زيارت، ديدار با روح هاى پاك و الگوهاى كمال و آيينه هاى حق نماست. زائر، كه خود را در برابر وجودهاى والا و پيشوايان معصومين ديده، با اعتراف به نقص خود و كمال آن اوليا، به فضايل آنان اشاره مى كند، و درودهاى خود را نثارشان مى نمايد، و پيوند خويش را با آنان و با راه و تعاليم و فرهنگشان ابراز مى دارد.

از اين رو نخستين شرط زيارت «ادب» است و ادب هم در سايه معرفت و محبّت پديد مى آيد. خود را در محضر رسول اللّه(صلى الله عليه وآله) ديدن، و در برابر قبور پاك امامان ايستادن، هم آداب ظاهرى دارد، هم آداب باطنى. آنچه در منابع روايى درباره آداب زيارت آمده، بسيار است و در اين جا به برخى از آن آداب اشاره مى كنيم:

1. قبل از ورود به زيارتگاه، غسل كردن و با طهارت بودن و نيز مستحب است خواندن اين دعا هنگام غسل زيارت:

«بِسْم اللّه وَ باللّهِ، اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ نُوراً وَطَهُوراً وَحِرْزاً وَشِفاءً مِنْ***«به نام خدا و به يارى خدا، خداوندا! اين غسل را نور، پاكيزگى، حرز و شفاى از كُلِّ داء وَسُقْم وَآفَة وَعاهَة، اللَّهُمَّ طَهَّرْ بِهِ قَلْبِي***هر درد، بيمارى و آفت برايم قرار ده خداوندا با آن قلبم را پاك وَاشرَحْ بِه صَدِري، وَسَهِّل لِي بِهِ اَمْرِي».*** و سينه ام را گشادهو كارم را آسان فرما.
2. لباسهاى پاكيزه پوشيدن و عطر و بوى خوش استعمال كردن.

3. هنگام رفتن به زيارت، قدمهاى كوتاه برداشتن، با آرامش و وقار راه رفتن، با خضوع و خشوع آمدن، و ترك كلمات بيهوده.

4. هنگام رفتن به حرم و زيارت، زبان به تسبيح و حمد خدا گشودن و صلوات بر محمّد و آل او(عليهم السلام) فرستادن و دهان را با ياد خدا و نام اهل بيت(عليهم السلام) معطّر ساختن.

5. بر درگاه حرم ايستادن و دعا خواندن، و اجازه ورود خواستن، و سعى در تحصيل رقّت قلب و خشوع دل نمودن، و مقام و عظمت صاحب قبر را تصوّر نمودن، و اينكه او ما را مى بيند، سخن ما را مى شنود، و سلام ما را پاسخ مى دهد.

6. در وقت داخل شدن، پاى راست را مقدّم داشتن، و هنگام خروج از حرم پاى چپ را، آن گونه كه در ورود و خروج مسجد مستحب است.

7. در برابر ضريح[1] ايستادن و زيارت نامه خواندن.

8. صاحب قبر را براى بر آمدن حاجت و رفع نياز نزد خداوند شفيع قرار دادن.

9. اگر عذرى و ضعفى ندارد، ايستادن هنگام خواندن زيارت.

10. خواندن دو ركعت نماز زيارت در حرم مطهر، و اگر زيارت ائمه(عليهم السلام) است بالاى سر بهتر است[2] و پس از نماز، دعاهاى منقول را خواندن، و حاجت طلبيدن، و تلاوت قرآن با آرامش و ترتيل و طمأنينه و هديه كردن ثواب آن به روح مقدّس آن معصوم(عليه السلام).

--------------------------------------------------------------------------------

[1]. اكنون كه قبور مطهّر ائمه بقيع(عليهم السلام) ضريح ندارد، مطلوب اين است كه رو بروى قبور شريف آنان ايستاده و زيارتنامه آن بزرگواران را بخوانند.

[2]. در شرائط كنونى در زيارت ائمه بقيع(عليهم السلام) بهتر اين است كه نماز زيارت در مسجدالنبى خوانده شود.