(س 455) تا چه حدّ مى توان به جاى غسل تيمّم كرد؟

ج ـ تا زمانى كه عذر براى غسل برطرف گردد، مى تواند به جاى غسل، تيمّم نمايد، و ناگفته نماند كه غسل يا تيمّم، به عدد هر مرتبه جنابت نمى باشد؛ بلكه يك غسل يا يك تيمّم براى ده ها بار كه جنب شده، كافى است. 30/11/78

(س 456)اگر كسى جُنب است و آب در دسترس ندارد و يا به دليل ديگرى برايش مقدور نيست كه آب مصرف كند و تيمّم بدل از غسل جنابت كند، آيا بايد براى نماز، وضو هم بگيرد؟

ج ـ تيمّم بدل از غسل جنابت، حكم خود غسل جنابت را دارد و لذا تا مُحدِث به حَدَث اصغر نشده، احتياج به وضو ندارد. 26/1/77

(س 457) كسى كه پايش شكسته است و هنگام وضو يا غسل، آب نه براى پاى او، بلكه براى گچى كه بر پاى اوست، مضرّ است، چه وظيفه اى دارد؟

ج ـ معيار در جبيره يا تيمّم، رسيدن ضرر به محلِ وضو يا غسل است، چه ضرر بلاواسطه باشد، و چه مع الواسطه و به هر حال، مناط، ضرر به بدن است.

3/7/75

(س 458) در زندان گاهى اوقات نياز به غسل جنابت پيدا مى شود و از طرفى امكان غسل و استحمام هم وجود ندارد. در اين صورت نماز و عبادات ما چه حكمى دارد؟

ج ـ بايد نمازها را با تيمّم بخوانند، و اگر آن هم مقدور نباشد، بنا بر احتياط واجب، نماز را بدون غسل و تيمّم بخوانند؛ و بعداً قضاى آن را به جا آورند. 4/3/72

(س 459) شخصى به علّت تنگى وقت، غسل جنابت را انجام نداده و با تيمّم مشغول نماز شده است و در حين ركوع، منى از مجرا بيرون آمده است. تكليف او چيست؟

ج ـ در صورت امكان، بايد از بيرون آمدن منى جلوگيرى كند، و چنانچه نتواند و منى خارج شود، بايد غسل يا تيمّم كند و نماز را از سر بگيرد. 20/2/69

(س 460) كسى كه به علّت جراحات وارد شده به بعضى از اعضاى وضو، مجبور است كه تيمّم نمايد، آيا مى تواند براى بقا بر طهارت (با اينكه وقت نماز نرسيده است) تيمّم كند و با آن تيمّم، نماز بخواند، يا اينكه بايد دوباره تيمّم كند؟

ج ـ تيمّم به قصد بودن بر طهارت، كه امرى مرغوب فيه است، ظاهراً مانعى ندارد و با همان تيمّم قبل از وقت، اگر عذر تا آخر وقت باقى باشد، مى تواند نماز بخواند «فإنّ التراب أحد الطهورين، و يكفيك عشر سنين». 7/2/76

(س 461) اگر كسى عمداً تا وقت تنگ نشود، غسل نكند و نماز نخواند و در تنگى وقت، نماز را با تيمّم (تيمّم بدل از غسل) بخواند و براى نماز بعدى عمداً غسل نكند، نماز او چه حكمى دارد؟ آيا با همان تيمّم، درست است؟

ج ـ تأخير در نماز، عمداً و با تمكّن از وضو و غسل تا تنگى وقت كه فرد مجبور شود با تيمّم آن را به جا آورد، گناه و معصيت است، و بايد توبه نمايد، هر چند نمازش صحيح است واين گونه تيمّم ها كه براى تنگى وقت است، براى نمازى كه وقتش موسّع است، مفيد نيست و نماز با آن باطل است، هر چند آن نماز را تا تنگى وقتش هم به تأخيربيندازد كه دراين صورت، باز بايد تيمّم نمايد وحكم سابق را دارد. 27/10/70

(س 462)اگر كسى به خيال اين كه وقت ندارد، براى نماز صبح تيمّم كرده و چون نسبت به وقت نماز مشكوك بوده (هوا ابرى بوده)، نماز صبح را به قصد مافى الذمّه خوانده و بعداً فهميده كه وظيفه او وضو بوده نه تيمّم و نماز او ادا بوده نه مافى الذمّه، نمازش چه حكمى دارد؟ و اگر بدون اين كه قضاى نماز صبح را بخواند، نماز ظهر و عصر را بخواند، چه صورتى دارد؟

ج ـ چون بعد از خروج وقتْ متوجّه شده، نمازش درست بوده است. خواندن نماز صبح يا قضاى آن هم شرط صحّت نماز ظهر و عصر نيست، مگر بر مبناى لزوم تقدّم قضاى واحد بر ادا كه آن مبنا هم با فرض صحّت نماز صبح، همان طور كه بيان شد، در مسئله اثرى ندارد. 16/6/79

(س 463 ) در سفر زيارتى مشهد مقدّس، از آستارا تا مشهد، حدّاقل سه روز راه مى پيماييم تا به مقصد مى رسيم. در اين مدّت سه روز، اگر كسى جُنب شود و به حمّام و لباس پاكيزه دسترس نداشته باشد تا خود را تطهير نمايد، به چه صورتى بايد نماز بخواند؟

ج ـ در فرض مذكور، وظيفه، تيمّم است و در حال ناچارى نماز خواندن با لباس نجس، مانعى ندارد. 5/10/77

(س 464) كسى كه در تنگى وقت، قبل از اذان صبح در شب هاى ماه مبارك رمضان، در صورت عدم وجود آب و عدم غسل كردن تا طلوع آفتاب، تيمّم مى كند، آيا شرعاً مى تواند با آن تيمّمى كه كرده است، نماز بخواند يا بايد باز هم تيمّم كند؟

ج ـ تيمّم در تنگى وقت، فقط همان نماز يا كارى را كه براى آن تيمّم كرده، مباح مى كند و براى نمازهاى بعدى فايده ندارد. 20/3/75

(س 465)زنى بعد از حيض براى غسل، عذرى داشته و امكان طهارت برايش فراهم نبوده و تيمّم بدل از غسل كرده است. حال براى نماز تكليفش چيست؟ آيا بايد وضو بگيرد يا تيمّم كند؟

ج ـ همان تيمّم، كافى است و نياز به وضو ندارد. ناگفته نماند كه نظر اخير اين جانب، بر كفايت هر غسل از وضوست. پس تيمّم بدل از هر غسل مجزى از آن مى باشد، چون بَدَل است. 21/10/79

(س 466)در مواردى كه به دليل استيعاب جبيره نسبت به اعضاى متعدد وضو و نجس بودن بعضى از زخم ها و شرايط خارجى از قبيل وصل بودن سِرُم و امثال آن، گرفتن وضوى جبيره، داراى حَرَج نوعى يا شخصى و يا احتمال ضرر براى زخم باشد، تكليف چيست؟ به عبارت ديگر، آيا در مواردى كه وضوى جبيره داراى حَرَج نوعى يا شخصى يا ضرر باشد، تيمّم كافى است يا خير؟

ج ـ تيمّم، كافى است، چون همان طور كه لزوم و شرطيت وضوى غير جبيره اى با حَرَج و مشقّت و خوف از ضرر، حتّى خوف از خشونت پوست و تَرَك خوردن آن به نحوى كه تحمّلش مشكل باشد، مرتفع و شرطيتش ساقط است، وضوى جبيره اى نيز همان حكم را دارد و لزومش مرتفع و شرطيتش ساقط است و نوبت به بدل از غسل و تيمّم مى رسد. 11/11/77

(س 467) فردى كه غسل جنابت بر او واجب مى شود، اگر به دلايلى نتواند غسل كند، در چه صورتى مى تواند بدون غسل جنابت نماز بخواند و بعد غسل نمايد؟

ج ـ اگر غسل برايش ضرر دارد، بايد تيمّم نمايد و نمازهايش را بخواند، و اگر آب برايش ضرر ندارد، ولى يافت نمى شود، بايد تا آخر وقتْ صبر نمايد. اگر آب پيدا نشد تيمّم كند و نمازش را بخواند و شرايط ديگر نماز، رعايتش لازم است؛ و اگر آب هم يافت مى شود، امّا به هر دليلى نمى خواهد غسل كند، بايد صبر كند تا وقت براى غسل تنگ شود، آن وقت تيمّم بدل از غسل نمايد، چون جنابت بعد از اذان صبح برايش حاصل شده است. 24/10/79

(س 468) آيا تيمّم به جاى غسل مستحبّى صحيح است يا خير؟

ج ـ فرقى بين تيمم بدل از واجب و مستحب نمى باشد و با بودن شرايط، تيمم بدل از مستحب مانعى ندارد. 8/7/86

(س 469) آيا مى توان با تيمّم بدل از غسل جنابت، وارد مسجد شد و در جماعت شركت كرد؟

ج ـ مادامى كه عذر (غير از تنگى وقت) باقى است، مانعى ندارد. 16/3/75

(س 470)اگر غسلى بر انسان واجب باشد و همه چيز براى غسل مهيّاست، ولى آن يك يا دو روز، نماز را با تيمّم بخواند، آيا نمازش صحيح است؟

ج ـ نمازش باطل است، چون تيمّم در جايى كفايت مى كند كه شرايط غسل برايش مهيّا نباشد. 13/4/78

(س 471) اگر در كفِ دست تيمّم كننده، خون خشك شده اى باشد و تطهيرش ممكن نباشد، آيا مى تواند عين خون را بر طرف كرده، تيمّم كند، يا بايد با پشت دست تيمّم كند؟

ج ـ به نظر اخير اين جانب، همان بر طرف نمودن خون در طهارت و پاك شدن مثل كفِ دست، كفايت مى كند؛ ولى به هر حال، طهارت ماسح، گرچه شرط نيست، ليكن احتياط مستحب، طهارت ماسح است، و اگر تطهير، ولو با زوال عين خون امكان ندارد، با همان كف دست تيمّم كند، زيرا به پشت دست منتقل نمى شود. 8/12/80

(س 472)فردى چشم هايش را عمل جرّاحى نموده و پزشك سفارش كرده كه نبايد سرت را تكان بدهى، چون براى چشم هايت ضرر دارد و نبايد وضو بگيرى و تيمّم كنى و او بدون طهارت و بدون اين كه رو به قبله باشد، نماز خوانده. آيا نمازهاى خوانده شده او صحيح است؟

ج ـ بايد نمازهايش را دوباره قضا نمايد. 22/9/79

(س 473) سربازانى كه نگهبان هستند و وضو ندارند، و امكان وضو گرفتن و يا تيمّم كردن هم براى آن ها وجود ندارد، آيا مى توانند بدون وضو و يا تيمّم نماز بخوانند؟ آيا نمازى را كه به اين شكل ]بدون وضو و تيمّم [خوانده اند، بايد اعاده كنند؟

ج ـ در فرض سؤال بنا بر احتياط واجب، نماز را بدون تيمّم و وضو بخوانند و بعداً قضاى آن را هم به جا آورند. 8/2/75

(س 474)اگر كسى در اثناى تيمّم شك كند كه آيا تيمّم را درست به جا آورده يا نه، بايد برگردد و قسمت مشكوك را دوباره انجام دهد يا خير؟

ج ـ در هر عضوى از اعضاى تيمّم اگر شك بعد از گذشت از آن جزء باشد، به شكّ خود اعتنا نكند، و مورد مجراى قاعده تجاوز و شك، بعد از محلّ است. 14/8/76

(س 475)آيا تيمّم بر موازئيك و سنگْ فرش، صحيح است؟

ج ـ بر موزائيك درست نمى باشد، امّا بر سنگ، ولو به صورت سنگْ فرش باشد، مانعى ندارد. 9/10/77

(س 476) آيا تيمّم بر كاغذ جايز است يا خير؟

ج ـ تيمّم بر كاغذ مطلقاً جايز نيست، ليكن سجده بر آن جايز است. 25/9/72

(س 477) براى تيمّم در صورت نبودن خاك، سنگ و...، آيا مى توان از روى فرش، پارچه نخى يا گرد و خاك بسيار كم زير فرش استفاده كرد يا خير؟

ج ـ در صورت نبودن خاك و ساير چيزهايى كه تيمّم بر آن ها صحيح است، تيمّم بر گرد و غبار روى فرش، صحيح است. 27/7/75

(س 478) آيا با خاك كوچه و باغچه مى توان تيمّم كرد يا خير؟

ج ـ تيمّم بر خاك كوچه و جاهاى قدم، كراهت دارد. 5/9/69

(س 479) آيا مى توان بر ماسه هايى كه در كنار دريا وجود دارد، تيمّم كرد؟ اگر ماسه ها خيس باشند، چطور؟

ج ـ مانعى ندارد.