر مخارج باشد، خمس دارد. 24/10/76

(س 1499) مبالغى را كه از حقوق اصلى كارمند هر ماه كم مى كنند، در موقع بازنشستگى، همان رقم را به عنوان پس انداز او يك جا پرداخت مى كنند. همچنين حقوق ده سال آينده كارمند بازنشسته را در نظر مى گيرند و نصف آن را، يك جا همان موقع بازنشستگى (به عنوان پاداش خدمت) به او پرداخت مى كنند. مثلا حقوق يك ملازم بازنشسته، ماهيانه يكصد تومان است كه نصف حقوقش پنجاه تومان مى شود و براى ده سال آينده شش هزار تومان به او پرداخت مى كنند. آيا خمس مبالغ فوق، واجب است؟

ج ـ چنين پول هايى كه قبلا در اختيار نبوده، تا فايده محسوب گردد، جزو درآمد سال وصول است و چون فايده اى است كه در مقطعى خاص و به نحوه اى خاص به دست آمده، مى تواند خمسش را تا سال آينده در همان زمان محاسبه كند؛ يعنى اگر تا سال آينده در همان زمان، خرج زندگى نشد، خمس دارد، كما اين كه مى تواند مانند بقيّه درآمدهايش از حيث سال خمسى محسوب نمايد. 14/2/77

(س 1500) شخصى براى انجام دادن كارى اجير شده است و طبق قرارداد، پس از چند سال كه كار تمام مى شود، اجرتش را دريافت مى كند. آيا اجرت همه سال هاى قرارداد، متعلّق خمس است يا فقط خمس اجرت سال آخر به عهده اوست؟

ج ـ اجرت همه سال ها كه در سال آخر به او داده مى شود، جزو منافع سالى است كه به او پرداخت مى گردد. پس اگر از مخارج آن سال زياد بيايد، متعلّق خمس است نه سال هاى قبل كه در اختيارش نبوده تا غنيمت محسوب گردد. 7/11/77

(س 1501) منزلى مسكونى دو طبقه جهت سكونت دارم و جزو دارايى هاى شخصى است. يك طبقه از آن، جهت استفاده خودم و طبقه ديگر به اجاره واگذار شده است. به مبلغ دريافتى از بابت اجاره مذكور، خمس تعلّق مى گيرد يا نه؟

ج ـ مال الاجاره طبقه دوم مانند بقيّه درآمدها متعلّق خمس است و طبقه دوم را اگر براى سكونت خود ساخته ايد و مورد احتياج است، ليكن به خاطر شرايط زندگى و حاجتْ اجاره داده ايد، متعلّق خمس نيست. 10/12/76

(س 1502) طبقه بالاى منزلمان را كه با گرفتن وام ساخته ايم، براى كمك خرج، اجاره داده ايم. آيا اجاره آن، كسب محسوب مى شود يا نه؟ اگر همان اجاره را براى پسرانمان بگذاريم، چه حكمى دارد؟ چون پسرم در دانشگاه شبانه مشغول به تحصيل است و در شهر ديگرى برايش خانه اجاره كرده ايم و مخارج و شهريه دانشگاه او هم هست، اگر به منظور تأمين مخارج او پول اجاره را پس انداز كنيم، چه حكمى دارد؟

ج ـ اجاره، جزو درآمد است ومتعلّق خمس است واختصاص دادن آن به هزينه فرزندان، سبب عدم تعلّق خمس نيست؛ وگرنه اساساً بافرض چنين استثنايى، موردى براى خمس نمى ماند. آرى، آنچه از آن پول، خرج فرزندانتان مى شود يا براى اجاره ماهيانه آن ها بايد كنار گذاشته شود، جزو مئونه است و متعلّق خمس نيست. 9/5/78

(س 1503) آيا استخراج كنندگان نمك، شامل احكام معدن هستند و بايد يكْ پنجم توليدات خود را به عنوان خمس پرداخت نمايند يا خير؟

ج ـ نمك هم مشمول احكام معادن از حيث خمس و غيره است؛ ليكن ناگفته نماند كه اگر كسى كار و حرفه اش استخراج از معادن است، خمس ارباح مكاسب را بدهكار است، نه خمس معدن را. 30/7/76

(س 1504) اگر شخصى در بين سال از ارباح مكاسب خود، سكّه طلا بخرد و چندين سال نيز خمس و زكات خود را نپرداخته باشد و حال توفيق تأديه پيدا نموده است، آيا بايد اوّل خمس سكّه هاى خريدارى شده را بپردازد، يا زكات مقدّم است؟

ج ـ امثال سكّه بهار آزادى كه نقد رايج نيست، زكات ندارد و تنها به عنوان مازاد بر مئونه، از باب ارباح مكاسب، متعلّق خمس است. 27/2/78

(س 1505) درآمد ناشى از كار همسر انسان، از جهت خمس چه حكمى دارد؟ آيا هِبِه نمودن آن به مرد براى رفع احتياجات، جايز است؟

ج ـ خمس بر هر مازاد مئونه سال، از ارباح مكاسب تعلّق مى گيرد و در اين جهت، فرقى بين اموال مرد و زن نيست. آرى، زن و هر كسى كه خرج و بَرجش را ديگرى مى دهد، چون مئونه سال ندارد، به محض به دست آوردن فايده، بايد خمس آن را بپردازد و هر كسى كه درآمد خود را به ديگرى، چه همسر و چه غير آن، قبل از تعلّق خمس مى بخشد، نه بر هبه كننده، خمس است نه بر گيرنده آن، مگر آن كه هِبِه براى فرار از دادن خمس باشد كه خمس آن بايد پرداخت شود و زن و شوهر، اگر درآمدشان را با هم خرج مى كنند، يك تاريخ براى هر دو كفايت مى كند.

14/7/76

(س 1506) آيا كسانى كه حقوق ماهيانه دريافت مى كنند (مانند معلمان)، بايد براى هر حقوق يك سال خمسى قرار دهند، مثلاً اگر حقوق فروردين ماه آن ها تا فروردين سال آينده خرج نشد، خمس آن را بپردازند و همين طور بقيه ماه ها و يا بايد فقط يك سال خمسى قرار دهند؟

ج ـ نمى توانند، چون همه آن ها يك قسم درآمد است. 29/5/80

(س 1507) آيا خمس به قالى اى كه زن خانه دار مى بافد، تعلّق مى گيرد؟ و چنانچه تعلّق مى گيرد، زن بايد خمس آن را بپردازد يا مرد؟

ج ـ قاليبافى مانند بقيّه كارهاى تجارى است كه زن بافنده، اگر براى مخارج خود به آن احتياج ندارد، و همه خرج و بَرج او را شوهر مى پردازد، به محض فروش بايد خمس آن را بدهد؛ امّا اگر پولش مورد نياز باشد، خمس ندارد، مگر مازاد بر مخارج سال او باشد. 23/7/77

(س 1508) اگر كسى اجازه دهد همسرش تحصيل كند و كارمند بشود و در عوض دادن اجازه بگويد كه بايد به خرج خانه كمك بكنى، آيا اين شرط، مشروع است؟ اگر شوهر، مازاد بر مئونه اى از قِبَل كمك همسرش داشته باشد، مى تواند آن مقدارِ كمك شده را از مازاد، كسر كند و بقيّه مازاد را مشمول خمس نمايد؟

ج ـ در صورتى كه بيرون رفتن و تحصيل كردن زن، منافى با حقّ استمتاع شوهر باشد، مرد مى تواند در مقابل اسقاط حقّ خود، شرط قرار دهد. همچنين در صورتى كه پول گرفته شده از همسر، در مقابل اسقاط حق باشد، جزو درآمد سال محسوب مى گردد و در صورتى كه از مخارج سالْ زياد بيايد، متعلّق خمس است. 25/7/79

(س 1509) تشويقى اى كه مديران كل، بر حسب تشخيص خود از كاركردِ فوق العاده و بيش از معمول بعضى از پرسنل به آن ها مى دهند، آيا خمس دارد يا خير؟ گاهى اوقات، اداره، لوازم خوار و بار مثل برنج، روغن و ... تحت عنوان بُن (بدون اين كه پرسنل پولى بدهند) به آن ها مى دهد. آيا اگر اين لوازم در آخر سال اضافه بيايند، خمس دارند يا خير؟

ج ـ احتياط در پرداخت خمس آن هاست. 19/10/77

(س 1510) اگر براى درخت، بعضاً قيمت اضافى در نظر گرفته شود، ولو در طى سالِ مالى به فروش نرود بايد قيمت اضافى حساب شود؟ اعم از درختان ميوه يا درختانى كه چوب و ... آن ها به فروش مى رسد، آيا براى ملك مغازه، كارخانه و ... كه بر اثر تورّم يا طول زمان، قيمت آن افزايش يافته است بايد قيمت برداشت شده براى خريد حساب شود يا به نرخ روز ارزيابى شود و خمس آن حساب شود، هرچند آن ملك مذكور تا فروش نرود، سودى عايد صاحب ملك نخواهد شد؟

ج ـ قيمت اضافى درختانى كه براى فروش است، تا موقعى كه زمان فروش آن نباشد، جزو درآمد سال محسوب نمى شود و اضافه قيمت مغازه و درختان ميوه تا فروش نرفته اند، درآمد محسوب نمى گردد و خمس به آن ها تعلّق نمى گيرد. آرى، بعد از فروش، جزو درآمد سالِ فروش است. 2/9/79

(س 1511) با علم به اين كه پول، اعم از مسكوكات، اسكناس و چك، به تنهايى هيچ ارزش مالى اى ندارند و ارزش آن ها به اعتبار آن هاست، كه در نهايت، مى توان با آن ها مالك شد يا خريدارى كرد و اين صدقِ عرفى مُحرزى دارد، حكم مسئله فوق چگونه است؟

ج ـ چك هاى تضمينى و اسكناس و غيره چون اعتبار مالى دارند، خمس به خود آن ها تعلّق مى گيرد. 20/6/79