يكى ديگر از وظايف مهمّ اقتصادى مسلمانان، پرداخت «زكات» است.

از اهمّيت زكات همين بس كه در قرآن مجيد، پس از نماز آمده، و نشانه ايمان و عامل رستگارى شمرده شده است. در روايات متعددى كه از معصومين(عليهم السلام) نقل شده، آمده است:

«كسى كه از پرداخت زكات جلوگيرى كند، از دين خارج است».

زكات هم مانند خمس موارد معيّنى دارد، يك قِسم از آن ماليات «بدن و حيات» است، كه هر سال يك مرتبه در روز عيد فطر پرداخت مى شود، و تنها بر كسانى كه قدرت پرداخت آن را (از نظر مالى) دارند واجب است.[1]

قِسم ديگر، «زكاتِ اموال» است، ولى چنين نيست كه تمام اموال مردم مشمول اين قانون باشد، بلكه تنها نُه چيز است كه زكات دارد.

(مسئله 463) زكات نُه چيز واجب است:

1. گندم؛ 2. جو؛ 3. خرما؛ 4. كشمش؛ 5. شتر؛ 6. گاو؛ 7. گوسفند؛ 8. طلا؛ 9. نقره.

(مسئله 464) زكات در صورتى واجب مى شود كه مال به مقدار نصاب برسد كه نصاب هريك و مقدار زكات آنها در جدول ذيل آمده است:

رديف

نوع مال

نصاب

مقدار زكات

1

2

3

4

گندم

جو

خرما

كشمش

207/847 كيلوگرم

1) در صورتى كه با باران و آب رودخانه آبيارى شده، يك دهم است.

2) در صورتى كه با آب دستى يا دلو يا موتور پمپ آبيارى شده، يك بيستم است.

3) در صورتى كه با هر دو روش آبيارى شده 403 است.

5

شتر

اولين نصاب 5 شتر

تا 25 شتر

26 شتر

يك گوسفند

هر 5 شتر، يك گوسفند

يك شتر

6

گاو

30 گاو

يك گوساله يكساله

7

گوسفند

40 گوسفند

يك گوسفند

8

طلا

15 مثقال معمولى

401

9

نقره

105 مثقال معمولى

401

يادآورى: شتر، گاو و گوسفند، نصابهاى ديگرى نيز دارد كه براى آشنايى با آنها مى توانيد به «رساله توضيح المسائل»، مسئله 1894 به بعد مراجعه كنيد.

احكام زكات

(مسئله 465) اگر حيوان در تمام سال از علف بيابان بچرد، زكات آن واجب است. پس اگر بعض از روز را از علف چيده شده يا كاشته شده بخورد، زكات ندارد.

(مسئله 466) زكات طلا و نقره در صورتى واجب است كه به صورت سكّه اى باشد كه معامله با آن رواج دارد، بنابراين، آنچه امروزه بانوان به عنوان زيور استفاده مى كنند، زكات ندارد و همچنين سكّه بهار آزادى و مانند آن چون نقد رايج نبوده و نيست، زكات ندارد.

(مسئله 467) پرداخت زكات از عبادات است و بايد آنچه مى پردازد به نيّت زكات و با قصد قربت باشد.

مصرف زكات

(مسئله 468) مصرف زكات هشت مورد است كه مى توان آن را در تمام يا برخى از اين موارد مصرف كرد و برخى از آن موارد بدين قرار است:

1. فقير و مسكين؛

2. بدهكارى كه نمى تواند قرض خود را بپردازد؛

3. غير مسلمانانى كه اگر به آنها زكات داده شود، به دين اسلام مايل مى شوند، يا در جنگ به مسلمانان كمك مى كنند؛

4. در راه خدا، يعنى در كارهايى كه نفع آن به عموم مسلمانان مى رسد و آنچه براى اسلام نفع داشته باشد؛ مانند ساختن جاده، پل و مسجد.[2]

--------------------------------------------------------------------------------

[1]. مسائل اين نوع از زكات در پايان بحث روزه گذشت.

[2]. براى آشنايى بيشتر با ساير مصارف زكات مى توانيد به «رساله توضيح المسائل»، مسئله 1909 مراجعه كنيد.