(مسئله 669) اگر انسان بيمارى اى دارد كه زياد تشنه مى شود و نمى تواند تشنگى را تحمّل كند، يا براى او مشقّت دارد، روزه بر او واجب نيست؛ ولى در صورت دوم، بايد براى هر روز يك مُدّ طعام (750 گرم گندم، جو و مانند اينها) به فقير بدهد؛ و احتياط واجب آن است كه بيشتر از مقدارى كه ناچار است، آب نياشامد و چنانچه بعد بتواند روزه بگيرد، واجب نيست روزه هايى را كه نگرفته، قضا نمايد.

(مسئله 670) زنِ حامله اى كه زاييدن او نزديك است و روزه براى خود او و يا بچه اش ضرر دارد، روزه بر او واجب نيست، و اگر ضرر براى بچه بوده نه خود او بايد براى هر روز، يك مُدّ طعام، يعنى 750گرم گندم يا جو و مانند اينها به فقير بدهد، و نيز اگر روزه براى خودش ضرر داشته نه براى بچه، بنا بر احتياط واجب بايد براى هر روز، يك مُدّ طعام به فقير بدهد، و در هر دو صورت، روزه هايى را كه نگرفته بايد قضا نمايد.

(مسئله 671) زنى كه بچه شير مى دهد و شير او كم است ـ چه مادر بچه و چه دايه او باشد، يا بدون اجرتْ شير دهد ـ اگر روزه براى خودش و يا بچه اى كه شير مى خورد، ضرر دارد، روزه بر او واجب نيست؛ ولى اگر ضرر براى بچه بوده نه خود او، براى هر روز، بايد يك مُدّ طعام (750 گرم گندم يا جو و مانند اينها) به فقير بدهد؛ و همچنين اگر ضرر براى خود او بوده نه براى بچه، بنا بر احتياط واجب بايد براى هر روز يك مُد طعام به فقير بدهد و در هر دو صورت، روزه هايى را كه نگرفته، بايد قضا نمايد؛ ولى اگر كسى پيدا شود كه بدون اجرتْ بچه را شيردهد يا براى شيردادن به بچه، از پدر يا مادر او يا از شخص ديگرى اجرت بگيرد، احتياط واجب آن است كه بچه را به او بدهد و روزه بگيرد.

(س 672) دخترى كه به حدّ بلوغ رسيده است و به واسطه ضعف بنيه نمى تواند در ماه مبارك رمضان روزه بگيرد و بعد از ماه رمضان تا سال ديگر نيز نمى تواند قضا كند، حكمش چيست؟

ج ـ دخترى كه بالغه شده، تكليفش مانند بقيّه مكلّفان است. لذا اگر از ماه رمضان تا رمضان ديگر نتوانست به خاطر ضعف مفرطِ بُنيه، روزه اش را قضا كند، قضا از او ساقط است؛ ليكن براى هر روز بايد يك مُدّ طعام (750 گرم گندم يا جو و مانند اينها) به فقير بدهد. 14/1/75

(س 673) اين جانب به علّت ضعف در ناحيه پا، كه به تأييد پزشك، ناشى از كم خونى است و به جهت ترس از شدت يافتن بيمارى، نتوانسته ام روزه هاى ماه رمضان را بگيرم. حال تكليف بنده چيست؟

ج ـ هر زمان كه احتمال ضرر داده ايد و مى دهيد، روزه بر شما واجب نيست، و اگر عذرتان از ماه رمضان تا ماه رمضان ديگر ادامه پيدا كند، قضا نيز ندارد؛ ليكن بايد براى هر روز، يك مُدّ طعام به فقير بدهيد. 7/11/68

(س 674) شخصى ناراحتى معده و ورم روده دارد و دلش هم مى خواهد كه روزه بگيرد، ولى در اثر ضعف و عدم قدرت و توانايى، نمى تواند روزه بگيرد. تكليفش چيست؟

ج ـ شخصى كه بيمار است و احتمال ضرر مى دهد، نبايد روزه بگيرد و بايد براى هر روز، يك مُدّ طعام به فقير بدهد. 6/12/71

(س 675) آيا افطار كردن روزه ماه مبارك رمضان و نگرفتن آن به اجازه پزشك است، يا منوط است به اينكه خودش احتمال عقلايى در باره ضرر بدهد؟

ج ـ معيار تشخيص، خود مكلّف و خوف از ضرر است، به اين معنا كه اگر خودش احتمال دهد كه روزه برايش ضرر دارد و احتمالش هم عقلايى و متعارف باشد، مانند اينكه با استناد به گفته پزشك يا با تجربه حال خود احتمال دهد، روزه بر او واجب نيست و بايد افطار كند. 27/10/74

(س 676) اين جانب به ضعف اعصاب مبتلا هستم و به درستى نمى دانم كه آيا روزه گرفتن واقعاً برايم ضرر دارد يا نه؛ ليكن مقدارى مشقّت به همراه دارد و در حين روزه داشتن، وضعيّت عصبى ام خراب مى شود. آيا روزه بر من واجب است؟

ج ـ خوف از ضرر و احتمال ضرر، موجب جواز افطار است. لذا روزه گرفتن بر شما واجب نيست؛ و اگر روزه بگيريد و بعد معلوم شود كه برايتان مضرّ بوده، صحّتش محلّ اشكال است. 6/12/71

--------------------------------------------------------------------------------

[1]. تفصيل اين مسئله در رساله توضيح المسائل، احكام روزه، آمده است.