(مسئله 711) اگر چوب يا چيزى مانند آن را به طور عمودى در زمين هموار فرو برند،[1] صبح كه خورشيد بيرون مى آيد، سايه آن به طرف مغرب مى افتد و هر چه آفتاب بالا مى آيد اين سايه كم مى شود و در شهرهاى ما، در اول ظهر شرعى به آخرين درجه كوتاهى مى رسد و ظهر كه گذشت، سايه آن به طرف مشرق برمى گردد و هر چه خورشيد رو به مغرب مى رود، سايه زيادتر مى شود، بنا براين، وقتى سايه به آخرين درجه كوتاهى رسيد و دو مرتبه رو به زياد شدن نمود، اول ظهر شرعى است؛ ولى در بعضى شهرها مثل مكّه كه گاهى موقع ظهر سايه به كلّى از بين مى رود، بعد از آنكه سايه دوباره پيدا شد، معلوم مى شود ظهر شده است.

(مسئله 712) نماز ظهر و عصر، هر كدام وقت مخصوص و مشتركى دارند. وقت مخصوص نماز ظهر، از اول ظهر است تا وقتى كه از ظهر به اندازه خواندن نماز ظهر بگذرد، و وقت مخصوص نماز عصر، موقعى است كه به اندازه خواندن نماز عصر، وقت به مغرب مانده باشد كه اگر كسى تا اين موقع، نماز ظهر را نخواند، نماز ظهر او قضا شده و بايد نماز عصر را بخواند، و بين وقت مخصوص نماز ظهر و وقت مخصوص نماز عصر، وقت مشترك نماز ظهر و نماز عصر است؛ و اگر كسى اشتباهاً نماز ظهر يا عصر را در وقت مخصوص ديگرى بخواند، نمازش باطل است.

(مسئله 713) اگر پيش از خواندن نماز ظهر، سهواً مشغول نماز عصر شود و در بين نماز بفهمد اشتباه كرده است، چه در وقت مشترك و چه در وقت مخصوص به ظهر باشد، بايد نيّت را به نماز ظهر برگرداند يعنى نيّت كند كه آنچه تا حال خوانده ام و آنچه را مشغولم و آنچه بعد مى خوانم، همه نماز ظهر باشد و بعد از آنكه نماز را تمام كرد، نماز عصر را بخواند.

(مسئله 714) در روز جمعه انسان مى تواند به جاى نماز ظهر دو ركعت نماز جمعه بخواند، ولى احتياط مستحب آن است كه اگر نماز جمعه خواند، نماز ظهر را هم بخواند و اين احتياط خيلى مطلوب است.

(مسئله 715) وقت نماز جمعه با زوال خورشيد شروع مى شود و تا وقتى كه سايه شاخص در طرف مشرق به اندازه خود شاخص بشود ادامه دارد؛ و اگر تأخير افتاد، به جاى نماز جمعه، نماز ظهر بخواند.

--------------------------------------------------------------------------------

[1]. چوب يا چيز ديگرى را كه براى معيّن كردن ظهر در زمين فرو مى برند «شاخص» مى گويند.