(س 244) سه نفر به طور همزمان با سلاح گرم، به سوى يك فرد تيراندازى نموده و او را به قتل رسانده اند، در حالى كه معلوم نيست فرد با تير كدام يك كشته شده است، چون گلوله هاى زيادى به وى اصابت نموده، حال دقيقاً معلوم نيست كه آيا گلوله هاى هر سه نفر به وى خورده است يا اينكه تيرهاى شليك شده از سوى يكى از آنها (فقط)، به وى اصابت نموده، و خود متهمان نيز اظهار مى دارند نمى دانيم تير هر سه نفر ما خورده يا تير يكى از ما. حال تكليف دادگاه در اين رابطه چيست؟ آيا مى توان با قرعه، قاتل را مشخص كرد؟ يا قصاص را بايد از هر سه نفر ساقط دانست و به ديه اكتفا نمود؟ يا شرعاً راه ديگرى وجود دارد؟ ضمناً اولياى دم مقتول از هر سه نفر شاكى هستند.

ج ـ چون قرعه در موارد علم اجمالى به قتل جريان ندارد و علم تفصيلى هم وجود ندارد پس قصاص ثابت نيست آرى اگر لوث نسبت به يكى از آنها يا نسبت به هر سه تحقق يافت احكام لوث يعنى قسامه و قصاص با آن كه در جاى خود بيان شده است جارى مى گردد و اگر مورد از موارد لوث نبود بايد به ديه اكتفا شود و ديه را هر سه نفر بالسويه بپردازند و قرار دادن ديه به عهده يكى از آنها ترجيح بلا مرجح و ضمان بدون علم به سبب است. 22/8/85

(س 245) در صورت علم اجمالى به وجود قاتل در بين افراد معيّن، بفرماييد:

1. آيا قاضى مى تواند براى تعيين قاتل و اجراى قصاص، از قرعه استفاده نمايد؟

2. در صورت منفى بودن پاسخ و لزوم پرداخت ديه، چه كسى بايد ديه را بپردازد و نحوه پرداخت آن چگونه خواهد بود؟

ج ـ 1 ـ نمى تواند، چون بعلاوه از عدم بناى عقلا به قرعه در مثل مورد كه باب كشتن و قصاص است، و قيام اجماع بر عدم آن چون احتمال كشته شدن انسان بى گناه وجود دارد و در باب دماء احتياط لازم است، تمسّك به قرعه نادرست و ناتمام است.

ج ـ 2 ـ پرداخت به نسبت افراد مى باشد ، يعنى اگر اطراف علم اجمالى دو نفر است، ديه را بالمناصفه بايد بپردازند و اگر سه نفر بالتثليث و... 17/11/80