(مسئله 434) اگر انسان بيمارى اى دارد كه بول او قطره قطره مى ريزد، يا نمى تواند از بيرون آمدن غائط خوددارى كند، چنانچه يقين دارد كه از اول وقت نماز تا آخر آن به مقدار وضو گرفتن و نماز خواندن مهلت پيدا مى كند، بايد نماز را در وقتى كه مهلت پيدا مى كند، بخواند؛ و اگر مهلت او به مقدار كارهاى واجب نماز است، بايد در وقتى كه مهلت دارد، فقط كارهاى واجب نماز را به جا آورد و كارهاى مستحبّ آن، مانند اذان و اقامه و قنوت را ترك نمايد.

(مسئله 435) اگر شخص بيمار به مقدار وضو گرفتن و نماز خواندن مهلت پيدا نمى كند و در بين نماز، چند دفعه بول يا غائط از او خارج مى شود، وضوى اول او كافى است.

(مسئله 436) كسى كه بول يا غائط از او پى در پى خارج مى شود، تا حَدَث ديگرى غير از آنچه بدان مبتلاست، از او سر نزده و يا اختياراً مُحدث به همان حَدَث نشده است، وضوى او كافى است، هر چند احتياط مستحب آن است كه براى هر نماز، يك وضو بگيرد.

(مسئله 437) اگر انسان بيمارى اى دارد كه نمى تواند از خارج شدن باد معده اش جلوگيرى كند، بايد به وظيفه كسانى كه نمى توانند از بيرون آمدن بول يا غائط خوددارى كنند، عمل نمايد.

(مسئله 438) كسى كه بول او قطره قطره مى ريزد، بايد براى هر نماز به وسيله كيسه اى كه در آن، پنبه يا چيز ديگرى است كه از رسيدن بول به جاهاى ديگر جلوگيرى مى كند، خود را حفظ نمايد و احتياط واجب آن است كه پيش از خواندن هر نماز، مخرج بول را كه نجس شده آب بكشد؛ و نيز كسى كه نمى تواند از بيرون آمدن غائط خوددارى كند، چنانچه ممكن باشد، بايد به مقدار خواندن نماز، از رسيدن غائط به جاهاى ديگر جلوگيرى نمايد و احتياط واجب آن است كه اگر مشقت ندارد، براى هر نماز، مخرج غائط را آب بكشد.

(مسئله 439) كسى كه نمى تواند از بيرون آمدن بول و غائط، خوددارى كند، در صورتى كه ممكن باشد و مشقّت و زحمت و خوف ضرر نداشته باشد، بايد به مقدار خواندن نماز، از خارج شدن بول و غائط جلوگيرى نمايد، اگر چه خرج داشته باشد، بلكه اگر بيمارى او به آسانى معالجه مى شود، بنا بر احتياط واجب خود را معالجه نمايد.

(مسئله 440) كسى كه نمى تواند از بيرون آمدن بول و غائط، خوددارى كند، بعد از آنكه بيمارى او برطرف شد، لازم نيست نمازهايى را كه در وقت بيمارى مطابق وظيفه اش خوانده قضا نمايد؛ ولى اگر در بين وقت نماز، بيمارى او برطرف شود، بايد نمازى را كه در آن وقت خوانده، دوباره بخواند.

(س 441) جانباز مسلوس كه مى خواهد در نمازجماعت و جمعه شركت كند، آيا مى تواند در آسايشگاه، وضو بگيرد يا تيمّم نمايد و براى نماز خارج شود يا اينكه بايد در محلّ برگزارى نماز، وضو بگيرد؟

ج ـ اگر در فاصله محلّ وضو (آسايشگاه) تا محلّ نماز گزاردن، قطره اى از او خارج نمى شود، مى تواند در آسايشگاه وضو بگيرد، ولى اگر قطره اى در اين فاصله (بين وضو و نماز) خارج شود، بايد هنگام نماز، تجديد وضو كند.

(س 442) شخصى كه دستش زخم شده و يا هر دو دستش شكسته و يا هر دو دستش را در جنگ از دست داده است، حكم وضو گرفتن و تيمّم و نماز خواندنش چگونه است؟

ج ـ كسى كه هر دو دست او قطع شده، اگر براى او ذراع باقى مانده باشد، احتياطاً بايد به ذراع تيمّم كند و وضو هم بگيرد و ذراعين را به منزله دو دست قرار دهد. آرى، چنين فردى احتياطاً پيشانى خود را به قصد تيمّم، به زمين مسح نمايد. 4/1/76

(س 443) شخصى دست راستش را بر اثر شكستگى گچ گرفته اند، لذا نمى تواند پاى راست و سر خود را مسح كند. آيا مى تواند سر خود را با دست چپ، و پاى راست را هم با دست چپ مسح كند يا اينكه بايد نايب بگيرد؟

ج ـ مى تواند با دست چپ مسح نمايد و مانعى ندارد. 18/2/75

(س 444) شخصى بعد از اينكه وضو مى گيرد، احساس مى كند كه بادى از او جدا شده و مرتّب، وضو مى گيرد، تا جايى كه براى هر نماز، چند مرتبه وضو مى گيرد. آيا اين گونه مسائل و تلقينها، باعث بطلان وضو نمى شود؟

ج ـ مُبطل وضو نيست. 12/11/74

(س 445) اين جانب از جانبازان قطع نخاعى هستم. به دليل وضعيّت خاص، بعد از وضو گرفتن و شروع به نماز خواندن، احتمال قوى مى دهم كه ادرار، به طور قطره قطره از من خارج مى شود. اگر خروج آن را متوجّه نشوم، حكم وضو و نمازم چگونه است؟

ج ـ تا يقين به خروج ادرار نداريد، وضو و نمازتان باطل نيست و ظن و احتمال قوى هم تأثيرى ندارد. 3/10/69

(س 446) كسى كه نمى تواند باد معده اش را كنترل كند و مثلا گاهى نماز مغرب را مى خواند و در وسط نماز عشا، وضويش باطل مى شود، تكليفش چيست؟

ج ـ كسى كه نمى تواند نمازش را بر اثر مبطون بودن، با وضو تمام نمايد، اگر مى تواند نماز را ولو با اكتفا به واجبات (چه در اول وقت يا در وسط يا در آخر) با وضو تمام كند، واجب است در همان زمان، نماز بخواند؛ ولى اگر چنين توانى را ندارد، وضوى اول برايش كافى است. 17/9/83

(س 447) شخصى كه دست يا پاى خود را از دست داده، براى نماز خواندن، چگونه بايد وضو بگيرد؟

ج ـ بايد اعضاى باقى مانده را وضو دهد، و اگر خودش نمى تواند، از ديگران كمك بگيرد كه به نيابت از طرف او، بقيّه اعضا را وضو دهد.

(س 448) افرادى كه دستشان از مچ يا آرنج قطع شده، چگونه بايد وضو بگيرند؟ همچنين كسى كه يك پايش از قسمت زانو قطع شده، مسح پا را چگونه بايد بكشد؟

ج ـ هر مقدار از دستها از آرنج به پايين كه باقى مانده است، بايد شسته شود؛ و كسى كه يك پا دارد، همان پا را مسح كند.

(س 449) كسى كه دو دست او تا مچ يا آرنج، قطع شده باشد، تكليف او در وضو گرفتن و تيمّم چيست؟

ج ـ اگر هر دو دست او تا آرنج قطع شده باشد، در مورد تيمّم، پيشانى اش را بر زمين مسح نمايد، و در صورت امكان، احوط آن است كه ديگرى را هم نايب بگيرد، تا دست خود را بر زمين بزند و پيشانى او را مسح نمايد؛ و در مورد وضو، چنانچه ممكن باشد، بين نايب گرفتن در وضوى خود (به اينكه نايب، صورت او را بشويد و با آب صورت، سر و پاهاى او را مسح نمايد) و تيمّم به نحو ياد شده، جمع نمايد، وگرنه، وضو ساقط است و بايد به همان نحو مزبور، تيمّم نمايد، و اگر دستها تا مچ قطع شده و ذراعين يا مقدارى از آن باقى مانده، حكم او در مورد وضو و تيمّم، حكم ساير مكلّفان است و با ذراعين، مسح سر و پاها را در وضو، و مسح پيشانى را در تيمّم، انجام مى دهد و بايد با ذراع چپ، پشت ذراع راست، و با ذراع راست، پشت ذراع چپ را به احتياط واجب، مسح نمايد.

(س 450) آيا فردى كه دستش از مچ قطع شده، مى تواند با دست مصنوعى مسح كند؟

ج ـ مسح در فرض سؤال، بايد با باقى مانده از دست، انجام گيرد.

(س 451) پاى چپ من از قسمت زير زانو قطع شده و در حال حاضر از پاى مصنوعى استفاده مى كنم. آيا مسح پاى مصنوعى لازم است يا خير؟ ضمناً اين پا در ناحيه زانو بيشتر از نود درجه خم نمى شود و به همين دليل، نماز را نشسته مى خوانم. آيا به وظيفه خود درست عمل كرده ام؟

ج ـ در فرض سؤال، مسح پاى چپ، ساقط است؛ ولى در صورت امكان بايد ايستاده نماز بخوانيد، ولو اينكه بر ديوار يا عصا يا چيز ديگرى تكيه نماييد. 18/3/74

(س 452) از جانبازان جنگ تحميلى هستم و دو انگشت شست و سبّابه و قسمتى از كف پاى راست خويش را از دست داده ام و تا كنون، در موقع گرفتن وضو، مسح پا را بر روى سه انگشت ديگر انجام داده ام. آيا وظيفه خود را درست انجام داده ام؟

ج ـ مسح به نحو مرقوم درست است. خداوند ما را جزو علاقه مندان به امثال شما جانبازان عزيز قرار دهد. 24/1/74

(س 453) شخصى هستم كه به واسطه بيمارى نمى توانم خودم وضو بگيرم و بايد نايب بگيرم و نايب هم درخواست مزد و اجرت مى كند. بفرماييد كه وظيفه من چيست؟

ج ـ چنانچه نايب براى انجام دادن وضو، غسل و تيمّم نيابتى، درخواست مزد و اجرت بنمايد، در صورتى كه بتوانيد، بايد بپردازيد.

(س 454) جانبازى هستم كه در آسايشگاه زندگى مى كنم و براى وضو گرفتن، احتياج به نايب دارم. حال اگر به واسطه كمى پرسنل و پرستار، گرفتن نايب مشكل باشد، وظيفه ام چيست، وضو يا تيمّم؟

ج ـ اگر وقت اقتضا دارد، صبر كنيد تا به ترتيب به همه برسند، و اگر وقت تنگ شد، تيمّم كنيد.

(س 455) به خاطر معلوليت نمى توانم خودم وضو بگيرم و بايد چند نفر مرا كمك كنند و اين كار، مقدارى براى خودم، اطرافيان و وضو دهنده مشقّت دارد. بفرماييد كه وظيفه من، وضوست يا تيمّم؟

ج ـ اگر امكان وضو گرفتن بدون مشقّت باشد، وظيفه شما وضو گرفتن است؛ وگرنه، وظيفه شما تيمّم است.

(س 456) شخصى اگر بخواهد وضوى ترتيبى بگيرد، بايد براى قسمتى از وضو نايب بگيرد، ولى اگر وضوى ارتماسى بگيرد، نيازى به نايب ندارد، وظيفه اش چيست؟

ج ـ بايد وضوى ارتماسى بگيرد.