(مسئله 1638 )كسى كه كفّاره روزه رمضان بر او واجب است، بايد يك بنده آزاد كند يا به دستورى كه در مسئله بعد گفته مى شود، دو ماه روزه بگيرد يا شصت فقير را سير كند يا به هركدام، يك مُدّ (كه تقريباً ده سير است) طعام،يعنى گندم يا جو و مانند اينها بدهد، و چنانچه اينها برايش ممكن نباشد، هرچند مُدّ كه مى تواند، به فقرا طعام بدهد و اگر نتواند طعام بدهد، بايد استغفار كند، اگرچه مثلا يك مرتبه بگويد: «اَستغفراللّه»، و احتياط مستحب در فرض اخير آن است كه هروقت بتواند، كفّاره را بدهد.

(مسئله 1639 )كسى كه مى خواهد دو ماه كفّاره روزه ماه رمضان را بگيرد، بايد سى و يك روز آن را پى در پى بگيرد و اگر بقيّه آن پى در پى نباشد، اشكال ندارد.

(مسئله 1640 )كسى كه مى خواهد دو ماه كفّاره روزه ماه رمضان را بگيرد، نبايد موقعى شروع كند كه در بين سى و يك روز، روزى باشد كه مانند عيد قربان، روزه آن حرام است.

(مسئله 1641 )كسى كه بايد پى در پى روزه بگيرد، اگر در بين آن بدون عذر يك روز روزه نگيرد، يا وقتى شروع كند كه در بين آن به روزى برسد كه روزه آن واجب است، مثلا به روزى برسد كه نذر كرده آن روز را روزه بگيرد، بايد روزه ها را از سر بگيرد.

(مسئله 1642 )اگر كسى در بين روزهايى كه بايد پى در پى روزه بگيرد، عذرى مثل حيض يا نفاس، يا سفرى كه در رفتن آن مجبور است، براى او پيش آيد، بعد از برطرف شدن عذر واجب نيست روزه ها را از سر بگيرد، بلكه بقيّه را بعد از برطرف شدن عذر به جا مى آورد.

(مسئله 1643 )اگر با چيز حرامى روزه خود را باطل كند، چه آن چيز اصلا حرام باشد مثل شراب و زنا، يا به جهتى حرام شده باشد، مثل نزديكى كردن با همسر خود در حال حيض، كفّاره جمع بر او واجب مى شود، يعنى بايد يك بنده آزاد كند و دو ماه روزه بگيرد و شصت فقير را سير كند، يا به هركدام يك مُدّ (كه تقريباً ده سير است) طعام، يعنى گندم يا جو يا نان و مانند اينها بدهد، و چنانچه هرسه برايش ممكن نباشد، هر كدام آنها را كه ممكن است بايد انجام دهد.

(مسئله 1644 )اگر روزه دار دروغى را به خدا و پيامبر(صلى الله عليه وآله)نسبت دهد، كفّاره جمع كه تفصيل آن در مسئله قبل گفته شد بر او واجب مى شود.

(مسئله 1645 )اگر روزه دار در يك روز ماه رمضان چند مرتبه جماع كند، يك كفّاره بر او واجب است، ولى اگر جماع او حرام باشد، يك كفّاره جمع بر او واجب مى شود.

(مسئله 1646 )اگر روزه دار در يك روز ماه رمضانْ چند مرتبه غير از جماع، كار ديگرى كه روزه را باطل مى كند، انجام دهد، يك كفّاره براى همه آنها كافى است.

(مسئله 1647 )اگر روزه دار جماع حرام كند و بعد با همسر خود جماع نمايد، يك كفّاره جمع كافى است.

(مسئله 1648 )اگر روزه دار كارى كه حلال است و روزه را باطل مى كند، انجام دهد، مثلا آب بياشامد و بعد كار ديگرى كه حرام است و روزه را باطل مى كند، انجام دهد، مثلا غذاى حرامى بخورد، يك كفّاره كافى است.

(مسئله 1649 )اگر روزه دار آروغ بزند و چيزى در دهانش بيايد، چنانچه عمداً آن را فرو ببرد، روزه اش باطل است و بايد قضاى آن را بگيرد و كفّاره هم بر او واجب مى شود؛ و اگر خوردن آن چيز حرام باشد، مثلا موقع آروغ زدن، خون يا غذايى كه از صورت غذا بودن خارج شده، به دهان او بيايد و عمداً آن را فرو ببرد، بايد قضاى آن روزه را بگيرد و كفّاره جمع هم بر او واجب مى شود.

(مسئله 1650 )اگر نذر كند كه روز معيّنى را روزه بگيرد، چنانچه در آن روز عمداً روزه خود را باطل كند، بايد يك بنده آزاد نمايد يا دو ماه پى در پى روزه بگيرد يا به شصت فقير طعام دهد.

(مسئله 1651 )اگر به گفته كسى كه مى گويد مغرب شده افطار كند و بعد بفهمد مغرب نبوده است، قضا و كفّاره بر او واجب مى شود، ولى اگر خبردهنده عادل بوده، فقط قضاى آن روز واجب است.

(مسئله 1652 )كسى كه عمداً روزه خود را باطل كرده، اگر بعد از ظهر مسافرت كند، يا پيش از ظهر براى فرار از كفّاره سفر نمايد، كفّاره از او ساقط نمى شود، بلكه اگر قبل از ظهر مسافرتى براى او پيش آيد، بنا بر احتياط واجب كفّاره بر او واجب است.

(مسئله 1653 )اگر روزه دار عمداً روزه خود را باطل كند و بعد، عذرى مانند حيض يا نفاس يا بيمارى براى او پيدا شود، بنا بر احتياط واجب، كفّاره بر او واجب است.

(مسئله 1654 )اگر يقين كند كه روز اول ماه رمضان است و عمداً روزه خود را باطل كند و بعد معلوم شود كه آخر شعبان بوده، كفّاره بر او واجب نيست.

(مسئله 1655 )اگر انسان شك كند كه آخر رمضان است يا اول شوّال و عمداً روزه خود را باطل كند و بعد معلوم شود اول شوّال بوده، كفّاره بر او واجب نيست، گرچه احتياط آن است كه كفّاره بدهد.

(مسئله 1656 )اگر روزه دار در ماه رمضان با زن خود كه روزه دار است، جماع كند، چنانچه زن را مجبور كرده باشد، كفّاره روزه خودش و روزه زن را بايد بدهد، و اگر زن به جماع راضى بوده، بر هركدام يك كفّاره واجب مى شود.

(مسئله 1657 )اگر زنى شوهر روزه دار خود را مجبور كند كه جماع نمايد، واجب است كفّاره روزه شوهر را بدهد.

(مسئله 1658 )اگر روزه دار در ماه رمضان، با زن خود كه روزه دار است، جماع كند، چنانچه به طورى زن را مجبور كرده باشد كه از خود اختيارى نداشته باشد و در بين جماع، زن راضى شود، بايد مرد دو كفّاره و زن، يك كفّاره بدهد.

(مسئله 1659 )اگر روزه دار در ماه رمضان با زن روزه دار خود كه خواب است، جماع نمايد، يك كفّاره بر او واجب مى شود، و روزه زن صحيح است و كفّاره هم بر او واجب نيست.

(مسئله 1660 )اگر مرد يا زن هر كدام ديگرى را مجبور كند كه غير از جماع، كار ديگرى كه روزه را باطل مى كند انجام دهد، بر هيچ كدام كفّاره واجب نيست.

(مسئله 1661 )كسى كه به واسطه مسافرت يا بيمارى روزه نمى گيرد، نمى تواند زن روزه دار خود را مجبور به جماع كند، ولى اگر او را مجبور نمايد، كفّاره اش بر او واجب مى شود.

(مسئله 1662 )انسان نبايد در به جا آوردن كفّاره كوتاهى كند، ولى لازم نيست فوراً آن را انجام دهد.

(مسئله 1663 )اگر كفّاره بر انسان واجب شود و چند سال آن را به جا نياورد، چيزى بر آن اضافه نمى شود.

(مسئله 1664 )كسى كه بايد براى كفّاره يك روز شصت فقير را طعام بدهد، اگر به شصت فقير دسترس دارد، نبايد به هركدام از آنها بيشتر از يك مُدّ (كه تقريباً ده سير است) طعام بدهد، يا يك فقير را بيشتر از يك مرتبه سير نمايد، ولى چنانچه انسان بداند كه فقير عيالات دارد، مى تواند براى هريك از عيالات فقير اگرچه صغير باشند، يك مُدّ به آن فقير بدهد.

(مسئله 1665 )كسى كه قضاى روزه رمضان را گرفته، اگر بعد ازظهر عمداً با جماع كردن روزه خود را باطل كند، بايد به ده فقير، هركدام يك مُدّ (كه تقريباً ده سير است) طعام بدهد، و اگر نمى تواند بايد سه روز كه بنا بر احتياط واجب پى در پى باشد روزه بگيرد، و اگر با غير جماع باطل كند، احتياط مستحب در دادن كفاره است.