(س 1056) آيا غير بالغ مميّز كه نماز او صحيح است و روزه درست مى گيرد، مى تواند اجير ديگران باشد؟ يا مى تواند به عنوان فرزند بزرگ قضاى نماز و روزه پدر را انجام دهد؟

ج ـ اگر بدانند كه صبىّ مميّز، اعمال را به طور صحيح و رعايت تمام اجزا و شرايط انجام مى دهد صحّت استيجار و نيابت او و كفايت عمل تبرّعى او از ميّت بعيد نيست. 31/6/79

(س 1057)اگر براى نماز استيجارى وقت تعيين كنند، آيا مى توان در غير آن وقت هم نماز خواند. مثلاً تعيين شده از نه صبح تا دوازده ظهر آيا مى توان در غير اين ساعات نماز استيجارى خواند يا نه؟

ج ـ نمى توان و خلاف اجاره است. 29/5/77

(س 1058) اگر كسى روزه و نماز استيجارى بگيرد، آيا مى تواند به غير بدهد تا او را در انجام دادن آن ها كمك كند؟

ج ـ نمى تواند به غير بدهد، مگر آن كه در متن اجاره نامه آمده باشد يا بعد از آن اذن و اجازه از استيجار كننده گرفته شود؛ و ناگفته نماند كه به هر حال نمى تواند بيش از آنچه حق و اجرت گرفته از ديگرى بگيرد. 29/5/77

(س 1059)بنده نمازى را از طرف ميّتى اجير شده ام و بيشتر آن را انجام داده ام و فى الحال به علّت كهولت سن و مشكلات ديگر معذورم كه به طور ايستاده آن را انجام دهم آيا نشسته مى توانم انجام دهم؟

ج ـ نمى توان نشسته انجام داد چون اوّلاً خلاف اجاره است و ثانياً تكليف ميّت قيام بوده. بنابراين بايد نسبت به باقى مانده با مستأجر حلّ و فصل گردد. 26/1/77

(س 1060)اگر كسى در سال 1372 فرضاً ده هزار تومان براى يك سال نماز استيجارى گرفته است. الآن كه سال 1377 است و به طريق اولى، حقّ الزحمه بيشتر شده است، اگر بخواهد قيمت آن را پرداخت كند، آيا بايد قيمت همان سال 1372 را پرداخت كند يا قيمت سال 1377 را؟ و اگر نتواند آن را پرداخت كند، تكليف چيست؟ همچنين اگر برايش مقدور نباشد به جا بياورد، چه بايد بكند؟

ج ـ يك سال نماز بدهكار است. لذا بايد قيمت فعلى را بپردازد و به هر حال، بايد با استيجار كننده صحبت كند و رضايتش را با فرض عدم عمل به اجاره و تأخير زمانى جلب نمايد. 29/5/77

(س 1061)شخصى در زمان حيات خود وصيّت نموده كه از محلّ ثلث ماتَرَك خود، شصت سال نماز و 120 ماه روزه گرفته شود و زمان مرگ، 59 سال داشته است و سه نفر از فرزندانش را به عنوان وصىّ معيّن كرده است. در مراجعه حضورى فرموديد كه 45 سال نماز و 45 ماه روزه براى او بگيريد. اينك متصدّيان ثلث، تقاضاى مشخصّ شدن وضعيت مى نمايند. تكليف چيست؟

ج ـ كسانى كه مثل مورد سؤال، وصيّت به استيجار نماز به زيادتر از زمان تكليفشان مى نمايند، عمل به وصيّت نسبت به زمان زيادتر لازم نيست؛ چون وصيّت به يك امرى است كه از راه شرعى، مجوّز ندارد. آرى، اگر وصيّت كننده، عالم به مسائل اسلامى باشد، وصيّتش به زياده بر زمان تكليف، بر مى گردد به استيجار مجدّد براى احتمال خلل و اشكال در نماز اجير قبلى كه در اين جا عمل به وصيّت، لازم است؛ ليكن اين گونه صحبت ها و احتمال ها در مثل مورد سؤال كه موصى جزو علماى محتاط نبوده و يك مؤمن و مسلمان عادى مانند توده مسلمانان است، راهى ندارد و نتيجتاً عمل به وصيّت نه تنها نسبت به زمان زايد غير لازم، بلكه غير جايز است. 29/10/79

(س 1062)پدر اين جانب، پنج سال است كه سكته مغزى كرده و مشاعر خود را از دست داده و كم كم بهبود نسبى پيدا كرده و وصيّت كرده، كه سه سال نماز برايش بخوانند و سه ماه روزه براى او بگيرند. سؤال اين است كه آيا در زمان حيات ايشان مى توان نسبت به انجام دادن واجبات قضا شده اقدام كرد يا خير؟ و آيا بعد از فوت پدرم بنده به عنوان پسر ارشد مى توانم انجام دهم؟ در صورت مثبت بودن جواب، آيا بايد به صورت مستمر باشد يا مى توانم به صورت مقطعى انجام دهم؟

ج ـ نماز و روزه واجب در حال حيات قابل نيابت نيست و شخص ديگرى نمى تواند براى او انجام دهد و نيابت براى آن ها مربوط به بعد از مرگ است. و نماز و روزه مورد وصيّت، اگر با فرض استيجار باشد، يعنى مثلاً وصيّت كند كه فلان مبلغ از اموال من صرف استيجار نماز و روزه ام شود يا مثلاً پنج سال نماز و روزه براى من استيجار نماييد، در هر دو صورت، اگر مبلغ و اجرت كم تر از ثلث اموال ميّت باشد، بايد به وصيّتش عمل شود و وصىّ مى تواند هر كسى را كه نماز را درست مى خواند و روزه مى گيرد و اطمينان به عمل به اجاره دارد، برايش استيجار نمايد و فرقى بين اولاد او و غير آن نيست. حتّى خود وصىّ هم مى تواند اجير شود و بخواند، مگر آن كه در وصيّت؛ قيد خاصّى شده باشد و با فرض اين گونه وصيّت، بر پسر بزرگ چيزى واجب نيست؛ و امّا اگر وصيّت ننموده يا وصيّت به مجانيّت نموده و وصىّ عمل نمى كند، آن مقدار از عبادت هاى قضا شده او كه با عذر بوده، مثل اين كه مثلاً خوابش برده يا در بيمارى و امثال آن از او قضا شده، به عهده پسر بزرگ است؛ و امّا نماز و روزه را كه به عنوان معصيت و بى مبالاتى ترك نموده، قضايش بر پسر بزرگ تر واجب نيست و در قضاى نماز، ولو نيابتاً، استمرار شرط نيست؛ بلكه بايد به نحوى نباشد كه گفته نشود اعتنا به قضاى نمازها و روزه ها ندارد. 18/8/78

(س 1063) اگر به فردى مبلغى بدهند كه براى خواندن نماز وحشت، كسانى را اجير كند و حال، عمداً و يا سهواً اين كار را انجام ندهد، تكليف شرعى او چيست؟

ج ـ چون وقت معيّن براى نماز استيجارى تمام شده، اجير مديون اجرت مأخوذه است و بايد به ورثه ميّت برگرداند و در صورتى كه آن ها را نمى شناسد و يا دسترسى به آن ها ندارد، از طرف آن ها صدقه دهد و احتياطاً چند ركعت نماز مستحبّى هم براى ميّت بخواند. 23/8/79

(س 1064) آيا خواندن نماز استيجارى يا گرفتن روزه استيجارى در سفر، جايز است؟

ج ـ خواندن نماز استيجارى در سفر مانعى ندارد؛ ولى گرفتن روزه استيجارى در سفر مانند بقيّه روزه هاست كه باطل و غير جايز است. 15/11/74

(س 1065) در مورد شهداى عزيزى كه ديون عبادى از جمله نماز و روزه و... بر ذمّه داشته اند، و اينك به علت فقر ورثه قادر به پرداخت هزينه اجاره اشخاص جهت اداى ديون مزبور نيستند حكم چيست؟

ج ـ اگر وصيّت به مثل نماز و روزه كرده باشد، از ثلث ماترك او خارج مى شود و اگر وصيّت نكرده باشد، انجام آن ها بر ورثه (غير از ولد اكبر) واجب و لازم نيست، و تمكن مالى و فقر تأثيرى در حكم شرعى مسئله ندارد. 24/11/71

(س 1066) در فرضى كه براى ميّت نماز استيجارى مى گيرند اگر درمدت عمرش اصلاً نماز آيات نخوانده باشد چه مقدار بايد برايش نماز آيات بخوانند؟ آيا براى هر سال چهار نماز آيات به نحو احتياط واجب است يا احتياط مستحب؟ آيا در نيّت دو تا را خسوف و كسوف و بقيّه را زلزله نيّت كند؟

ج ـ كسى را كه براى نماز استيجارى ميّت اجير مى كنند، اگر بخواهد ميّت قطعاً برىءالذّمه شود، بايد حداكثرى كه مى داند از او نماز آيات قضا شده برايش قضا كند، يعنى آن قدر نماز آيات برايش با استيجار يا تبرّع خوانده شود كه مطمئن شود كه قضاى نمازهاى آياتى كه بر عهده اش بوده خوانده شده است و نماز آياتى كه مشكوك است بايد به نيّت قضاى احتياطى انجام شود، امّا اگر بخواهد به وظيفه واجب خود نسبت به ميّت عمل كند اكتفا به حدّاقل و قدر متيقن كافى است. 23/3/70

(س 1067) آيا مردى كه براى نماز قضاى زن اجير شده، بايد قرائت نمازها را همانند زن ها آهسته بخواند يا بايد به وظيفه خود عمل نمايد؟

ج ـ نايب در مثل نماز بايد به وظيفه خود عمل كند نه به وظيفه منوب عنه.

27/11/71