(س 428) فردى در مقام دفاع مجبور شده به خود صدمه بدنى بزند، يعنى جهت فرار از لواط از بالاى بام منزل خود را عمداً به زمين پرتاب مى نمايد و در نتيجه دست و پايش مى شكند.

1 . آيا شرعاً صدمات وارده در مقام دفاع ( مثلاً ديه ) به عهده مهاجم يا مهاجمين است؟

2 . آيا بين حالتى كه راه فرار فقط همين بوده كه انجام داده است، و جايى كه فرد مذكور در اثر ترس و عجله و مانند آن دست به اين كار زده ( يعنى خود را مجروح كرده ) فرقى هست؟

ج 1 ـ به عهده مهاجم است كه سبب براى ايجاد آسيب بدنى شده است، بعلاوه كه دخالت مهاجم و تأثير عملش در آسيب چون نامشروع بوده، خود وجهى ديگر براى ضمان اوست.

ج 2 ـ فرقى نمى باشد، چون سبب و دخالت در هر دو مورد وجود دارد. 27/7/78

(س 429) مؤسسه اى اقدام به ايجاد درياچه براى پرورش ماهى نموده است، كه بعداً به علّت عدم موفقيت در پرورش ماهى، درياچه را بدون حفاظ و ايجاد حصار و نصب تابلوى شنا ممنوع، رها كرده است. چند تن از جوانان براى شنا به آن درياچه رفته اند كه در نتيجه يكى از آنها غرق گرديده است. آيا مؤسسه مذكور ضامن پرداخت ديه شخص غرق شده مى باشد يا خير؟

ج ـ صاحب مؤسسه ضامن نمى باشد، چون او دخالتى در غرق شدن آنها نداشته و صِرف نگذاشتن حصار و يا تابلوى شنا ممنوع است، نمى تواند دخالت و تأثير موجب ضمان را ثابت نمايد، چون بر مالك درياچه ايجاد مانع براى عدم تصرف ديگران لازم نمى باشد، و همان منع شرعى يعنى حرمت تصرّف در ملك و حقوق ديگران كفايت مى كند؛ و مورد مانند جايى است كه شخصى بدون اجازه وارد خانه مردم شود و از قضا در چاه آن خانه بيفتد و تلف شود و همه فقها قائل به عدم ضمان صاحبخانه مى باشند. 1/7/78