|
مبحث سوم: تغليظ ديه و قلمرو آن
(س 359) آيا ارتكاب ساير جرايم غير از قتل، در ماه هاى حرام نيز باعث تشديد مجازات مى شود يا نه؟ ج ـ اختصاص به قتل عمد دارد، و ظاهراً دليلى بر تسرّى بر ساير جرايم وجود ندارد. (س 360) آيا حرم مكه، حكم ماه هاى حرام را دارد و در صورت مثبت بودن پاسخ، آيا مشاهد مشرّفه نيز همين حكم را خواهند داشت؟ ج ـ آرى، حرم مكه حكم ماه هاى حرام را دارد؛ اما تسرّى حكم به ساير مشاهد مشرّفه، مشكل بلكه ممنوع است. (س 361) آيا مقدار ديه مرد يا زن در ماه هاى حرام دو برابر مقدار آن در ماه هاى غير حرام است؟ ج ـ به نظر اينجانب ثلث ديه كامل در قتل عمد، چه مقتول مرد باشد چه زن، در ماه هاى حرام با تحقق شرائطى كه در تعليقه اينجانب بر تحرير الوسيله آمده، اضافه مى شود. 14/11/77 (س 362) مردى زنى را در ماه حرام به قتل رسانده است. با توجه به اينكه وقوع قتل در اين زمان موجب اضافه شدن ثلث ديه مى شود، اگر اولياى دم تقاضاى قصاص جانى را داشته باشند، آيا بايد نصف ديه يك مرد در ماه حرام را به او بپردازند يا غير ماه حرام را؟ ج ـ چون نظر اخير اين جانب بر تساوى ديه مرد و زن است، براى قصاص قاتل، نيازى به پرداخت چيزى به او يا ورثه اش نيست؛ اما بنابر قول مشهور فقها، پرداخت بيش از نصف ديه لازم نيست، و در اين جهت فرقى بين وقوع قتل در ماه حرام و غير حرام نمى باشد. 14/11/77 (س 363) نظر شما در مورد تغليظ ديه در ماه هاى حرام چيست؟ اگر قائل به تغليظ ديه نيستيد پس با روايات وارده در اين باب چه برخوردى مى كنيد؟ اگر هم قائل به تغليظ ديه هستيد آيا تعبّداً مى پذيريد و يا اين كه حكمت و فلسفه اى براى آن قائل هستيد؟ با توجه به آن كه جناب عالى ماهيت ديه را جبران خسارت مى دانيد و زمان (ماه هاى حرام) هم معمولاً دخالتى در ميزان خسارات وارده ندارد اين قول چه وجهى پيدا مى كند؟ ج ـ نظر اين جانب بر تغليظ ديه است در قتل عمد آن هم اين كه بداند ماه، ماه حرام و مكان، مكان حرام است و داراى حرمت، و با اين كه بداند ماه و مكان حرام است باز هم مرتكب قتل عمدى مى شود و تغليظ ديه شامل غيرعمد نيست. و چون تغليظ ديه برخلاف قواعد است اختصار مى شود بر مورد متعين كه همان عمد است و در بقيه، حسب قواعد و اصول مخصوصاً اصل برائت، بيش از ديه تعلق نمى گيرد به علاوه كه صحيحه زراره هم نصّ است بر عدم تغليظ ديه در خطا مى باشد. 7/7/83 (س 364) آيا تغليظ ديه اختصاص به زمانى دارد كه جنايت و قتل هر دو در ماه حرام اتفاق افتاده باشد، يا اگر يكى در ماه حرام و ديگرى در غير ماه حرام اتفاق بيفتد باز هم حكم به تغليظ ديه جارى مى شود؟ ج ـ آنچه نسبت به تغليظ ديه مسلّم مى باشد، صورتى است كه جنايت و قتل هر دو در ماه حرام باشد يا قتل در شهر حرام باشد، ولو جنايت در غير ماه حرام، و امّا عكس آن محل اشكال است. (س 365) آيا تغليظ ديه مخصوص قتل نفس است يا شامل قطع اعضا و جراحات و حتى باعث تشديد مجازات در ديگر جرايم هم مى شود؟ ج ـ اختصاص به قتل عمد دارد و سرايت به قطع اعضا و جراحت داده نمى شود.
|