(س 1040) اگر شخصى زنى را ابتدا عقد موّقت كند و بعداً در محضر ديگرى او را عقد دايم كند، آن زن، زن دايم او خواهد بود يا موقّت؟ و آيا با توجّه به انصراف عملى از عقد موقّت در زمان انعقاد عقد دايم، مى توان عقد دايم را باطل دانست؟

ج ـ به نظر اخير اين جانب، عقد نكاح دايم زوجين در مدّت باقى مانده از زمان عقد موقت، حسب عمومات و اطلاقات عامّه عقود و خاصّه نكاح، صحيح و نافذ است و آنچه كه در بعضى روايات و فتاواى اصحاب در مورد حكم به بطلان عقد دوم آمده، مربوط به زياد نمودن مَهر و مدّت يا اعمّ از آن و عقد موقّت ديگر در همان مدّت باقى مانده براى مدّت بعد از تمام شدن مدّت اول است و شامل مورد سؤال نمى شود، كما يظهر من المراجعة الى الجواهر؛ و استدلال به مسئله حصول حاصل، قطع نظر از عدم تماميتش ـ حتّى نسبت به مورد روايات و فتاوا كه بيان شد ـ نسبت به مورد سؤال نيز تمام نيست، چون هر يك از عقد نكاح دايم و منقطع، داراى آثار خاصّه اند؛ و از همه اينها گذشته، خود انصراف عملى از عقد موقّت، اگر به منزله هبه و بخشش مدّت از طرف زوج نباشد، موجب انصراف ادلّه بطلان ـ بر فرض تماميت آنها ـ از مورد سؤال است و به هر حال، عقد دايم در مفروض سؤال، صحيح و نافذ است. 25/4/80

(س 1041) چنانچه زن و مردى به مدت پنج سال با مهريّه معيّن به صورت عقد انقطاع با هم ازدواج كرده باشند، آيا قبل از انقضاى عقد متعه و يا بدون بذل مدّت از طرف شوهر، زوجين مى توانند به صورت دايم ازدواج نمايند يا خير؟ و چنانچه قبل از انقضاى مدّت عقد انقطاع و يا بدون بذل مدّت از طرف شوهر، عقد دايمى منعقد گرديد، آيا عقد دوم (دايم) باطل است يا صحيح؟

ج ـ مى توانند عقد دايم بخوانند و نيازى به بخشيدن مدّت باقى مانده نيست و عقد دايم بعد از خوانده شدن، نافذ و صحيح است. 29/6/83

(س 1042) شخصى زنى را به مدّت ده سال صيغه كرده است. بعد از گذشت پنج سال به خاطر بيمارى وطن خود را ترك نموده است و به زن گفته مدّت باقى مانده را بخشيدم و شما مى توانيد ازدواج كنيد. آيا صحيح است؟

ج ـ امثال جمله مرقوم كه گوياى گذشت از بقيّه مدّت و هبه آن به زوجه مى باشد، براى جدا شدن زن از مرد در عقد موقت كفايت مى كند؛ و ناگفته نماند كه عقد موقت هم عدّه دارد. 31/5/76

(س 1043) در صيغه موقت قبل از تمام شدن مدت، آيا شوهر مى تواند مدت باقى مانده را ببخشد؟ آيا اين بخشش را بايد به عربى بگويد يا فارسى هم كافى است؟ آيا بايد لفظاً بگويد يا نيّت بخشش كفايت مى كند؟ آيا نيازى به حضور زنى كه صيغه شده هست يا خير؟

ج ـ فارسى كفايت مى كند و حضور زن شرط نيست. 10/7/74

(س 1044) زوج در حال عصبانيت و ناراحتى، خطاب به زوجه انقطاعى خود مى گويد مدت تو را بخشيدم و ابراى مدت مى كند. آيا اين ابراء صحيح است و زن مى تواند ازدواج نمايد؟ چنانچه زوج بلافاصله پشيمان شود، آيا اين ابراء باطل بوده و زوجيت باقى است؟

ج ـ ظاهراً هبه مدت و ابراء، حاصل شده است و اين گونه عصبانيّت ها موجب سلب اراده نمى گردد و با پشيمانى، زوجيت بر نمى گردد و نياز به عقد جديد با رضايت طرفين دارد؛ و زوجه منقطعه بعد از هبه مدّت و يا تمام شدن آن، اگر بخواهد با مرد ديگرى ازدواج كند، در صورت مدخوله بودن و يائسه نبودن، عدّه دارد. بخشش و ابراى مدت و يا تمام شدن آن در منقطعه، مانند طلاق در دايمه مى باشد و تنها فرق در مدّت عدّه است كه در دايمه، سه طُهر و در منقطعه، دو طُهر است. 25/8/74