(مسئله 333) در مواردى كه نماز احتياط واجب مى شود مثل، شكّ بين 3 و 4، بايد بعد از سلام نماز، بدون آنكه صورت نماز را به هم بزند، و يا مبطلى از مبطلات نماز را انجام دهد، برخيزد و بدون اذان و اقامه نيّت كند و تكبير بگويد و نماز احتياط را بخواند.

(مسئله 334) فرق نماز احتياط با نمازهاى ديگر:

1. نيّت آن را نبايد به زبان آورد؛

2. سوره و قنوت ندارد (هر چند دو ركعتى باشد)؛

3. بنا بر احتياط واجب سوره حمد را آهسته بخواند ولى مستحبّ است «بسم الله الرحمن الرحيم» آن را بلند بگويد.

(مسئله 335) اگر يك ركعت نماز احتياط، واجب باشد، پس از سجده دوم، تشهّد مى خواند و سلام مى دهد؛ و اگر دو ركعت واجب شده باشد، نبايد در ركعت اول تشهّد بخواند و سلام دهد، بلكه بايد يك ركعت ديگر هم (بدون تكبيرة الاحرام) بخواند و در پايان ركعت دوم تشهّد بخواند و سلام دهد.

(س 336) اگر كسى پس از سلام نماز سه بار تكبير گفته، سپس نماز احتياط يا سجده سهو را به جا آورد، آيا نمازش اشكال دارد؟ اگر چنين است تكليف نمازهاى قبلى چيست؟

ج ـ نسبت به گذشته كه متوجه نبوده است، مانعى ندارد؛ ولى براى بعد نسبت به نماز احتياط، واجب است كه چيزى ـ ولو سه مرتبه الله اكبر ـ فاصله نشود. 5/5/75

سجده سهو

(مسئله 337) براى چهار چيز بعد از سلام نماز، انسان بايد دو سجده سهو ـ به دستورى كه بيان مى شود ـ به جا آورد:

1. چنانچه فرد در بين نماز، سهواً حرف بزند؛

2. چنانچه انسان در جايى كه نبايد نماز را سلام دهد، مثلاً در ركعت اول، سلام دهد؛

3. در صورتى كه تشهّد را فراموش كند؛

4. هرگاه در نماز چهار ركعتى، بعد از سجده دوم، شك كند كه چهار ركعت خوانده يا پنج ركعت؛ و در دو مورد هم، احتياط مستحب آن است كه سجده سهو بنمايد:

الف. در جايى كه يك سجده را فراموش نمايد؛

ب. در جايى كه بايد بنشيند، مثلاً موقع خواندن تشهّد، اشتباهاً بايستد، يا در جايى كه بايد بايستد، اشتباهاً بنشيند، مثلاً موقع خواندن حمد و سوره اشتباهاً بنشيند.

(مسئله 338) دستور سجده سهو اين است كه نمازگزار بعد از سلام نماز، فوراً نيّت سجده سهو كند و پيشانى را به چيزى كه سجده بر آن صحيح است، بگذارد و بگويد: «بِسْمِ اللّهِ وَ بِاللّهِ وَ صَلَّى اللّهُ عَلى مُحَمَّد وَ الِهِ» يا بگويد: «بِسْمِ اللهِ وَ بِاللهِ اَلّلهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد» ولى بهتر است بگويد: «بِسْمِ اللهِ وَ بِاللهِ اَلسَّلامُ عَلَيْكَ اَيُّها النَّبِىُّ وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَكاتُهُ». بعد بنشيند و دوباره به سجده رود و يكى از ذكرهايى را كه بيان شد، بگويد و بنشيند و بعد از خواندن تشهّد، سلام دهد.

(س 339) اگر انسان فراموش كند و سجده سهو را انجام ندهد، نقل شده است كه هر وقت به يادش آمد، بايد آن را انجام دهد، آيا منظور، اين است كه در هرحالتى كه بود (مثلاً بى وضو يا بدون چادر و يا بدون سجده گاه صحيح)، مى تواند آن را به جا آورد؟ سجده سهو چند تاست؟

ج ـ شرايط نماز و سجده در سجده سهو، معتبر نيست، لذا فرد مى تواند بدون وضو هم آن را انجام دهد؛ امّا احتياط در مراعات است؛ و سجده سهو، در همه جا، دو سجده است. 16/11/68

(س 340) آيا بعد از تشهّد سجده سهو، هر سه سلام را بايد گفت، يا فقط سلام آخر، كافى است؟

ج ـ سلام آخر، كافى است. 5/10/75

(س 341) اگر در نماز، هنگامى كه بايد سلام بدهد، از روى فراموشى (نه از روى شكّ در ركعات) بلند شود، نماز چه حكمى دارد؟

ج ـ نشستن به جاى ايستادن و بالعكس، اگر از روى فراموشى باشد، مضرّ به نماز نيست، لذا نماز درست است، امّا احتياط در هر نشستن و ايستادن بى جا، به جا آوردن سجده سهو است. 4/11/75