(مسئله 181 )ميقات يا به علم ثابت مى شود و يا به شهادت اهل اطلاع و اخبار مردم و اعراب و يا به شهرت به نحوى كه اطمينان و وثوق حاصل شود.

(س 182 ) نظر به اينكه مسجد جُحفه و مسجد تنعيم اخيراً تخريب و بازسازى شده و وسعت يافته است، آيا حجّاج يا معتمرين بايد حتماً در حدود مسجد قبلى محرم شوند، يا محرم شدن در تمام مسجد فعلى جايز است؟

ج ـ ميقات در جُحفه، خصوص مسجد نيست و از هر جاى جُحفه مى توانند محرم شوند؛ همچنين مسجد تنعيم خصوصيت ندارد و احرام از ادنى الحِلّ و نزديك ترين جا به حرم، صحيح است، هر چند در مسجد نباشد تا با احرام وارد حرم شود. بنابراين، در صورت توسعه مسجد با صدق جحفه در اول، و ادنى الحلّ در دوم و نزديك ترين جا به حرم، مانع از صحت احرام نبوده و احرام اشكال ندارد.

(مسئله 183 )ميقاتهاى شناخته شده و معروف كه امروزه معلوم و معيّن است براى احرام شدن كفايت مى كند و تحقيق و وسوسه غير لازم بلكه مضر است. آرى، نسبت به محاذات بايد اطمينان حاصل شود يا حجت شرعى قائم باشد، چون محاذات معلوم و شناخته شده نمى باشند.

(مسئله 184 )هرگاه فرد از راهى برود كه به هيچ يك از ميقاتها عبورش نيفتد، بايد از محاذات ميقات احرام ببندد و اگر كسى نتواند محاذات را بفهمد در اين صورت احرام از ادنى الحل براى او متعين است گرچه احوط اين است كه با نذر از جده محرم شود و محاذات به وسيله علم يا دو شاهد عادل ثابت مى شود بلكه كفايت دو شاهد ثقه از اهل اطلاع هم خالى از قوت نيست.

(مسئله 185 )شخص مستطيع، اگر از روى علم و عمد احرام را تأخير بيندازد، بايد به ميقاتى كه از آن عبور كرده برگردد و از آنجا محرم شود، و اگر به همان ميقات برنگردد - هر چند بخاطر عذر باشد - حج او باطل است.

(مسئله 186 )مراد از مُحاذات آن است كه كسى كه به طرف مكّه مى رود، به جايى برسد كه ميقات به طرف راست يا چپ او واقع شود به خط راست، به طورى كه اگر از آنجا بگذرد، ميقات متمايل به پشت او شود.

(مسئله 187 )كسى كه از روى فراموشى يا ندانستن مسئله و يا عذر ديگر، بدون احرام از ميقات عبور كرد، اگر امكان برگشتن به ميقات را دارد بايد برگردد و از ميقات احرام ببندد، چه داخل حرم شده باشد يا نه؛ و اگر ممكن نيست، پس اگر داخل حرم نشده از همان جا احرام ببندد و احتياط مستحب آن است كه هر مقدارى كه مى تواند به طرف ميقات برگردد و از آنجا محرم شود، و اگر داخل حرم شده، در صورت امكان و رسيدن به اعمال عمره، واجب است از حرم خارج شود و محرم شود و اگر نمى تواند از همان جا محرم شود، و احتياط مستحب آن است كه هر قدر مى تواند به طرف خارج حرم برگردد و از آنجا محرم شود.

(مسئله 188 )اگر زن حائض از روى ندانستن مسئله، گمان مى كرد نمى تواند در حال حيض احرام ببندد و بدون احرام از ميقات عبور كند، حكم او حكم مسئله سابق است.

(مسئله 189 )احرام بستن ـ كه با همان تلبيه گفتن به قصد احرام است ـ پيش از رسيدن به ميقات جايز نيست و اگر پيش از ميقات احرام ببندد، اعتبار ندارد و باطل است هر چند از ميقات هم عبور كرده باشد، بلكه بايد در ميقات تلبيه را تجديد نمايد. از اين حكم دو صورت استثناء شده است:

اول: اينكه كسى نذر كند از مكان معيّنى پيش از ميقات مثلاً از نجف يا قم احرام ببندد كه در اين صورت عمل به نذر واجب است و احرام او صحيح مى باشد و لازم نيست به ميقات برود يا در ميقات تجديد نمايد؛ مگر آنكه بداند بعد از نذر مرتكب يكى از محرّمات احرام مثل حركت با ماشين سقف دار در روز مى شود، كه در اين صورت ترك آن احوط است؛

دوم: اينكه كسى بخواهد عمره ماه رجب را درك نمايد و اگر بخواهد تا ميقات صبر كند ماه رجب تمام مى شود، پس در اين صورت مى تواند پيش از ميقات احرام ببندد تا احرام او در رجب واقع شود، گرچه بقيّه اعمال در ماه شعبان آورده شود و ثواب عمره ماه رجب براى او حساب مى شود.

(مسئله 190 )احرام بستن قبل از ميقات صحيح نيست ولى اگر نذر كند كه پيش از ميقات محرم شود، جايز است مثلا نذر كند از مدينه منوره محرم شود و در نذر زن در صورتى صحيح است كه با حقّ استمتاع شوهر منافات نداشته باشد والاّ اگر نذر زن با استمتاع شوهر منافات داشته باشد، نذرش باطل است.

(مسئله 191 ) نذر احرام قبل از ميقات، براى نايب نيز جايز است.

(مسئله 192 )اگر زن در ميقات حائض باشد و يقين كند كه نمى تواند عمره تمتّع را در وقت خود انجام دهد، بايد نيّت حج اِفراد كند و براى حج اِفراد محرم شود؛ ولى اگر بعد از آن كشف خلاف شد، و امكان به جا آوردن اعمال عمره تمتع را داشت، واجب است به عمره تمتع عدول كند و بعد از آن حجِ تمتّع را به جا آورد و اين حج، از حَجّة الاسلام كفايت مى كند.

(س 193 ) زنى قبل از احرام براى عمره تمتّع مى دانسته كه عادت ماهانه او ده روز است و قبل از احرام حج، اعمال عمره تمتّع را نمى تواند انجام دهد، با وجود اين، نيّت عمره تمتّع كرده، بفرماييد وظيفه او چيست؟

ج ـ نيّت را به حج اِفراد برگرداند و اشكال ندارد، آرى، اگر با التفات به اينكه نمى تواند عمره تمتّع را انجام دهد، و اگر هم انجام دهد، صحيح نيست، اگر به نيّت عمره تمتّع محرم شود، صحّت اين احرام، بلكه حصول جِدّ به آن محلّ اشكال است.

(مسئله 194 )كسانى كه با هواپيما براى حج به جدّه مى روند و بعد از اعمال حج به مدينه مشرّف مى شوند، و يا شاغلين در جدّه يا كسانى كه از راه جدّه مى خواهند براى عمره تمتع يا عمره مفرده به مكّه بروند. مى توانند از جدّه با نذر محرم شوند، چون محاذات آن با ميقات معلوم نيست. گرچه احرام آنها از ادنى الحلّ هم خالى از قوت نيست و صحيح مى باشد، كما اينكه اگر به جُحفه بروند، و از آنجا محرم شوند چون بر آن ميقات عبور و مرور نموده اند، ميقاتشان محسوب شده و احرامشان صحيح است، گرچه رفتن به جحفه براى امثال آنها لازم نمى باشد.

(مسئله 195 )كسى كه در غير ماههاى حج به مكّه رفته و عمره مفرده به جا آورده و تا زمان حج در مكّه مانده است، براى احرام عمره تمتّع، بنا بر احتياط براى محرم شدن به ميقاتى كه از آن عبور كرده برود و از آنجا محرم شود، هر چند اكتفا به ادنى الحلّ براى اين گونه افراد خالى از قوت نيست، چون مواقيت ميقات كسى است كه از آنها يا محاذى آن عبور مى كند نه آنكه موضوعيت داشته باشد و شرط صحّت باشد.

(مسئله 196 ) اگر شخصى بدون احرام از ميقات اوّل يعنى ميقاتى كه از آن عبور مى نمايد، و با علم به اينكه بايد از آنجا محرم شود عصياناً و عمداً بدون احرام از آن عبور كرد، بايد برگردد و از همان ميقاتى كه از آن گذشته و عبور كرده محرم شود مگر اينكه توبه كند كه در صورت توبه حكم جاهل و ناسى را دارد كه در مسئله 189 حكم آن بيان شده است.

(مسئله 197 )اگر شخص در مكّه باشد و در همان جا تصميم بگيرد كه عمره تمتّع به جا آورد، احرام او از ادنى الحلّ كافى است.

(س 198 )كسى كه وسايلش در يكى از ميقاتها (مسجد شجره يا جُحفه) مانده است، آيا مى تواند براى آوردن وسايل خود، از حرم خارج گردد، در حالى كه براى عمره تمتّع مُحرم شده و وارد حرم گرديده است؟

ج ـ مى تواند، و ناگفته نماند كه هم مى تواند قبل از اتمام عمره تمتّع خارج شود و هم بعد از آن. آرى در صورتى كه بترسد اگر بيرون برود به حج تمتع و وقوف اختيارى عرفه نمى رسد، نبايد بيرون برود.

(مسئله 199 )كسى كه به احرام عمره تمتّع در يكى از ميقاتها محرم شده است، مانعى ندارد به طرف خلاف مكّه برود و بعد از چند روز به مكّه بيايد، مثلاً از مسجد شجره به مدينه و بعد از همان راه يا راه ديگر به مكّه برود.

(مسئله 200 )كسى كه در يكى از ميقاتها كه تكليف اقتضا مى كرد محرم شود، نمى تواند احرام خود را به هم بزند و براى رفتن به مدينه منوّره يا براى مقصد ديگرى محلّ شود. و اگر لباس احرام را هم در بياورد و قصد بيرون آمدن از احرام را هم داشته باشد، احرامش به هم نمى خورد و آنچه به واسطه احرام بر او حرام شده، حلال نمى شود، و اگر كارى كه موجب كفّاره است به جا آورد، بايد كفّاره بدهد.

(مسئله 201 )هرگاه كسى كه مى خواهد حج تمتّع بياورد فراموش كند كه در مكّه مُحرم شود، در صورت امكان واجب است به مكّه برگردد، و اگر ممكن نشد، از جاى خود هر چند در عرفات و مشعر باشد احرام ببندد، و حجّش صحيح است، و همچنين كسى كه مسئله را نمى دانسته، حكمش چنين است.

(س 202 )بعد از اتمام حج تمتّع، اگر شخص از مكّه خارج شود و بخواهد مراجعت كند، آيا لازم است در مراجعت براى دخول در حرم مُحرم شود يا خير؟

ج ـ اگر يك ماه از خروجش از مكه نگذشته است، مى تواند بدون احرام داخل حرم شود، كما اينكه مى تواند به قصد عمره مفرده هم محرم شود و با گذشت يك ماه از خروجش از مكه، لازم است كه به نيت عمره مفرده محرم گردد و وارد حرم شود.

(مسئله 203 )اگر كسى در جدّه و يا مدينه حالت روانى پيدا كند، مى تواند بدون احرام وارد مكّه شود، چون مجنون تكليفى ندارد.

(س 204 )كسانى كه موقتاً در مكّه اقامت دارند ـ نه دائماً ـ آيا ميقاتشان همان مواقيت خمسه معروفه است يا اَدْنَى الحلّ؟

ج ـ در صورتى كه از مكّه خارج شده و در برگشت عبورش از يكى از مواقيت معروفه باشد، بايد در آن ميقات محرم شود و اگر داخل مكّه است و مى خواهد عمره تمتع انجام دهد، احرام از ادنى الحل كفايت مى كند، گرچه احتياط به رفتن به مواقيت معروفه و احرام بستن از آنهاست.

(س 205 )اگر كسى شنوايى خود را به كلى از دست داده باشد و زبانش هم لكنت داشته باشد، به طورى كه قادر بر تكلم صحيح نباشد، و اين شخص بدون نيت و تلبيه از ميقات عبور كند، چه وظيفه اى دارد؟

ج ـ بايد به ميقات بر گردد و با نيت و تلبيه محرم شود، و اگر امكان برگشت به ميقات را ندارد، بايد در خارج حرم محرم شود.