(س 454) بر اثر شليك عمدى تير از تفنگ شكارى و اصابت به شخصى، تعدادى ساچمه به سر و صورت وى وارد مى گردد، با مراجعه به چندين پزشك متخصّص، هر كدام از پزشكان اعلام مى دارند كه حسّ بويايى كاملاً از بين رفته است. قاضى محترم رسيدگى كننده به پرونده، براى اطمينان كامل موضوع را به كميسيون تخصّصى پزشكى ارجاع مى دهد كه پزشكان متخصص اعلام مى دارند به احتمال قريب به يقين، حسّ بويايى صددرصد از بين رفته است. لطفاً نظر مبارك را در مورد ميزان ديه نامبرده ( ديه كامل يا اَرشْ ) اعلام فرماييد.

ج ـ با فرض عدم احراز از بين رفتن صددرصد شامّه، اَرشْ و جبران خسارت ( نه ديه ) مقتضاى قاعده مى باشد، و به نظر اين جانب، اَرشْ در همه أبواب جنايت همانند ديه تنها جبران خسارت ناشيه از نقص و عيب و جرح و ضرب مى باشد نه جبران بقيّه خسارتهاى مادى و معنوى كه آنها نيز خود حسب قواعد عقلائيه و شرعيه ضمان، بايد جبران شود و جانى و ضارب ضامن آنها نيز مى باشد و خصوصيات آن در سؤال 284 و 294 گذشت؛ و ناگفته نماند كه مقدار جبران خسارت كه ارش ناميده مى شود همانند بقيّه جبران خسارتها با نظر كارشناس معلوم مى شود، و اگر كارشناسان اختلاف پيدا كردند و يا شك و ترديد داشتند و مقدار جبران خسارت چه خسارت ارش و چه بقيّه خسارتها مردد بين اقل و اكثر شد، جانى حسب مقام ظاهر به حكم اصالة البرائة بيش از اقل را ضامن نمى باشد، گرچه احتياط به مصالحه يا پرداخت اكثر مطلوب است. 14/10/78