(س 1127) در كتاب من لايحضره الفقيه، سكونى از حضرت صادق(عليه السلام) از پدرش(عليه السلام)روايت كرده كه رسول خدا(صلى الله عليه وآله) فرموده است: «هر زنى كه بدون اذن همسرش از منزل بيرون برود، نفقه و مخارج او با شوهر نيست تا زمانى كه باز گردد». (ج 5، ص 87، كتاب النكاح) اين دستور رسول خدا امروزه كه زنان در كنفرانس هاى علمى و امور اجتماعى ديگر در جامعه حضور پيدا مى كنند، چگونه اجرا مى شود؟ و براى زنانى كه امروز در دنياى تبادل اطّلاعات زندگى مى كنند، اين دستور پيامبر(صلى الله عليه وآله) چگونه لازم الاجراست؟

ج ـ خروج زن بدون اجازه شوهر، منحصراً در صورتى كه منافى شئون خانوادگى مرد باشد و يا به صورت اعتراض و بيرون رفتن از خانه، يا مزاحم حقوق واجب زوج باشد، حرام است و بيرون رفتن هاى ديگر، فى حدّ نفسه، حرام نيست و ازدواج، زندگى مشترك است و وسيله سكون و آرامش است و شوهر، مأمور به معاشرت به معروف است و ازدواج، بردگى و قيمومت و محجور شدن زن نبوده و نيست و روايت نقل شده در سؤال، ناظر به خارج شدن به انگيزه اعتراض است، نه بيرون رفتن از خانه، بعلاوه كه حجّيت حديث از حيث متن و دلالت بر حرمت، خود جاى بحث است. 18/3/79

(س 1128) براى خارج شدن از خانه به قصد انجام كارهاى ضرورى مثل خريد لباس، مراجعه به پزشك يا رفتن به بانك، آيا هر بار بايد از همسر اجازه گرفت؟

ج ـ جايز است و آنچه حرام است، خروج زن بدون اجازه شوهر است در صورتى كه منافى شئون خانوادگى مرد باشد و يا به صورت اعتراض و بيرون از خانه و يا مزاحم حقوق واجبه زوج باشد والاّ ازدواج، زندگى مشترك است و وسيله سكون و آرامش و معاشرت به معروف، نه بردگى و قيمومت و محجور شدن زوجه. 21/10/76

(س 1129) نزديكان من مثل خواهر و برادر و دايى و عمو در شهر ديگرى زندگى مى كنند، آيا براى ارتباط برقرار كردن با آنها با استفاده از تلفن در حدّ نياز، اجازه همسر لازم است؟

ج ـ اگر تلفن و هزينه آن مال شوهر باشد، اجازه او لازم است. 21/10/76

(س 1130) آيا زن براى كسب درآمد اقتصادى خانواده مى تواند بدون اجازه شوهر از خانه خارج شود؟

ج ـ اگر با حقوق واجبه شوهر و يا با شئون خانوادگى او منافات داشته باشد، حرام است. 28/5/78

(س 1131) چرا اسلام، منافع و آزادى بيشترى را براى مردان در نظر گرفته و زن بدون اجازه شوهرش حق ندارد كارى انجام دهد؟

ج ـ زن هم مثل مرد در كارهايش آزاد است و كنيز شوهر نيست. آرى، قهر كردن و بيرون رفتن از منزل يا بيرون رفتن از خانه كه مانع حقّ استمتاع شوهر باشد و يا با شئون خانوادگى مرد مخالف باشد، حرام است؛ و اين گونه احكام، تبعيض نيست، بلكه لازمه زندگى مشترك است. 5/11/78

(س 1132) مردى كه نفقه همسر و فرزندان را نمى دهد بايد با او چگونه رفتار كرد؟ و آيا براى خارج شدن از خانه و رفتن به خانه پدر و اقوام بايد از او اجازه گرفت؟

ج ـ بيرون رفتن از خانه در حدّ متعارف كه خلاف شئون خانوادگى شوهر نباشد، ظاهراً منوط به اجازه نيست، اما رعايت اخلاق و حفظ صفا در زندگى، بسيار مطلوب است و نبايد زن حالت لجبازى با مرد پيدا كند كه مبادا اختلاف شديد بوجود آيد؛ و راجع به نفقه به هر نحو كه بتواند جايز است براى نفقه خود استفاده نمايد. 25/2/77

(س 1133) مردى كه چند سال است كه از زن و فرزندان خويش متاركه نموده و در گوشه اى از شهر به تنهايى زندگى مى كند و توجهى هم به پرداخت نفقه زن و فرزندان ندارد، با مسجد رفتن همسرش و شركت وى در نماز جماعت مخالفت مى نمايد، تكليف و يا وظيفه شرعى همسرش چيست؟

ج ـ نفقه دادن بر مرد به شرط تمكين كامل زن، واجب است و مى توان با مراجعه به دادگاه او را مجبور به انفاق نمود؛ و بيرون رفتن زن نسبت به امثال موارد ذكر شده، ظاهراً نيازى به اجازه شوهر از نظر شرعى ندارد، گرچه بايد جهات جلب محبت را مورد توجه قرار داد. 16/8/76

(س 1134) اگر مردى همسر عقد بسته خود را از رفتن به عمره منع كند، امّا او با توجّه به اين نكته كه هنوز در خانه پدرش است و عرفاً نفقه خور همسرش به حساب نمى آيد، عازم سفر عمره شود، آيا سفر او معصيت است يا نه؟ و آيا احرام او صحيح است؟

ج ـ اين گونه سفرها، يعنى سفر نامزدهايى كه در عقد هستند و در خانه پدر زندگى مى كنند و با نامزدشان توافق دارند، يعنى هنوز داماد، درخواست مراسم عروسى ننموده كه دختر آن را رد كرده باشد تا يك نحو نشوز و تخلّف در زندگى محسوب شود، حرام و معصيت نيست؛ چون بر فرض كه ادلّه حرمت خروج زن از خانه شوهر ، داراى اطلاق هم باشد و خروج را مطلقاً حرام كند ـ چه خروجى كه مانع از استمتاع شوهر باشد و چه نباشد ـ شامل اين گونه موارد كه دختر هنوز در خانه پدر است و ايّام نامزدى را مى گذراند، نمى شود، چون رواياتش مخصوص به خروج زن از خانه شوهر است، يعنى بعد از آنكه به خانه شوهر رفته است و زندگى خانوادگى تشكيل شده، نه مثل مورد سؤال كه هنوز تشكيل زندگى رسمى و عروسى انجام نگرفته است. 22/9/79

(س 1135) آيا مرد مى تواند همسر دايم و يا غير دايمى خود را از هرگونه آرايش و اصلاح منع كند؟

ج ـ آرايش و اصلاح زن و بقيّه امورى كه جنبه شخصى و فردى دارد، هيچ يك از آنها از حقوق شوهر نيست و حقّ منع از آنها را فى حدّ نفسه ندارد. چگونه چنين نباشد و حال آنكه مرد حسب نصّ قرآن، مأمور به معاشرت به معروف و نيكويى است (وعاشروهنّ بالمعروف) و چگونه چنين باشد، حال آنكه بر زن واجب است تمام مقدّمات استمتاع مرد را در حدّ قدرت، از حيث آرايش و نظافت و... فراهم نمايد (ومن آياته ان خلق لكم من أنفسكم أزواجاً لتسكنوا اليها و جعل بينكم مودّة و رحمة). 15/10/78

(س 1136) در مقام تعارض بين امر پدر و همسر، اطاعت از كدام يك بر زن لازم است؟

ج ـ اولاً تعارضى بوجود نمى آيد، چون آنچه نسبت به پدر است، وجوب ترك ايذا است و آنچه نسبت به شوهر است، وجوب تمكين مى باشد؛ ثانياً بر فرض تزاحم، تمكين نسبت به شوهر، مقدم است، چون اطاعت از والدين بر فرض وجوب، مختص به موردى است كه مزاحم با حقوق ديگران نباشد و حقوق النّاس بر حقّ الله، مقدم است. 15/8/77

(س 1137) آيا زن مجبور به انجام دادن كارهاى منزل است؟

ج ـ گرچه شرعاً مجبور نيست كه تركش فى حدّ نفسه حرام باشد، اما از جهت بودن صفا در زندگى و سكونت و آرامش، مطلوب، بلكه در بعضى از موارد و نسبت به برخى از اماكن و عرف و عادت ها كه تركش معاشرت به منكر محسوب شود، ظاهراً واجب است و در نتيجه، زن در آن موارد، مجبور شرعى است. 7/4/77