(مسئله 1173 )در نُه صورت اگر در شماره ركعتهاى نماز چهار ركعتى شك كند، بايد فكر نمايد، پس اگر يقين يا گمان به يك طرفِ شك پيدا كرد، همان طرف را بگيرد و نماز را تمام كند، وگرنه به دستورهايى كه گفته مى شود عمل نمايد و آن نُه صورت از اين قراراند:

1. در صورتى كه بعد از تمام شدن ذكر واجب سجده دوم، شك كند دو ركعت خوانده يا سه ركعت، كه بايد بنا بگذارد سه ركعت خوانده و يك ركعت ديگر بخواند و نماز را تمام كند و بعد از نماز يك ركعت نماز احتياط ايستاده يا دو ركعت نشسته به دستورى كه بعداً گفته مى شود به جا آورد؛

2. شكّ بين دو و چهار بعد از تمام شدن ذكر واجب سجده دوم، كه بايد بنا بگذارد چهار ركعت خوانده و نماز را تمام كند و بعد از نماز، دو ركعت نماز احتياط ايستاده بخواند؛

3. شكّ بين دو و سه و چهار بعد از تمام شدن ذكر واجب سجده دوم، كه بايد بنا را بر چهار بگذارد و بعد از نماز دو ركعت نماز احتياط ايستاده و بعد دو ركعت نشسته به جا آورد، ولى اگر بعد از سجده اول يا پيش از تمام شدن ذكر واجب سجده دوم، يكى از اين سه شك برايش پيش آيد، نماز را رها كند و دوباره بخواند؛

4. شكّ بين چهار و پنج بعد از تمام شدن ذكر واجب سجده دوم، كه بايد بنا را بر چهار بگذارد و نماز را تمام كند و بعد از نماز دو سجده سهو به جا آورد، ولى اگر بعد از سجده اول، يا پيش از تمام شدن ذكر واجب سجده دوم، اين شك براى او پيش آيد، بنا بر احتياط استحبابى به دستورى كه گفته شد عمل كند، اگرچه نمازش باطل است و بايد دوباره بخواند؛

5. شكّ بين سه و چهار كه در هر جاى نماز باشد، بايد بنا را بر چهار بگذارد و نماز را تمام كند و بعد از نماز يك ركعت نماز احتياط ايستاده يا دو ركعت نشسته، به جا آورد؛

6. شكّ بين چهار و پنج در حال ايستاده، كه بايد بنشيند و تشهّد بخواند و نماز را سلام دهد و يك ركعت نماز احتياط ايستاده يا دو ركعت نشسته، به جا آورد؛

7. شكّ بين سه و پنج در حال ايستاده، كه بايد بنشيند و تشهّد بخواند و نماز را سلام دهد و دو ركعت نماز احتياط ايستاده، به جا آورد؛

8. شكّ بين سه و چهار و پنج در حال ايستاده، كه بايد بنشيند و تشهّد بخواند و بعد از سلام نماز دو ركعت نماز احتياط ايستاده و بعد دو ركعت نشسته، به جا آورد؛

9. شكّ بين پنج و شش در حال ايستاده، كه بايد بنشيند و تشهّد بخواند و نماز را سلام دهد و دو سجده سهو به جا آورد.

(مسئله 1174 )اگر يكى از شكهاى صحيح براى انسان پيش آيد، نبايد نماز را بشكند و چنانچه نماز را بشكند، معصيت كرده است؛ پس اگر پيش از انجام كارى كه نماز را باطل مى كند ـ مثل رو گرداندن از قبله ـ نماز را از سر گيرد، نماز دومش هم باطل است، و اگر بعد از انجام كارى كه نماز را باطل مى كند مشغول نماز شود، نماز دومش صحيح است.

(مسئله 1175 )اگر يكى از شكهايى كه نماز احتياط براى آنها واجب است در نماز پيش آيد، چنانچه انسان نماز را تمام كند و بدون خواندن نماز احتياط، نماز را از سر بگيرد، معصيت كرده است؛ پس اگر پيش از انجام كارى كه نماز را باطل مى كند نماز را از سر گرفته، نماز دومش هم باطل است، و اگر بعد از انجام كارى كه نماز را باطل مى كند مشغول نماز شده، نماز دومش صحيح است.

(مسئله 1176 )وقتى يكى از شكهاى صحيح براى انسان پيش آيد چنان كه گفته شد، بايد فكر كند ولى اگر چيزهايى كه به واسطه آنها ممكن است يقين يا گمان به يك طرف شك پيدا شود، از بين نمى رود، چنانچه كمى بعد فكر كند اشكال ندارد، مثلا اگر در سجده شك كند مى تواند تا بعد از سجده، فكر كردن را به تأخير بيندازد.

(مسئله 1177 )اگر نمازگزار، اول گمانش به يك طرفْ بيشتر باشد، بعد دو طرفْ در نظر او مساوى شود، بايد به دستور شك عمل نمايد؛ و اگر اول دو طرف در نظر او مساوى باشد و به طرفى كه وظيفه اوست بنا بگذارد، بعد گمانش به طرف ديگر برود، بايد همان طرف را بگيرد و نمازش را تمام كند.

(مسئله 1178 )كسى كه نمى داند گمانش به يك طرفْ بيشتر است يا هر دو طرفْ در نظر او مساوى است، بايد احتياط كند و در هر مورد احتياط، به طور مخصوصى است كه در كتابهاى مفصّل گفته شده است.

(مسئله 1179 )اگر انسان بعد از نماز بداند كه در بين نماز، ترديد داشته كه مثلا دو ركعت خوانده يا سه ركعت، و بنا را بر سه گذاشته ولى نداند كه گمانش به خواندن سه ركعت بوده يا هر دو طرفْ در نظر او مساوى بوده، بايد نماز احتياط را بخواند.

(مسئله 1180 )اگر نمازگزار موقعى كه تشهّد مى خواند يا بعد از ايستادن، شك كند كه دو سجده را به جا آورده يا نه، و در همان موقع يكى از شكهايى كه اگر بعد از تمام شدن دو سجده اتفاق بيفتد صحيح است، براى او پيش آيد، مثلا شك كند كه دو ركعت خوانده يا سه ركعت، بايد به دستور آن شك عمل كند و به احتياط مستحب نمازش را هم دوباره بخواند.

(مسئله 1181 )اگر نمازگزار پيش از آنكه مشغول تشهّد شود يا در ركعتهايى كه تشهّد ندارد پيش از ايستادن، شك كند كه دو سجده را به جا آورده يا نه، و در همان موقع يكى از شكهايى كه بعد از تمام شدن دو سجده صحيح است، برايش پيش آيد، نمازش باطل است.

(مسئله 1182 )اگر انسان موقعى كه ايستاده، بين سه و چهار يا بين سه و چهار و پنج شك كند و يادش بيايد كه دو سجده يا يك سجده از ركعت پيش، به جا نياورده، نمازش باطل است.

(مسئله 1183 )اگر شكّ انسان از بين برود و شكّ ديگرى برايش پيش آيد، مثلا اول شك كند كه دو ركعت خوانده يا سه ركعت، بعد شك كند كه سه ركعت خوانده يا چهار ركعت، بايد به دستور شكّ دوم عمل نمايد.

(مسئله 1184 )اگر انسان بعد از نماز شك كند كه در نماز، مثلا بين دو و چهار شك كرده يا بين سه و چهار، احتياط مستحب آن است كه به دستور هر دو عمل كند و نماز را هم دوباره بخواند، هر چند اعاده تنها ظاهراً كفايت مى كند.

(مسئله 1185 )اگر انسان بعد از نماز بفهمد كه در نماز شكّى براى او پيش آمده ولى نداند از شكهاى باطل بوده يا صحيح و اگر از شكهاى صحيح بوده كدام قِسم آن بوده است، بنا بر احتياط مستحب بايد به دستور شكهايى كه صحيح بوده و احتمال مى داده، عمل كند و نماز را هم دوباره بخواند، هر چند از سر گرفتن و اعاده كفايت مى كند.

(مسئله 1186 )كسى كه نشسته نماز مى خواند اگر شكّى كند كه بايد براى آن يك ركعت نماز احتياط ايستاده يا دو ركعت نشسته بخواند، بايد يك ركعت نشسته به جا آورد؛ و اگر شكّى كند كه بايد براى آن دو ركعت نماز احتياط ايستاده بخواند، بايد دو ركعت نشسته به جا آورد.

(مسئله 1187 )كسى كه ايستاده نماز مى خواند اگر موقع خواندن نماز احتياط، از ايستادن ناتوان شود، بايد مثل كسى كه نماز را نشسته مى خواند وحكم آن در مسئله قبل گفته شد، نماز احتياط را به جا آورد.

(مسئله 1188 )كسى كه نشسته نماز مى خواند اگر موقع خواندن نماز احتياط بتواند بايستد، بايد به وظيفه كسى كه نماز را ايستاده مى خواند، عمل كند.