فصل دوم: وقوف در عرفات[1]

(مسئله 327 ) واجب است شخص مُحرم به احرام حج، ظهر روز عرفه (نهم ذى الحجّه) در عرفات باشد و در آنجا نيّت وقوف كند؛ و آن ركنى است از اركان حج كه اگر عمداًآن را ترك كند، حجّش باطل است.

(مسئله 328 ) به تأخير انداختن وقوف در عرفات از اول ظهر، اگر مدّت آن كم باشد؛ مثلا به مقدار خواندن نماز ظهر و عصر كه بين آنها جمع كند، عدم حرمت بعيد نيست، ولى احتياط آن است كه به تأخير نيندازد.

(مسئله 329 ) مقصود از وقوف، توقف كردن و بودن در آن مكان است به قصد قربت و براى رضاى خدا، خواه سواره باشد يا پياده، نشسته باشد يا خوابيده يا در حال حركت، به هر صورت باشد كافى است؛ ولى اگر در تمام مدّت، يعنى از ظهر شرعى تا غروب آفتاب[2] بيهوش و يا خواب باشد، بدون آنكه قبلاً قصد وقوف كرده باشد، وقوف او باطل است.

(مسئله 330 ) احتياط واجب آن است كه از زوال روز نهم (ظهر شرعى) تا غروب آفتاب[3] در عرفات باشد، پس جايز نيست تأخير بيندازد و در وقت عصر بيايد و وقوف كند؛ و در مجموع، بودن بعد از ظهر تا غروب آفتاب گرچه واجب است، ليكن تمام آن ركن نيست كه حج با ترك آن باطل شود. پس اگر مقدار كمى توقّف كند و برود يا طرف عصر بيايد و توقّف كند، حجّ او صحيح است، اگر چه توقّف نكردن از روى عمد و علم باشد. پس اگر اصلاً به عرفات نرود، ركن را ترك كرده است.

(مسئله 331 ) كوهى به نام «جبل الرّحمة» در صحراى عرفات است كه موقف است، و جزء عرفات مى باشد، ولى وقوف روى آن كوه مكروه است؛ و ثواب وقوف بر آن كم مى شود گرچه مجزى است، مگر به خاطر ضرورت و كثرت جمعيت كه در آن صورت مكروه نمى باشد.

(مسئله 332 ) آنچه در وقوف ركن است مسماى وقوف است، به اين معنا كه گفته شود قدرى در عرفات بوده هر چند خيلى كم باشد، پس اگر هيچ جزئى از زوال تا غروب را عمداً و علماً در عرفات نباشد، ركن را ترك كرده است و حجّش باطل است و براى او وقوف در شب عيد كه وقوف اضطرارى عرفات است، كافى نيست.

(مسئله 333 ) اگر كسى سهواً يا جهلاً از عرفات كوچ كرد و بيرون رفت، پس اگر قبل از غروب يادش آمد، بايد مراجعت كند، پس اگر مراجعت نكند گناهكار است، ليكن كفّاره ندارد، بنا بر اقوى، گرچه احوط است؛ و اگر يادش نيامد، چيزى بر او نيست.

--------------------------------------------------------------------------------

[1]. عرفات سرزمين و منطقه وسيعى است كه حجاج در روز نهم ذى حجّه در اين محل وقوف مى كنند و اهميت عرفه تا جايى است كه در روايت آمده «الحجُّ عرفة» (مستدرك الوسائل 10:34) و در وجه نامگذارى اين منطقه به عرفات نكاتى را بيان كرده اند:

(1) عرفات از آن جهت به اين نام شناخته شد كه مردم در آنجا به گناهان خود اعتراف مى كنند. معاويه بن عمّار: «سألت أبا عبداللّه(عليه السلام) عن عرفات: لم سمّيت عرفات؟ فقال: انّ جبرئيل(عليه السلام)خرج بابراهيم صلوات اللّه عليه يوم عرفة، فلمّا زالت الشمس قال له جبرئيل يا ابراهيم، اعترف بذنبك واعرف مناسكك، فسمّيت عرفات، لقول جبرئيل: اعترف، فاعترف» (المحاسن 2:336 (مع اختلاف يسير)، الفقيه 2:196، علل الشرائع 2:436، مستدرك الوسائل 10:26).

معاوية بن عمار از امام صادق(عليه السلام) در باره علت نامگذارى عرفات سؤال كرد، حضرت فرمود: جبرئيل در ظهر عرفه از ابراهيم پرسيد: اي ابراهيم! به گناهان خود اعتراف كن و مناسك را بشناس و عرفات را به خاطر اين سخن جبرئيل كه گفت «اعترف» عرفات ناميدند.

(2) وقتى جبرئيل مراسم حج را به حضرت آدم(عليه السلام) يا ابراهيم(عليه السلام) آموخت، در پايان به او گفت «عَرَفْتَ» آيا شناختى؟ (مجمع البحرين، 1/ 295).

(3) وقيل: «انها سمّيت بذلك لأنّ أدم و حواء اجتمعا فيها فتعارفا بعد ان كان افترقا». و گفته شده كه علت خواندن عرفات به اين است كه آدم و حوا در اين منطقه يكديگر را شناختند و بازيافتند.

[2]. مختار در مغرب كفايت استتار قرص است نه رفتن سرخى مشرق.

[3]. مراد از غروب در اينجا و ساير موارد همان طور كه گذشت استتار قرص است، نه رفتن سرخى مشرق.